Toàn cảnh khu đất tranh chấp

Như đã thông tin ở kỳ trước, ngày 16, 17/3/2015, TAND quận Ba Đình xét xử vụ án dân sự sơ thẩm thụ lý số 26/2012/TLST về việc “Chia tài sản thừa kế” căn nhà số 27.

Sau đó, ngày 31/7/2015, TAND TP Hà Nội xét xử vụ án dân sự phúc thẩm nhưng bổ sung thành vụ án về việc “Tranh chấp chia thừa kế; chia tài sản chung”. Kết quả trên tổng diện tích đất 539,4m², được trừ diện tích đất để làm ngõ đi chung và cống thoát nước chung, còn lại, 4 người trong gia đình được hưởng phần di sản thừa kế gồm: Bà Trương Thị Thủy 97m²; bà Trương Thị Thái 96,2m²; bà Trương Thị Giới 96,1m² và ông Trương Văn Kết 176,2m².

Sẽ không có gì đáng nói nếu nguồn gốc đất nói trên là của bố, mẹ ông Kết và các chị em ruột. Thế nhưng, theo bị đơn (ông Kết) nguồn gốc đất của căn nhà 539,4m² là của ông và do tiền nhiều năm tích góp ông mua được.

Căn cứ để nguyên đơn gồm: Bà Giới (chị ông Kết) và các bà: Thái, Thủy (các em gái ông Kết) cho rằng căn nhà số 27 là tài sản của bố, mẹ họ (đã chết) để lại đó là Biên bản ngày 30/5/2011. Nội dung cuộc họp ngày 30/5/2011 cũng nêu rõ mục đích để thực hiện việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và lai lịch mảnh đất được bố mẹ di chúc lại. Thế nhưng thực chất, theo bàn bạc của ông Kết và chị em gái, việc nói tài sản trên là của bố, mẹ di chúc để lại nhằm không phải chịu thuế khi giao dịch chuyển nhượng. Còn bản chất là đất của ông Kết cho chị gái và 2 em gái.

Lần tìm hồ sơ, chứng cứ trước Biên bản ngày 30/5/2011, chúng tôi phát hiện được bằng chứng quan trọng chứng minh đất tại số 27 của ông Kết là có lý. Bởi, theo bản cam kết thừa kế đất lập ngày 29/1/2001 (tức là trước biên bản năm 2011 hơn 10 năm), ông Kết lúc đó vai trò là chủ đất, chủ tọa cuộc họp và được sự nhất trí của 2 bên nội, ngoại (có cả các bà: Giới, Thủy, Thái) đã chia thừa kế đất cho con gái là Trương Thị Thu Phương 100m², con trai Trương Văn Nam 100m2. Đồng thời, “sau khi bàn bạc thống nhất, ông Kết đã nhất trí cho chị gái là Trương Thị Dế (tức Giới) và 2 em gái là Trương Thị Thái, Trương Thị Thủy với diện tích trên dưới 40m²”, bản cam kết nêu rõ.

Song, bản cam kết (bản gốc) này đã không được TAND quận Ba Đình, cũng như TAND TP Hà Nội xem xét, bởi lý do, người ủy quyền tham dự các phiên tòa của ông Kết không được 2 cấp Tòa trên chấp nhận nên không thể đưa ra chứng cứ.

Một chứng cứ quan trọng khác là Giấy nhượng quyền sử dụng đất lập ngày 20/12/2000 (thời điểm cụ Nguyễn Thị Tuất - mẹ của ông Kết còn sống), nội dung ghi rõ: "Tôi là Nguyễn Thị Tuất sinh năm 1920 trú quán tại 44 Vạn Phúc (chính là địa chỉ số 27 được đổi tên sau này – PV), có 4 người con là: Giới, Kết, Thái, Thủy, nay cả 4 chị, em đã lập gia đình, mảnh đất này đứng tên tôi, nhưng do con trai thứ 2 là Trương Văn Kết mua vào tháng 3/1981. Nay tôi nhượng quyền sử dụng đất cho con thứ 2. Các chị và 2 em không thắc mắc về quyền sử dụng của tôi trên toàn bộ mảnh đất này”.

Tuy nhiên, chứng cứ này cũng “không có cơ hội” để TAND quận Ba Đình và TAND TP Hà Nội xem xét, vì 2 cấp Tòa này không chấp nhận người ủy quyền của ông Kết tham dự phiên tòa.

Thực tế, sau khi TAND TP Hà Nội ban hành Bản án dân sự phúc thẩm số 148/2015/DS-PT ngày 31/7/2015, đến ngày 18/1/2017, TAND Cấp cao tại Hà Nội đã ban hành kháng nghị Giám đốc thẩm. Trong đó, đề nghị Ủy ban Thẩm phán TAND Cấp cao tại Hà Nội xét xử Giám đốc thẩm, hủy toàn bộ Bản án dân sự phúc thẩm nêu trên và hủy toàn bộ Bản án dân sự sơ thẩm số 92/2015/DS-ST ngày 17/3/2015 của TAND quận Ba Đình; giao hồ sơ cho TAND quận Ba Đình, TP Hà Nội giải quyết lại theo đúng quy định pháp luật. Đồng thời, tạm đình chỉ thi hành bản án dân sự phúc thẩm nêu trên cho đến khi có quyết định Giám đốc thẩm.

Sau khi ban hành kháng nghị trên, ông Kết và các con hy vọng vụ án sẽ được giải quyết lại theo quy định và có thể gửi các bằng chứng quan trọng thì gần 6 tháng sau (ngày 6/6/2017) TAND Cấp cao tại Hà Nội lại ban hành quyết định rút kháng nghị trên.

Trước khi cơ quan chức năng chuẩn bị thi hành án, thì những người làm chứng là hàng xóm của gia đình ông Kết chứng kiến vụ việc từ đầu, lo ngại về một vụ án xét xử thiếu chứng cứ đã gửi bản cam đoan tới TAND các cấp. Bà Nguyễn Thị Út (sinh năm 1949) con của cụ Nguyễn Thị Ba (đã mất) xác nhận: “Nay tôi biết bên thi hành án sắp đến nhà ông Kết để cưỡng chế thi hành án, tôi thấy như vậy thì bất công cho ông Kết quá nên tôi viết giấy xác nhận này xác nhận lại sự việc mẹ tôi đã bán đất cho ông Kết là đúng sự thật. Đây là lời khai chính xác và cuối cùng của tôi”. Bà Út khẳng định cam đoan trong trạng thái minh mẫn, không bị ép buộc và đã ký trước mặt công chứng viên.

Tương tự, bà Nguyễn Thị Thơm (sinh năm 1950), một người con khác của cụ Ba cũng cam đoan: "Năm 1981, mẹ tôi có nhượng lại cho ông Kết khoảng 5 thước đất nông nghiệp, đất bỏ hoang với giá 2.500 đồng. Nay mẹ tôi đã mất, tôi xác nhận việc mẹ tôi bán cho ông Kết là đúng sự thật". Bà Thơm cũng bày tỏ: “Nếu bị thi hành án nhà của ông Kết thì bất công. Do vậy, mong TAND các cấp xem xét một cách khách quan, hợp tình, hợp lý để mang lại công bằng cho gia đình ông Kết”.

Ông Nguyễn Văn Mạc (sinh năm 1939, trú tại số 9, ngách 254/56, đường Bưởi) cũng cam đoan: “Tôi là chồng bà Nguyễn Thị Lộc, trước đây vợ chồng tôi có mảnh đất diện tích khoảng 5 thước, là đất phần trăm được hợp tác xã chia cho gần nhà thờ họ Nguyễn (nay là số 27, ngách 254/45, đường Bưởi). Vào năm 1981, ông Kết đã đến hỏi vợ chồng tôi muốn mua lại phần đất trên. Do hoàn cảnh đông con, khó khăn nên vợ chồng tôi đã đồng ý bán mảnh đất này cho ông Kết. Vợ chồng tôi đã nhận 2.000 đồng trực tiếp từ ông Kết và trao quyền sử dụng đất cho ông Kết. TAND quận Ba Đình cho rằng tôi khai với UBND phường là không có bán đất cho ông Kết là không đúng”...

Đến nay, bản án đã được thi hành án và suốt quá trình xét xử sơ thẩm, phúc thẩm, những chứng cứ quan trọng trên “không có cơ hội” được trình bày, xem xét trước tòa. Do vậy, bản chất vụ án dân sự về “Tranh chấp chia thừa kế; chia tài sản chung” còn không ít điểm chưa được Tòa án làm rõ. Nguy cơ về một vụ án oan hoàn toàn có thể xảy ra.

PV