(Thanh tra) - Bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ, xây dựng đất nước phồn vinh sau đại thắng mùa Xuân 1975 là lời hiệu triệu của dân tộc. Phóng viên Báo Thanh tra đã tìm hiểu về dấu ấn của lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam (CSB VN) trong công cuộc bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán; bảo vệ an ninh quốc gia và giữ gìn trật tự, an toàn trên các vùng biển, thềm lục địa của Tổ quốc…
Sứ mệnh đặc biệt trong hành trình 50 năm non sông thống nhất
Để tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước trong bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán; bảo vệ an ninh quốc gia và giữ gìn trật tự, an toàn trên các vùng biển, thềm lục địa của Tổ quốc, ngày 28/8/1998, Cục CSB VN được thành lập (tiền thân của Bộ Tư lệnh CSB VN ngày nay).
CSB VN là đơn vị được thành lập sau khi đất nước đã hoà bình, thống nhất, trải qua gần 30 năm xây dựng, chiến đấu, trưởng thành, lực lượng CSB VN luôn nêu cao trách nhiệm, chủ động khắc phục khó khăn, vừa củng cố, xây dựng, phát triển lực lượng, vừa thực thi pháp luật, bảo vệ chủ quyền biển, đảo theo quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và quy định của luật pháp quốc tế, góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo, vun đắp nên truyền thống “Kiên quyết dũng cảm, khắc phục khó khăn, đoàn kết hiệp đồng, giữ nghiêm pháp luật”.
Trung tướng Lê Thanh Đạo, Tư lệnh CSB VN cho biết, những năm gần đây, trước những diễn biến phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ khó lường trên Biển Đông, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Cảnh sát biển đã lãnh đạo, chỉ đạo toàn lực lượng chủ động nắm, dự báo, đánh giá đúng tình hình, tham mưu với Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng chủ trương, đối sách và tổ chức triển khai xử lý kịp thời, linh hoạt, hiệu quả các tình huống trên biển, không để bị động, bất ngờ. Theo đó, CSB VN thường xuyên duy trì lực lượng, phương tiện ứng trực trên các vùng biển, kiên quyết, kiên trì đấu tranh với những hành vi vi phạm pháp luật và xâm phạm chủ quyền trên biển. Chủ động phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ với các lực lượng, địa phương ven biển trong xây dựng thế trận quốc phòng, an ninh trên biển vững chắc.
Tổ chức tuần tra, kiểm tra, kiểm soát, kịp thời phát hiện, tuyên truyền, yêu cầu tàu nước ngoài vi phạm ra khỏi vùng biển Việt Nam; tuyên truyền, vận động ngư dân ta không xâm phạm vùng biển nước ngoài đánh bắt hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Tích cực đấu tranh phòng, chống tội phạm và các hành vi vi phạm trên biển, bảo đảm an toàn hàng hải, chống ô nhiễm môi trường biển. Đồng thời, mở rộng hợp tác quốc tế theo hướng kết hợp chặt chẽ giữa quốc phòng, an ninh và đối ngoại, góp phần giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước...
Ghi nhận những thành tích xuất sắc đó, CSB VN đã vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang Nhân dân thời kỳ đổi mới cùng nhiều phần thưởng cao quý khác.
Lực lượng CSB VN đã và đang nỗ lực vượt khó khăn, quyết tâm đưa lực lượng phát triển ổn định, vững chắc, toàn diện, tạo dựng được vị thế và uy tín cao, xứng đáng và xứng tầm nhiệm vụ được giao.
Theo Trung tướng Lê Thanh Đạo, Đảng uỷ, Bộ Tư lệnh CSB VN luôn xác định thu thập thông tin, nghiên cứu, phân tích, đánh giá tình hình để tham mưu cấp có thẩm quyền ban hành chính sách, pháp luật trên biển là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, then chốt, quan trọng, góp phần tạo lập hành lang pháp lý vững chắc để CSB VN bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán và duy trì quản lý an ninh trật tự an toàn trên các vùng biển Việt Nam bằng biện pháp pháp luật, dân sự, hoà bình.
Những thành tựu quan trọng
Những năm qua, CSB VN luôn hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ nghiên cứu, tham mưu, đề xuất cấp có thẩm quyền ban hành chính sách, pháp luật; gặt hái nhiều kết quả tích cực, được đánh giá cao.
Có thể kể tới kết quả tham mưu Quốc hội ban hành Luật CSB VN năm 2018 bảo đảm chất lượng, có sức sống ổn định, lâu dài; tham mưu Chính phủ ban hành 7 Nghị định; tham mưu Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ban hành 8 Thông tư, 2 Quyết định, 6 Quy định tạo lập hành lang pháp lý vững chắc cho CSB VN hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao.
Ngoài ra, CSB VN còn tích cực, chủ động nghiên cứu, đóng góp ý kiến chất lượng vào nhiều văn kiện của Đảng, nhiều dự án xây dựng văn bản quy phạm pháp luật của các bộ, ngành; góp phần hoàn thiện chính sách, pháp luật Việt Nam về quản lý bảo vệ biển, đảo Tổ quốc; về hình sự, tố tụng hình sự; về sự lý vi phạm hành chính…
Hiện nay, CSB VN đang tích cực, khẩn trương, rà soát chính sách, pháp luật có liên quan đến lực lượng nhằm kịp thời tham mưu, đề xuất hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam bảo đảm phù hợp đường lối, chủ trương của Đảng, Nhà nước, Quân uỷ Trung ương, Bộ Quốc phòng về sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy nhà nước, chính quyền địa phương; góp phần tạo lập nền tảng pháp lý vững chắc để CSB VN phát huy hiệu quả thực hiện chức năng, nhiệm vụ trên biển nói riêng và phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới nói chung.
Trên cơ sở điều ước quốc tế mà nước ta là thành viên, đặc biệt là Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982 và các thoả thuận quốc tế có liên quan, lực lượng CSB VN xác định hợp tác quốc tế trên hai phương diện song phương và đa phương là một trong những nhiệm vụ đặc biệt quan trọng nhằm duy trì an ninh, an toàn và sự thịnh vượng trên vùng biển.
Đối với hợp tác song phương, CSB VN đã đẩy mạnh mối quan hệ hợp tác với các lực lượng thực thi pháp luật trên biển các nước bằng việc thúc đẩy việc ký kết Bản ghi nhớ và các văn bản hợp tác khác. Đến nay, CSB VN đã ký kết 9 văn bản hợp tác với các lực lượng thực thi pháp luật trên biển, gồm: Trung Quốc, Campuchia, Indonesia, Philippines, Ấn Độ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ, Thái Lan.
Đây là hành lang, cơ sở để CSB VN triển khai các nội dung hợp tác phù hợp, thực chất, gồm: Tăng cường chia sẻ thông tin; đưa tàu thăm nhau; phối hợp tìm kiếm, cứu nạn, ngăn chặn tội phạm, vi phạm trên biển, đặc biệt là trao đổi kinh nghiệm liên quan đến vấn đề phòng chống IUU. Đối với các quốc gia lớn như: Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, CSB VN đã tiếp thu kinh nghiệm và tranh thủ nguồn hỗ trợ đào tạo, huấn luyện, trang thiết bị nhằm nâng cao năng lực thực thi pháp luật trên biển.
Ngoài ra, trong những năm gần đây, CSB VN đã có những sáng kiến mang tính dẫn dắt khi tổ chức thành công Chương trình “CSB VN và những người bạn lần thứ Nhất” năm 2022; “CSB VN và những người bạn lần thứ Hai” năm 2024.
CSB VN là thành viên tích cực, có trách nhiệm trong các cơ chế, diễn đàn đa phương như: Hiệp định hợp tác khu vực chống cướp biển và cướp có vũ trang (ReCAAP); Hội nghị những người đứng đầu CSB các nước châu Á (HACGAM); Diễn đàn Tư lệnh Lực lượng thực thi pháp luật trên biển các quốc gia Đông Nam Á (SEAMLEI); Đối thoại thực thi pháp luật trên biển (MLED); Hội nghị Cảnh sát biển toàn cầu (CGGS); và các hoạt động khác có liên quan.
Bên cạnh đó, CSB VN đẩy mạnh việc đưa cán bộ tham gia các nhiệm vụ, sứ mệnh quốc tế. Đến nay, CSB VN đã cử 5 cán bộ tham gia lực lượng Gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc; 3 cán bộ làm việc tại Trung tâm Chia sẻ thông tin an ninh hàng hải (IFC) của Hải quân Singapore. Họ đều là những cán bộ Cảnh sát biển đáp ứng những tiêu chuẩn, đòi hỏi khắt khe của sĩ quan làm việc trong môi trường đa quốc gia với trình độ chuyên môn, sức khoẻ thể chất và năng lực tiếng Anh vượt trội.
