(Thanh tra) - Đó là nhấn mạnh của chủ nhiệm đề tài khoa học cấp bộ do TS Cung Phi Hùng, nguyên Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học Thanh tra, Thanh tra Chính phủ tại đề tài “Tiếp công dân, giải quyết khiếu nại và tố cáo trực tuyến – Thực trạng và giải pháp” tại hội nghị nghiệm thu cơ sở diễn ra ngày 22/9.
TS Cung Phi Hùng nhấn mạnh: Hoạt động tiếp công dân, giải quyết khiếu nại và tố cáo trực tuyến là hạng mục then chốt trong lộ trình chuyển đổi số quốc gia, góp phần hiện đại hóa quản lý hành chính và nâng cao chất lượng phục vụ người dân.
“Việc tiếp nhận, xử lý đơn thư qua hệ thống điện tử không chỉ khắc phục hạn chế của quy trình truyền thống mà còn đảm bảo tính minh bạch, nhanh chóng và an toàn thông tin”, TS Cung Phi Hùng nói.
Theo TS Cung Phi Hùng, Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản chiến lược và khung pháp lý về ứng dụng công nghệ thông tin, từ Nghị quyết 36–NQ/TW (2014) đến Quyết định 749/QĐ-TTg (2020), nhằm thúc đẩy Chính phủ điện tử, Chính phủ số và kinh tế số.
Cùng với đó, Cổng Dịch vụ công Quốc gia và hệ thống bảo mật hiện đại cho phép công dân gửi đơn bất cứ lúc nào, giảm chi phí, theo dõi tiến độ tự động và bảo vệ quyền riêng tư của người tố cáo.
Vì thế, theo nghiên cứu “Tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trực tuyến” là nhu cầu cấp thiết để hoàn thiện khung pháp lý, quy trình nghiệp vụ và hạ tầng kỹ thuật, phục vụ mục tiêu “chính phủ kiến tạo” và tầm nhìn “quốc gia số”.
Trình bày kết quả nghiên cứu đề tài, TS Cung Phi Hùng cho biết, Chương I đã khái quát hệ thống khái niệm, vai trò, quy trình, tiêu chí và các nhân tố tác động của hoạt động tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trực tuyến.
Trên nền tảng lý luận này, Chương II sẽ khảo sát thực trạng triển khai tại Việt Nam, làm rõ tồn tại, hạn chế và cơ hội cải tiến. Chương II đã phân tích toàn diện hệ thống luật pháp điều chỉnh tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo và thực tiễn áp dụng truyền thống lẫn trực tuyến tại Việt Nam giai đoạn 2018–2023.
Theo chủ nhiệm đề tài, dù khung pháp lý cơ bản đã đầy đủ, thực thi còn thiếu tính thống nhất, hạ tầng công nghệ thông tin và nguồn lực chưa theo kịp, đồng thời người dân và cán bộ chưa thích ứng nhanh với kênh điện tử.
“So sánh hai phương thức cho thấy, cần kết hợp linh hoạt, khởi tạo hồ sơ trực tuyến, đối thoại trực tiếp với quy trình số hóa, minh bạch giám sát và bảo mật cao. Kinh nghiệm quốc tế đề xuất cổng dịch vụ công duy nhất, xác thực linh hoạt và chỉ số hiệu quả để nâng tầm chất lượng phục vụ công dân” chủ nhiệm nhấn mạnh.
Trên cơ sở đó, Chương III sẽ trình bày giải pháp hoàn thiện pháp luật, quy trình nghiệp vụ, công nghệ và đào tạo nhằm xây dựng hệ thống tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trực tuyến minh bạch, hiệu quả và lấy người dân làm trung tâm.
Theo ông Hùng, pháp luật về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trực tuyến phải tuân thủ và kế thừa Luật Tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trực tuyến năm 2018 cũng như các luật liên quan khác.
Đồng thời, cần sửa đổi, bổ sung nhiều nội dung để cho phép ứng dụng công nghệ 4.0 hỗ trợ trực tuyến; những quy định mới phải gắn kết chặt chẽ với thủ tục truyền thống hiện hành, tránh mâu thuẫn và đảm bảo người dân, cán bộ đều tiếp cận được với cả hai phương thức.
Cũng theo ông Hùng, để hoạt động tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trực tuyến được đảm bảo cần có giải pháp đảm bảo phù hợp với đặc thù hoạt động trực tuyến
“Giải pháp đó phải mang tính hệ thống, toàn diện và khả thi, bảo đảm hiệu lực ngay khi triển khai. Khung pháp luật cần đầy đủ, tránh chồng chéo, không rời thực tiễn; phải lồng ghép chặt chẽ nhiệm vụ phòng, chống tham nhũng, từ quy định phòng ngừa đến chế tài xử lý hành vi tham nhũng phát sinh trong quá trình tiếp dân, khiếu nại, tố cáo trực tuyến; Luật mới phải phản ánh đúng trình độ nhận thức, ý thức pháp luật của cán bộ, công chức, viên chức và phù hợp với thói quen, nhu cầu của công dân”, ông Hùng nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, giải pháp hoàn thiện pháp luật phải phù hợp với năng lực ứng dụng công nghệ 4.0 của cán bộ, công chức, viên chức. Đồng thời, cần thiết kế đơn giản để người dân ở mọi trình độ công nghệ đều có thể sử dụng; cơ sở vật chất của Chính phủ và các cơ quan ở Trung ương, địa phương phải được nâng cấp đồng bộ, bao gồm hạ tầng máy chủ, đường truyền, thiết bị đầu cuối và điểm hỗ trợ kỹ thuật cho người dân tại xã, phường.
Theo TS Tạ Thu Thuỷ, Trường Cán bộ Thanh tra, đây là nghiên cứu đầu tiên, toàn diện về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trực tuyến.
Tuy nhiên, tại Chương I, chủ nhiệm đề tài chưa có khái niệm về “giải quyết khiếu nại trực tuyến”, giải quyết tố cáo trực tuyến. Đề tài cần bổ sung so sánh giữa tiếp công dân trực tuyến với tiếp công dân truyền thống.
“Mô hình tiếp công dân trực tuyến là một mô hình lý tưởng, nên đặt ở giải pháp tại Chương III, là giải pháp mang tính chất lâu dài”, theo TS Tạ Thu Thủy.
Chương 2, cần bổ sung lại Quyết định 748/QĐ-TTCP năm 2023 về Quy chế tiếp công dân trực tuyến và Mô hình thí điểm tiếp công dân trực tuyến của Thanh tra Chính phủ vào phần thực trạng quy định pháp luật. Bên cạnh ưu điểm của tiếp công dân truyền thống, nên có phần đánh giá ưu điểm.
Đề tài cũng cần bổ sung thêm phần thực tiễn là Thanh tra Chính phủ đã tổ chức thí điểm tiếp công dân trực tuyến trong tháng 6,7,8 tại một số địa phương.
Theo TS Nguyễn Huy Hoàng, Phó Hiệu trưởng Trường Cán bộ Thanh tra, Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu cơ sở, Ban chủ nhiệm đề tài cần cập nhật và nắm bắt được tinh thần pháp luật trong các văn bản pháp luật mới. Trong đó, quan tâm và tiếp cận dự thảo 3 Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo đã được Bộ Tư pháp thông qua.
Trong phần nội dung, chủ nhiệm đề tài nên đưa nội dung kinh nghiệm các nước (Mục 2.4) về Chương II.
Đồng thời, cần rà lại kết cấu bám sát mục tiêu “tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trực tuyến”; bỏ những nội dung không liên quan như mục “ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý nhà nước”, vai trò của ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý nhà nước...
Với kết quả nghiên cứu của đề tài, Hội đồng thống nhất đánh giá đề tài đạt yêu cầu để đưa ta nghiệm thu chính thức.
