Ảnh: Quỳnh An

Quyền thu giữ tài sản bảo đảm chính thức được luật hóa

Từ ngày 15/10/2025, tổ chức tín dụng chính thức được quyền thu giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu nếu đáp ứng loạt điều kiện nghiêm ngặt về pháp lý, công khai, minh bạch. Đây không chỉ là bước tiến trong xử lý nợ xấu mà còn góp phần kiểm soát tài sản, thu nhập, phòng, chống tham nhũng và ngăn chặn việc tẩu tán tài sản, bảo vệ quyền lợi chính đáng của các bên.

Quy định mới này bổ sung Điều 198a vào sau Điều 198 của Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024, tạo cơ sở pháp lý rõ ràng để các tổ chức tín dụng xử lý khoản nợ xấu, thu hồi vốn. Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 15/10/2025.

Việc luật hóa quyền thu giữ là biện pháp mạnh để xử lý nợ xấu triệt để hơn, giảm rủi ro tín dụng, nâng cao tính kỷ luật, cam kết giữa tổ chức tín dụng và khách hàng. Đồng thời, nó giúp làm rõ trách nhiệm của các bên, tránh tình trạng đùn đẩy, tranh chấp kéo dài.

 Siết chặt điều kiện công khai, minh bạch khi thu giữ

Để tránh lạm quyền, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên bảo đảm và bên thứ ba, Luật sửa đổi 2025 đặt ra yêu cầu công khai thông tin trước khi thu giữ.

Cụ thể, tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, tổ chức mua bán, xử lý nợ phải công khai các thông tin: Thời gian, địa điểm tiến hành thu giữ; thông tin về tài sản bảo đảm được thu giữ; lý do thu giữ.

Việc công khai này không chỉ là nghĩa vụ mà còn là cơ chế giám sát cộng đồng. Tổ chức tín dụng bắt buộc thực hiện minh bạch, giúp bên bảo đảm và người đang giữ tài sản bảo đảm nắm thông tin đầy đủ để thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình.

Luật quy định cụ thể:

Trong trường hợp không có thỏa thuận về phương thức thông báo, tổ chức tín dụng phải gửi trực tiếp hoặc thông qua ủy quyền, bưu chính, điện tử theo thông tin bên bảo đảm đã cung cấp. Nếu bên bảo đảm thay đổi địa chỉ mà không thông báo, thì địa chỉ mặc nhiên vẫn là địa chỉ đã đăng ký trước.

Các quy định này giúp ngăn chặn hành vi tẩu tán, che giấu tài sản, đồng thời tránh xung đột lợi ích, tranh chấp pháp lý về quyền sở hữu và sử dụng tài sản bảo đảm.

Góp phần kiểm soát tài sản, thu nhập, phòng, chống tham nhũng

Việc luật hóa quyền thu giữ tài sản bảo đảm không chỉ là công cụ xử lý nợ xấu mà còn gắn liền với yêu cầu quản trị minh bạch và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Khi quyền thu giữ được luật hóa chặt chẽ, cùng yêu cầu công khai, niêm yết thông tin, nó hạn chế thủ thuật “bán lén”, “sang tên” hoặc thông đồng tẩu tán tài sản để trốn nợ hoặc rửa tiền. Điều này phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước về minh bạch hóa quan hệ dân sự, kinh doanh, tín dụng và quản lý tài sản, thu nhập.

Ngoài ra, quy định công khai địa điểm, thời gian, lý do thu giữ cũng tạo điều kiện cho người dân, cơ quan chức năng và cộng đồng giám sát, ngăn ngừa hành vi lợi dụng vị trí, quyền hạn để chiếm đoạt hoặc làm thất thoát tài sản công, tài sản của người dân.

Nếu tài sản bảo đảm dính đến các khoản vay ưu đãi bất thường, vay nhưng không trả, hoặc tài sản bị tẩu tán qua giao dịch giả tạo, quy định minh bạch hóa quyền thu giữ sẽ giúp cơ quan chức năng dễ dàng xác minh, thu hồi. Đây cũng là công cụ hỗ trợ công tác phòng, chống rửa tiền, chống chuyển giá, chống thất thoát ngân sách và tài sản công.

Bên cạnh đó, việc tổ chức tín dụng phải chứng minh hiệu lực pháp lý của hợp đồng bảo đảm, tính đối kháng với người thứ ba cũng giúp ràng buộc trách nhiệm các bên, giảm rủi ro pháp lý cho tòa án, cơ quan thi hành án, chính quyền địa phương khi xử lý tranh chấp.

Do vậy, Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi 2025 với quy định chính thức về quyền thu giữ tài sản bảo đảm không chỉ là cú hích xử lý nợ xấu, nâng cao an toàn hệ thống ngân hàng, mà còn tạo cơ chế minh bạch, công khai, có tính răn đe trong quan hệ tín dụng. Đồng thời, nó còn là mảnh ghép quan trọng trong chiến lược xây dựng chính quyền liêm chính, xã hội minh bạch, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.