(Thanh tra) - Nhiều chuyên gia cho rằng để lập lại trật tự thị trường đất đai, không thể chỉ xử lý hiện tượng mà phải có giải pháp căn cơ, bắt đầu từ ba trụ cột là pháp lý, thị trường và nhận thức xã hội.
Tình trạng đầu cơ, thổi giá đất không chỉ làm méo mó thị trường mà còn gây thất thoát nguồn lực, đẩy giá đất đai, giá nhà ở vượt xa khả năng của người dân. Vì vậy, cần sớm có giải pháp căn cơ và đồng bộ để khơi thông nguồn lực đất đai, đưa thị trường trở lại giá trị thực. Chỉ khi thị trường vận hành theo nguyên tắc minh bạch, có kiểm soát và định hướng đúng, đất đai mới thật sự trở thành nguồn lực phát triển, chứ không phải là cuộc chơi đầu cơ ngắn hạn.
Chia sẻ với Báo Thanh tra, ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi, cho rằng muốn lập lại trật tự thị trường đất đai, cần một chiến lược tổng thể với tầm nhìn dài hạn, trong đó hành động phải đồng bộ, kiên trì và minh bạch. Theo ông Huy, thị trường bất động sản không thể phát triển bền vững nếu chỉ tập trung xử lý hiện tượng đầu cơ hay "thổi giá", mà cần khơi thông các điểm nghẽn căn cơ từ thể chế, nguồn cung đến nhận thức xã hội.
Trước hết, ông Huy nhấn mạnh, cần đẩy nhanh tháo gỡ pháp lý cho các dự án đang tồn đọng, đồng thời đẩy mạnh phê duyệt các dự án mới để bổ sung nguồn cung hợp pháp, lành mạnh cho thị trường.
Cùng với đó, ưu tiên phát triển mạnh nhà ở xã hội, xem xét nâng tỷ lệ quỹ đất dành cho loại hình này lên 25% - 35% trong các khu đô thị mới, hình thành các khu đại đô thị nhà ở xã hội đồng bộ, có hạ tầng, dịch vụ và việc làm thuận tiện. Đây là cách để vừa ổn định cung cầu, vừa bảo đảm tính nhân văn trong phát triển đô thị.
Tiếp theo, thúc đẩy phát triển các đô thị vệ tinh gắn kết hạ tầng hai tầng, giao thông, kinh tế, dịch vụ với trung tâm, nhằm phân bổ lại dân cư, giảm áp lực cho khu vực lõi đô thị. Đồng thời, từng bước di dời các cơ sở công nghiệp, giáo dục, y tế ra khỏi nội đô, tạo không gian xanh, hạ tầng công cộng và giảm sức ép dân số, góp phần “hạ nhiệt” cầu đất ở trung tâm.
Cuối cùng, cần chuyển đổi tư duy tích sản vào đất sang tư duy đầu tư vào tri thức, đổi mới sáng tạo và sản xuất. Việc tuyên truyền và giáo dục tài chính, khởi nghiệp nên được tích hợp từ phổ thông đến đại học, giúp người dân hiểu giá trị thật của của cải nằm ở năng lực tạo ra giá trị mới, không chỉ trong việc nắm giữ đất đai.
"Tựu trung, thông điệp lớn nhất là phải đưa đất đai trở lại đúng vị thế nguồn lực phát triển, không phải đối tượng đầu cơ. Khi pháp lý được thông suốt, hạ tầng được mở rộng, tư duy được khai sáng và thị trường được minh bạch, đất đai sẽ trở thành nền tảng cho một nền kinh tế hài hòa, công bằng và bền vững, nơi lợi ích của Nhà nước, doanh nghiệp và người dân cùng được bảo đảm, hướng tới một tương lai thịnh vượng và ổn định lâu dài", ông Huy nói.
Theo luật sư Nguyễn Văn Tuấn, Giám đốc Công ty Luật TNHH TGS, Luật Đất đai quy định rõ đất đai thuộc sở hữu toàn dân, Nhà nước chỉ trao quyền sử dụng kèm theo trách nhiệm khai thác hiệu quả. Tuy nhiên, thực tế nhiều tổ chức, cá nhân lại ôm đất, để đất "treo" nhiều năm, gây lãng phí nguồn lực, cản trở phát triển và làm méo mó thị trường. "Nếu không có biện pháp kinh tế đủ mạnh, tình trạng đầu cơ đất đai sẽ còn tiếp diễn và ngày càng trầm trọng", ông Tuấn cảnh báo.
Theo ông Tuấn, việc đánh thuế đất bỏ hoang là cần thiết, vì đây là công cụ kinh tế hữu hiệu chống đầu cơ, đã được nhiều quốc gia áp dụng. Tuy vậy, chính sách này không đơn giản trong thực thi, bởi còn vướng tiêu chí xác định thế nào là "đất bỏ hoang". "Nếu không có quy định rõ ràng, sẽ rất khó phân biệt giữa trường hợp chậm triển khai do nguyên nhân khách quan với hành vi cố tình găm giữ đất, dễ dẫn đến khiếu kiện, tranh chấp", ông Tuấn nói, đồng thời cho rằng cần minh bạch dữ liệu quản lý đất đai để tránh cơ chế "xin - cho" khi áp dụng thuế.
Đồng quan điểm, luật sư Nguyễn Đức Hùng, Giám đốc Công ty Luật TNHH Thiện Duyên, cho rằng việc đánh thuế cao đối với các dự án chậm tiến độ, đất bỏ hoang hoặc nhà ở không sử dụng là hoàn toàn hợp lý. Chính sách này không chỉ giúp hạn chế đầu cơ, tích trữ bất động sản mà còn tăng nguồn cung cho thị trường, nâng cao hiệu quả sử dụng đất và tạo công bằng trong tiếp cận tài nguyên đất đai.
Tuy nhiên, để chính sách phát huy hiệu quả, pháp luật cần quy định rõ ràng và chặt chẽ về cách xác định đất bỏ hoang hay nhà ở không sử dụng. Cùng với đó, cần xây dựng mức thuế phù hợp từng loại đất, từng trường hợp cụ thể nhằm đảm bảo công bằng, minh bạch và tránh tình trạng "lách luật" để trốn nghĩa vụ thuế.
"Chỉ khi đó, thuế đất bỏ hoang mới trở thành đòn bẩy kinh tế hiệu quả trong việc chấn chỉnh thị trường và chống lãng phí tài nguyên quốc gia", ông Hùng nhấn mạnh.
