Tổng thống Mỹ Trump (trái) và Tổng thống Iran Rouhani. Ảnh: Times of Israel.

Căng thẳng Mỹ - Iran gần đây đã tăng nhiệt trở lại, sau khi Mỹ muốn Liên Hợp Quốc gia hạn lệnh cấm vũ khí đối với Iran, bất chấp lệnh cấm này dự kiến sẽ được dỡ bỏ vào tháng 10 năm nay theo thoả thuận hạt nhân mà Iran đã kí với các cường quốc năm 2015 (JCPOA). “Tức giận” trước ý định này của Mỹ, Iran đã gửi thư, yêu cầu Liên Hợp Quốc buộc Mỹ phải“chịu trách nhiệm” khi rút khỏi thỏa thuận hạt nhân đa phương. Căng thẳng Mỹ - Iran nóng, Liên Hợp Quốc rơi vào thế khó xử.“Lệnh cấm vận vũ khí đối với Iran - quốc gia tài trợ khủng bố hàng đầu thế giới sẽ hết hạn trong vòng 6 tháng tới. HĐBA LHQ nên gia hạn lệnh cấm vận trước khi Iran leo thang bạo lực và bắt đầu một cuộc chạy đua vũ trang mới ở khu vực Trung Đông” –đó là tuyên bố của Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đưa ra mới đây trong 1 cuộc họp báo.

Ông Pompeo tuyên bố, lệnh cấm vũ khí thông thường với Iran nên được kéo dài “vô thời hạn” và 3 quốc gia đồng minh phương Tây của Mỹ là Anh, Pháp, Đức – vốn vẫn nằm trong thỏa thuận hạt nhân Iran phải giúp kéo dài lệnh cấm này.

Ý định của Mỹ đã vấp phải sự phản ứng “mạnh” từ Iran. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Abbas Mousavi tuyên bố, ý định của Mỹ là vô lý và bất hợp pháp, đặc biệt là trong bối cảnh Mỹ đã tuyên bố rút ra khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran 2015. Ông Mousavi khẳng định, Iran sẽ có phản ứng “tương xứng và rất kiên quyết” nếu lệnh cấm vũ khí được gia hạn. Còn Thư ký Hội đồng An ninh Tối cao Iran (SNSC) Ali Shamkhani cảnh báo, thỏa thuận hạt nhân sẽ “sụp đổ vĩnh viễn” nếu Nghị quyết 2231 của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc bị vi phạm và lệnh cấm vũ khí của LHQ được gia hạn.

Trong khi đó, Tổng thống Iran Hasan Rouhani tuyên bố sẽ có phản ứng “nghiền nát” nếu mọi thứ diễn ra theo đúng ý định của Mỹ, đồng thời khẳng định, người đồng cấp Mỹ Donald Trump đã mắc một sai lầm lớn, nghiêm trọng khi rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran 2015: “Người Mỹ đã tỉnh giấc và nhận ra rằng họ đã phạm một sai lầm lớn khi rút khỏi thỏa thuận hạt nhân. Họ biết rằng đó là một hành động xấu xa để phá vỡ 1 thỏa thuận đa phương. Họ biết rằng, họ đang bị mắc kẹt và không có cách nào quay lại. Thực tế họ đã không thể quay trở lại. Nếu muốn, họ phải đề nghị Iran và các bên còn lại xem xét và quyết định chấp thuận sẽ được đưa ra nếu Mỹ chịu bù đắp những tổn thất cho mọi sai lầm của nước này”.

Cùng với những cảnh báo đáp trả, Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif hôm 9/5 đã gửi một bức thư cho Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres nhằm buộc Mỹ phải chịu trách nhiệm cho việc rút khỏi thỏa thuận hạt nhân 2 năm trước. Theo Ngoại trưởng Iran, LHQ cần lập tức xem xét vấn đề trách nhiệm của Mỹ, buộc Chính phủ nước này phải chịu trách nhiệm cho những hệ quả (của việc rút khỏi thỏa thuận) mà rõ ràng vi phạm Hiến chương LHQ và luật pháp quốc tế. Ông Zarif nhấn mạnh, đã tới lúc để Hội đồng Bảo an LHQ phải đảm bảo sự tuân thủ của tất cả các bên.

Ý định kéo dài lệnh cấm vũ khí với Iran của Mỹ cũng vấp phải sự phản ứng của quốc tế và khó có thể thành hiện thực khi cả Nga và Trung Quốc – 2 thành viên thường trực của Hội đồng bảo an đã tuyên bố sẽ ngăn chặn kế hoạch của Mỹ. Trong khi, theo 1 nhà ngoại giao châu Âu, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cũng đang không đồng tình và muốn ngăn cản kế hoạch của Mỹ - điều ông cho là muốn làm xói mòn các quy tắc pháp lý quốc tế. Trong khi, Đại diện cấp cao phụ trách an ninh và chính sách đối ngoại của EU Josep Borrell trong tuần này cũng đã nhắc lại 1 sự thật rằng, Mỹ đã không còn trong thỏa thuận hạt nhân.

Dự báo, những tranh cãi về lệnh cấm vũ khí đối với Iran sẽ còn tiếp tục kéo dài và căng thẳng Mỹ - Iran sẽ còn leo thang, đặc biệt là mới đây Tổng thống Mỹ Donald Trump đã phủ quyết thành công 1 dự luật của quốc hội Mỹ về việc ngăn cản ông phát động 1 cuộc tấn công Iran./.