(Thanh tra) - Đó là một trong những giải pháp kiểm soát quyền ban hành quyết định hành chính của UBND tỉnh nhằm nâng cao hiệu quả phòng, chống tham nhũng, tiêu cực được Hội đồng khoa học Thanh tra Chính phủ đánh giá cao tại đề tài khoa học cấp bộ cùng tên do TS Phạm Thị Huệ, Trường Cán bộ Thanh tra làm chủ nhiệm tại hội nghị nghiệm thu ngày 9/12.
Theo TS Phạm Thị Huệ, quyết định hành chính là “sản phẩm đầu ra” của quá trình thực thi công vụ của cán bộ, công chức, viên chức - những chủ thể được trao quyền, nhân danh quyền lực nhà nước để thực thi công vụ.
Với UBND các cấp quyết định hành chính là kết quả tất yếu của việc áp dụng pháp luật vào quản lý nhà nước nhằm duy trì trật tự xã hội, bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức trong phạm vi địa bàn quản lý.
Do vậy, hoạt động này của UBND các cấp sẽ tác động trực tiếp đến quyền, lợi ích chính đáng của các chủ thể là đối tượng quản lý” theo bà Huệ.
Cũng theo bà Huệ, quyết định hành chính của UBND các cấp là kết quả của hoạt động quản lý nhà nước cụ thể, thường là quyết định cá biệt, được ban hành, thực hiện nhằm thực hiện chức năng quản lý nhà nước. Là sản phẩm của hoạt động chỉ đạo, điều hành, quyết định hành chính thể hiện sự phản ứng của chủ thể quản lý đối với tình huống quản lý xảy ra trên thực tế.
Do vậy, việc ban hành quyết định hành chính bên cạnh việc đảm bảo áp dụng đúng pháp luật để đảm bảo tính hợp pháp còn rất cần đảm bảo tính hợp lý, phù hợp với thực tiễn quản lý.
Nói cách khác, chất lượng của quyết định hành chính phụ thuộc nhiều vào trình độ, năng lực và đạo đức của người ban hành quyết định hành chính.
Cũng theo bà Huệ, nguy cơ lạm quyền, lợi dụng quyền lực hay vì lợi ích nhóm, lợi ích cá nhân luôn luôn hiện hữu. Hiện tượng lợi dụng quyền lực để ban hành những quyết định hành chính không đúng về thẩm quyền, vượt quá thẩm quyền, sai về trình tự, thủ tục, không đúng với nội dung, tinh thần của Nghị quyết HĐND, văn bản chỉ đạo của cơ quan QLNN cấp trên...
Theo bà Huệ, những quyết định như vậy không chỉ ảnh hưởng đến quyền, lợi ích chính đáng của các chủ thể có liên quan mà còn ảnh hưởng đến uy tín, hình ảnh của cơ quan thực thi quyền lực nhà nước.
Kiểm soát quyền lực nhà nước là biện pháp hữu hiệu để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. “Điều kiện đầu tiên của Nhà nước pháp quyền là bảo đảm các quyền, tự do của công dân bằng các quy định của pháp luật rành mạch, không ai được vi phạm”.
Kiểm soát quyền lực nói chung là nhu cầu tất yếu trong nền dân chủ, nhằm chống lại sự lạm quyền, sự tha hóa quyền lực.
Kiểm soát quyền lực trong ban hành quyết định hành chính của UBND các cấp nhằm ngăn chặn sự tùy tiện, chống lại sự tha hóa, lạm quyền, tham nhũng, tiêu cực trong thực thi quyền lực nhà nước của UBND các cấp, là phương thức hữu hiệu để tạo dựng môi trường công vụ minh bạch, liêm chính, bảo đảm quyền lực nhà nước được thực thi hiệu quả, khách quan, công bằng. Do vậy, kiểm soát việc sử dụng quyền lực nhà nước trong quá trình này là công cụ hữu hiệu để phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong hoạt động của chính quyền địa phương.
Từ thực trạng được chỉ ra, chủ nhiệm đề tài đã đưa ra nhiều giải pháp tăng cường kiểm soát quyền ban hành quyết định hành chính của UBND tỉnh nhằm nâng cao hiệu quả phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
Trong đó, chủ nhiệm đề tài nhấn mạnh giải pháp về nâng cao chất lượng ban hành quyết định hành chính của UBND các cấp; minh bạch quy trình ban hành quyết định hành chính của UBND các cấp.
Nghiên cứu, xây dựng quy trình chuẩn hóa các bước ban hành văn bản: từ đề xuất, lấy ý kiến, thẩm định đến ký ban hành. Trong đó quy định rõ quyết định chỉ được ký ban hành sau bước giám sát tính pháp lý của bộ phận chuyên môn như pháp chế hoặc tư pháp.
Sớm triển khai xây dựng, ban hành Luật Ban hành quyết định hành chính; thực hiện tốt công tác rút kinh nghiệm, khắc phục vi phạm trong việc ban hành quyết định hành chính; tổ chức đánh giá, rút kinh nghiệm thường xuyên.
Xây dựng quy trình thực hiện quyền ban hành quyết định hành chính, bắt đầu từ việc đề xuất ban hành, soạn thảo, thẩm định, ký ban hành và lưu trữ quyết định phải được chuẩn hóa, bảo đảm tính minh bạch, trách nhiệm và phù hợp với quy định pháp luật.
“Điều này không những giúp đội ngũ công chức có hướng dẫn rõ ràng khi thực thi, mà còn tạo điều kiện cho quản lý, kiểm soát hiệu quả hơn”, bà Huệ nhấn mạnh.
Bà nói, quy trình rõ ràng giúp tránh sự tùy tiện và lạm quyền trong việc ban hành quyết định; đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực cán bộ; thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát nội bộ.
Đồng thời, quy định xử lý trách nhiệm cá nhân, tập thể trong việc ban hành quyết định hành chính trái pháp luật và khắc phục hậu quả kịp thời.
Hoàn thiện và đảm bảo thực thi hiệu quả cơ chế minh bạch và trách nhiệm giải trình. Theo đó, minh bạch hóa toàn bộ hồ sơ tham mưu; thể chế hóa trách nhiệm giải trình. Rõ ràng vai trò, trách nhiệm của từng cá nhân, bộ phận trong quá trình chuẩn bị hồ sơ tham mưu, tránh tình trạng “tham mưu ngầm” hoặc “tham mưu chủ quan” không minh bạch trong thực hiện quyền ban hành quyết định hành chính của UBND các cấp.
Tăng cường hiệu lực, hiệu quả kiểm soát của hoạt động thanh tra, kiểm tra. Tăng cường thanh tra trách nhiệm của UBND theo chuyên đề chuyên sâu, có trọng tâm trọng điểm. Thúc đẩy hậu kiểm chất lượng quyết định hành chính sau khi ban hành và việc chấp hành của đối tượng.
Với những kết quả đạt được, Hội đồng nghiệm thu đánh giá đề tài đạt loại Xuất sắc.
