Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) được “điểm danh” có số nợ vay từ các ngân hàng lớn, cũng như có nợ phải thu lớn nhất. Ảnh: Nguồn Internet

Báo cáo Chính phủ về hoạt động đầu tư, quản lý, sử dụng vốn Nhà nước (NN) tại doanh nghiệp (DN) gửi Quốc hội (QH) cho thấy, tổng tài sản của 526 DNNN đến hết năm tài chính 2017 tăng 3%, đạt hơn 3 triệu tỷ đồng.

Tổng doanh thu của các DNNN tăng 8%, đạt trên 1,6 triệu tỷ đồng. Lợi nhuận kế toán trước thuế tăng 26%, đạt trên 167.500 tỷ đồng. Các DNNN cũng nộp vào ngân sách NN gần 220.000 tỷ đồng, tăng 5%.

“Các chỉ tiêu về tình hình tài chính và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh năm 2017 của các DNNN đều có xu hướng tăng lên so với năm 2016”, Chính phủ khái quát.

Nợ khó đòi trên 14 nghìn tỷ đồng

Đáng nói, tổng nợ phải trả của các tập đoàn, tổng công ty hơn 1,53 triệu tỷ đồng, tăng 1,3% so với 2016, chiếm hơn một nửa tổng nguồn vốn của các đơn vị này.

Bình quân hệ số nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu là 1,25 lần, song có đến 20 tập đoàn, tổng công ty có tỷ lệ này lớn hơn 3 lần. Đơn cử, Tổng Công ty Xuất nhập khẩu tổng hợp Vạn Xuân 45,56 lần; Tổng Công ty Đầu tư và Phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) là 8,07 lần; Tổng Công ty Xăng dầu quân đội 7,88 lần; Tổng Công ty Truyền hình cáp Việt Nam (VTVCab) 3,3 lần...

Nợ vay từ các ngân hàng trong nước hơn 486.000 tỷ đồng, tăng 4,3% so với 2016. Trong đó vay ngắn hạn trên 200.600 tỷ đồng; dài hạn hơn 285.400 tỷ đồng.

Một số tập đoàn, tổng công ty được “điểm danh” có số nợ vay từ các ngân hàng lớn như Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) hơn 146.580 tỷ đồng; Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) hơn 132.000 tỷ đồng; Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) gần 48.700 tỷ đồng; Tập đoàn Viễn thông Quân đội (Viettel) gần 43.500 tỷ đồng; Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem) gần 28.420 tỷ đồng...

Ngoài vay từ các ngân hàng trong nước, các DNNN cũng vay khá nhiều từ các tổ chức tài chính nước ngoài với gần 616.000 tỷ đồng. Một số công ty mẹ có số vay và nợ thuê tài chính nước ngoài lớn như Công ty mẹ - EVN gần 211.200 tỷ đồng; Công ty mẹ - PVN 19.400 tỷ đồng; Công ty mẹ - TKV gần 17.400 tỷ đồng...

Rất may, hầu hết các Công ty mẹ đều đảm bảo cân đối giữa tổng nợ phải trả với tổng nguồn vốn và vốn chủ sở hữu, đảm bảo đủ khả năng thanh toán nợ ngắn hạn bằng tổng tài sản, khả năng thanh toán lãi nợ vay của DN đạt mức tích cực.

Cùng với nợ phải trả lớn, các “ông lớn” tập đoàn, tổng công ty cũng có những khoản nợ phải thu tăng 13% so với 2016, hơn 409.000 tỷ đồng; trong đó nợ khó đòi trên 14.100 tỷ đồng.

Theo báo cáo hợp nhất, PVN có nợ phải thu lớn nhất gần 7.000 tỷ đồng. Tiếp đó, là Tập đoàn Cao su Việt Nam gần 1.600 tỷ đồng; TKV 458 tỷ đồng; EVN 308 tỷ đồng; Vinachem 298 tỷ đồng; Tổng công ty Sông Đà 283 tỷ đồng...

Trong hơn 427.000 tỷ đồng nợ phải thu của các công ty mẹ, gần 7.600 tỷ đồng là nợ khó đòi. Công ty mẹ - PVN vẫn “lọt vào danh sách” là tập đoàn có khoản nợ khó đòi lớn nhất, gần 2.400 tỷ đồng; kế đến là Công ty mẹ - Viettel 946 tỷ đồng; Công ty mẹ - Vinachem 695 tỷ đồng; Công ty mẹ - Tổng công ty Viễn thông MobiFone 510 tỷ đồng...

Tăng cường thanh tra, không để thất thoát vốn Nhà nước

Dù vậy, hệ số vòng quay các khoản phải thu của công ty mẹ lớn hơn 1 (1,71 lần) nên dòng tiền thu hồi nợ vẫn đủ luân chuyển cho hoạt động sản xuất, kinh doanh. Các tập đoàn, tổng công ty cũng trích lập dự phòng nợ khó đòi hơn 12.000 tỷ đồng, trong đó công ty mẹ gần 7.400 tỷ đồng.

Một điểm khả quan nữa là, tình hình sản xuất kinh doanh và lợi nhuận trước thuế của các “ông lớn” đều tăng.

"Về cơ bản, phần lớn DNNN đều bảo toàn được vốn chủ sở hữu, trừ một số DN kinh doanh thua lỗ. Ngoài ra, một số công ty mẹ có vốn chủ sở hữu năm 2017 thay đổi giảm do các tập đoàn, tổng công ty đang triển khai tái cấu trúc theo phương án đã được phê duyệt", Chính phủ nhận định.

Báo cáo "sức khoẻ" của các DNNN cũng cho thấy, nhiều đơn vị đang kinh doanh thua lỗ. Riêng lỗ luỹ kế của 10 tập đoàn, tổng công ty trên 12.000 tỷ đồng, trong đó Vinachem gần 1.970 tỷ đồng; Viettel gần 5.600 tỷ đồng, Tổng Công ty Lương thực miền Nam trên 1.094 tỷ đồng...

"Hiệu quả sản xuất kinh doanh và đóng góp của một số DNNN còn hạn chế, chưa tương xứng với nguồn lực NN đầu tư, một số dự án của DNNN còn thu lỗ, thất thoát vốn lớn”, báo cáo nêu rõ.

Cơ chế quản trị DNNN còn chậm đổi mới, chưa phù hợp với các thông lệ, chuẩn mực quốc tế; tính công khai, minh bạch còn hạn chế. Trách nhiệm của người quản lý doanh nghiệp Nhà nước chưa rõ ràng; cơ chế xử lý trách nhiệm của người đứng đầu khi xảy ra sai phạm chưa đầy đủ, nghiêm túc.

Để khắc phục những tồn tại trên, Chính phủ đề ra một loạt giải pháp. Trong đó, tiếp tục nhấn mạnh hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến DNNN; tách người quản lý DNNN khỏi chế độ viên chức, công chức; tiếp cận chính sách tiền lương đối với người lao động trong DNNN.

Cùng với đó, hoàn thành kế hoạch sắp xếp, cơ cấu lại, cổ phần hóa, thoái vốn, xử lý dứt điểm tồn tại để nâng cao hiệu quả hoạt động của DNNN, coi đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng trong giai đoạn 2018 - 2020; nâng cao tính chịu trách nhiệm của người đứng đầu DN.

Chính phủ cũng nhấn mạnh, xử lý dứt điểm các DNNN, các dự án đầu tư chậm tiến độ, hoạt động thua lỗ, kém hiệu quả theo cơ chế thị trường; xem xét, thực hiện phá sản DNNN theo quy định của pháp luật; cơ cấu lại và chuyển nhượng dự án cho nhà đầu tư thuộc thành phần kinh tế khác.

”Làm rõ trách nhiệm và xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật những vi phạm của các tổ chức, cá nhân liên quan để xảy ra tình trạng DNNN, dự án đầu tư thua lỗ, thất thoát, lãng phí lớn”, Chính phủ báo cáo QH.

Ngoài ra, sẽ tăng cường kiểm tra, thanh tra, giám sát, kiểm toán, không để xảy ra thất thoát vốn, tài sản nhà nước, nhất là quyền sử dụng đất trong quá trình sắp xếp, cổ phần hóa, thoái vốn và quản lý, sử dụng vốn NN.

Bổ sung nội dung kiểm tra, thanh tra trách nhiệm người đứng đầu đơn vị trong việc chấp hành kỷ luật hành chính khi thực hiện kế hoạch cổ phần hóa và thoái vốn NN tại DN; trách nhiệm người đứng đầu trong việc tổ chức, hoàn thành kế hoạch hoạt động sản xuất kinh doanh hằng năm theo đúng tinh thần Nghị quyết số 60 của QH.

Thảo Nguyên