Những cuộc thanh tra như vậy, thường được đối tượng chú ý từ khi chưa có quyết định thanh tra, chưa thành lập đoàn. Quan trọng số một là dừng được việc ký quyết định thanh tra. Ở Thanh tra Chính phủ, việc này rất khó. Nhưng, đã có xảy ra. Ở bộ, ngành và địa phương thì nhẹ nhàng hơn. Lãnh đạo có nhiều lý do để chờ, kéo dài và tập trung thanh tra chỗ khác… Như vậy, đối tượng thanh tra đã tính toán rất kỹ, tìm các mối quan hệ để giải tỏa bằng được những cuộc thanh tra rất nóng… Mục đích là tránh sự kiểm tra, kiểm soát, đỡ mất thời gian, công việc, đỡ xáo trộn, có khi là sự lo lắng đến mất ăn, mất ngủ… Đó cũng là việc tránh từ xa việc phát hiện, xử lý của cơ quan quản lý.

Nếu không tránh được trước, khi đoàn vào, đối tượng lại phải tập trung tìm cách quan hệ, đổi chác, tránh né… Chiêu nào có hiệu quả là làm ngay. Từ việc quà biếu, phong bì, tiếp đón, liên hoan, sinh nhật… đến việc tìm cấp cao hơn chỉ đạo, nhắc nhở… làm dịu tình hình, không khí, kể cả mời chào để có đoàn giám sát, hoặc thủ trưởng cấp trên đến kiểm tra, hướng dẫn trưởng đoàn thanh tra, lưu ý những vấn đề phức tạp, nhạy cảm, tránh xung đột, bé xé ra to… Đối tượng thanh tra không ngần ngại việc né tránh, dây dưa báo cáo tổng hợp, báo cáo từng vấn đề đoàn quan tâm, ngăn cản, gây khó trong việc cung cấp tài liệu…

Với những thanh tra viên sắc sảo, có kinh nghiệm, trung thực, họ tìm cách vô hiệu hóa bằng sự điều chuyển, hoặc nghỉ chờ giải quyết đơn thư tố cáo. Căng nữa thì tập trung kỷ luật, chờ xem xét xử lý vì những vu khống, vì nội bộ, vì vi phạm… Những trưởng đoàn có kinh nghiệm bao giờ cũng báo cáo thường xuyên tiến độ, vụ việc phát sinh, hướng xử lý của đoàn với lãnh đạo cao nhất. Để tránh việc chạy chọt, nói vào, nói ra của đối tượng thanh tra, cũng như những người chạy chọt… trưởng đoàn cũng cảnh báo luôn những cá nhân, hoặc cấp trên có khả năng đang tiếp cận để giúp rập đối tượng. Như vậy, đoàn đã làm cho đối tượng bị cô lập vì sự cảnh giác, vì kinh nghiệm và bài bản cao tay trong công tác quản lý.

Việc bôi nhọ, việc vu khống, lu loa, chạy các cửa cấp cao là không mới, sau khi có các kết luận thanh tra. Bởi vì, các kết luận dựa vào biên bản làm việc, biên bản sai phạm... Tuy nhiên, việc dây dưa sau thanh tra là xử lý sai phạm… Một số cơ quan quản lý, cứ ngỡ sẽ tháo gỡ được nó bằng cách đẩy kết luận sang việc bàn bạc, nghiên cứu, hoặc tìm sự đồng thuận của đối tượng, cơ quan chủ quản đối tượng, cơ quan ký duyệt, kiểm tra ngân sách, vốn hàng năm… là việc không tưởng. Phải chăng, đây là sự nhập nhằng không coi kiến nghị của thanh tra là căn cứ pháp luật, là sự phán quyết cao nhất, thay mặt cơ quan quản lý Nhà nước cao nhất xử lý sai phạm?

Đối tượng sẽ theo nhau được đằng chân, lân đằng đầu, không ngại đoàn thanh tra, không xử lý nghiêm minh theo các kiến nghị của thanh tra… Như vậy, hiện tượng nhờn thuốc sẽ lây lan.

         Hoàng Trí