Khiếu kiện kéo dài

Do phải đi sơ tán nên từ năm 1952 - 1970, gia đình ông Đức cho bà Nguyễn Thị Bách (người cùng làng Pháp Vân) ở nhờ và trông nom toàn bộ nhà cửa, đất đai.

Năm 1971, do có tranh chấp với bà Bách, TAND TP Hà Nội đã xét xử, sau đó công nhận quyền sở hữu nhà, quyền sử dụng đất (QSDĐ) là của bà Hiền.

Năm 1972, do chiến tranh phải đi sơ tán nên bà Hiền đồng ý cho Hợp tác xã (HTX) Pháp Vân mượn thửa đất ao để thả cá.

Năm 1991, bà Hiền ủy quyền cho con trai là ông Đức đòi lại diện tích này, nhưng không được HTX Pháp Vân bàn giao.

Năm 1993, ông Đỗ Văn Vọng, nguyên Đội trưởng Đội Sản xuất của HTX (người trực tiếp mượn đất) có xác nhận: “Đơn trình bày về việc HTX Pháp Vân mượn ao của bà Hiền là đúng. Đề nghị các cấp giúp đỡ cho bà xin lại cái ao đó”.

Ngày 26/1/1996, UBND xã Hoàng Liệt ban hành Công văn số 06 trả lời KN của ông Đức, khẳng định QSD diện tích nói trên là của gia đình bà Hiền và yêu cầu người được ủy quyền là ông Đức đi làm các thủ tục để được cấp giấy chứng nhận (GCN) QSDĐ.

Ông Đức đã nhiều lần đến xã, quận làm thủ tục kê khai, nhưng đến nay vẫn chưa được giải quyết.

Tìm hiểu căn nguyên, ông Đức phát hiện ông Tạ Văn Đa, cán bộ địa chính phường (từ năm 1980 - 2003) đã có hành vi tự ý tẩy xóa tên bà Hiền trong sổ địa chính thay bằng UBND xã Hoàng Liệt, lý do là gia đình đã bỏ đất “hoang hóa, vắng chủ”, nay thành đất công do xã quản lý. Trong khi đó, tại các văn bản trả lời KN của gia đình ông Đức đều thể hiện việc gia đình là chủ sử dụng, đã cho HTX Pháp Vân mượn thả cá và hàng năm đều nộp khoán cho Nhà nước.

Đến khi đền bù giải tỏa đường vành đai 3 - cầu Thanh Trì, gia đình ông Đức không được thông báo và không được nhận tiền đền bù theo quy định.

Chịu sức ép, cán bộ xin chuyển công tác

Bà Lương Thị Kim Oanh, nguyên thanh tra viên Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) Hà Nội, người được giao thụ lý vụ việc cho biết: “KN của ông Đức là có cơ sở. Tuy nhiên, quá trình đi xác minh của tôi rất khó khăn bởi vì hầu như chỉ nhận được thái độ bất hợp tác từ phía phường Hoàng Liệt và quận Hoàng Mai”.

Theo xác minh của bà Oanh, ông Nguyễn Đức Thọ, Phó trưởng Phòng TN&MT quận Hoàng Mai đã có báo cáo gửi TP Hà Nội với nội dung nêu những rắc rối về giấy tờ, cho rằng "không có căn cứ" nhưng lại không đưa ra được lý do chứng minh và không nêu được hướng giải quyết. Ngoài ra, báo cáo này cũng đề cập đến việc xin ý kiến chỉ đạo của TP Hà Nội về thẩm quyền giải quyết…

Khi rà soát các hồ sơ, tài liệu tại phường Hoàng Liệt, bà Oanh phát hiện tên chủ quản lý diện tích đất này trong sổ địa chính là UBND phường Hoàng Liệt và có sự tẩy xóa rất nhiều (Báo Thanh tra, số 6/2008). Đối chiếu các hồ sơ lưu trữ tại Sở TN&MT thì tên chủ sử dụng vẫn là bà Hiền. Hơn nữa, bản án dân sự phúc thẩm về tranh chấp đất đai có hiệu lực pháp luật từ năm 1971 đã khẳng định đây là đất của gia đình bà Hiền (đến nay bản án vẫn còn nguyên giá trị và chưa có một văn bản nào hủy hay thu hồi bản án trên…).

Vì vậy, báo cáo kết quả xác minh vụ việc của bà Oanh nêu rõ: “Công nhận QSDĐ của gia đình ông Đức, kiến nghị TP Hà Nội chỉ đạo UBND quận Hoàng Mai và UBND phường Hoàng Liệt kiểm điểm, rút kinh nghiệm việc không thực hiện các thủ tục cấp GCNQSDĐ cho gia đình ông Đức”.

Báo cáo của bà Oanh đã bị cấp trên bác bỏ và yêu cầu phải làm lại. Song, bà Oanh khẳng định: Những bút phê “điều chỉnh” của cấp trên là áp đặt và sai luật. Hơn nữa, trong quá trình xác minh, rất nhiều lần ông Thọ (Phó trưởng Phòng TN&MT quận Hoàng Mai) gọi điện và thư tay cho lãnh đạo Thanh tra Sở, gây khó khăn bà. Tìm hiểu, bà Oanh được biết, vợ của ông Thọ nguyên là cán bộ địa chính phường Hoàng Liệt. “Có thể đây là nguyên nhân khiến những khiếu tố của ông Đức không thể giải quyết hàng chục năm qua”, bà Oanh trăn trở và cho biết đã chuyển công tác về Trụ sở Tiếp công dân số 2 tại quận Hà Đông do sức ép công việc.

Công lý đã đến nhưng vẫn phải chờ?

Căn cứ vào tham mưu không đúng của Sở TN&MT, ngày 20/5/2010, UBND TP Hà Nội đã ban hành Quyết định số 2238/QĐ-UBND, xác định “ông Đức đòi lại QSDĐ ao là không có cơ sở pháp lý để giải quyết”.

Sau loạt bài trên Báo Thanh tra, ngày 1/8/2011, Phó Thủ tướng Trương Vĩnh Trọng đã chỉ đạo Bộ TN&MT kiểm tra, kết luận vụ việc, báo cáo lại trong quý III/2011.

Ngày 14 và 27/9/2011, Bộ TN&MT đã có buổi làm việc giữa các bên. Theo Bộ TN&MT, từ ngày 1/7/2004 mới có quy định giải quyết trường hợp Nhà nước mượn đất của hộ gia đình, cá nhân, được quy định tại Điều 116 Luật Đất đai năm 2003 và Điều 112 Nghị định số 181/2004/NĐ-CP ngày 29/10/2004 của Chính phủ. Tuy quy định này chỉ giải quyết đến hết ngày 31/12/2010, nhưng thời điểm UBND TP Hà Nội giải quyết KN của gia đình ông Đức thì các quy định này vẫn còn hiệu lực thi hành.

Cũng theo Bộ TN&MT, việc xác nhận của ông Đỗ Văn Vọng được coi là chứng cứ trực tiếp chứng minh việc mượn đất ao giữa HTX Pháp Vân và gia đình ông Đức. Vì thế, gia đình ông Đức đủ điều kiện được xem xét giải quyết các quyền lợi có liên quan khi Nhà nước mượn đất của hộ gia đình, cá nhân theo quy định của pháp luật.

Do thửa đất ao 1.248m² đã được sử dụng vào mục đích công cộng không giải quyết trả lại diện tích đất này nên Thứ trưởng Bộ TN&MT Chu Phạm Ngọc Hiển đã đề nghị Thủ tướng Chính phủ giao UBND TP Hà Nội giải quyết KN theo hướng: Bồi thường bằng tiền cho gia đình ông Đức theo quy định tại điểm b, khoản 2, Điều 116 Luật Đất đai năm 2003.

Tuy nhiên, đến nay đã hết quý I/2012, ông Đức vẫn chưa nhận được động thái nào từ phía UBND TP Hà Nội trong việc giải quyết bồi thường cho gia đình.

   Đinh Lê