Một góc thị trấn Tam Đường. Ảnh: Cuong Nguyen Tran

Sai phạm trong quá trình quản lý và sử dụng đất

Vào ngày 21/12/2004, UBND tỉnh Lai Châu đã ban hành Quyết định số 1310 nhằm thu hồi 52.283,5m² đất tại xã Sùng Phài, huyện Tam Đường. Diện tích này được giao cho Công ty Cổ phần Đầu tư xây dựng (CPĐTXD) Việt Long với mục đích xây dựng mỏ nguyên liệu và nhà máy gạch Tuynen. Khoảng đất thu hồi bao gồm cả đất nông nghiệp và phi nông nghiệp, do các hộ gia đình đang quản lý theo hợp đồng trồng chè với Công ty Chè Tam Đường.

Để đền bù cho các hộ dân bị ảnh hưởng, UBND tỉnh Lai Châu đã thông qua các Quyết định số 254 (17/3/2005) và số 468 (20/4/2005) với tổng mức chi trả vượt hơn 1,36 tỷ đồng, bao gồm tiền bồi thường thiệt hại về đất đai, hoa màu và các hỗ trợ khác.

Ngày 19/8/2011, UBND tỉnh Lai Châu ban hành Quyết định số 973 về việc thu hồi diện tích đất đã giao cho Công ty CPĐTXD Việt Long và chuyển giao quản lý cho UBND huyện Tam Đường. Tuy nhiên, theo Nghị quyết số 866 ngày 10/1/2020 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, diện tích này được xác định thuộc địa giới hành chính của thành phố Lai Châu.

Kết quả thanh tra cho thấy, sau khi nhận Quyết định số 973, UBND huyện Tam Đường đã không có chỉ đạo cụ thể cho Phòng Tài nguyên và Môi trường cùng UBND xã Sùng Phài trong việc xác định, đánh dấu ranh giới và quản lý quỹ đất theo đúng quy định pháp luật. Bản đồ quy hoạch theo Quyết định số 443 (25/4/2007) và sau đó là Quyết định số 1683 (28/12/2018) đã phản ánh những thay đổi trong mục đích sử dụng đất, tuy nhiên kế hoạch sử dụng đất của huyện không tương thích với hiện trạng thực tế.

Trong giai đoạn từ tháng 12/2014 đến tháng 1/2018, UBND huyện Tam Đường đã triển khai cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các hộ dân. Điều đáng lo ngại là 10 hộ dân nhận được giấy chứng nhận có phần diện tích trùng lặp với khu đất đã được thu hồi theo Quyết định số 973.

Kiểm tra cho thấy, diện tích đất ban đầu vẫn đang được sử dụng cho trồng chè và phục vụ đường dân sinh. Cụ thể, 3 hộ dân tại Tổ 5, phường Tân Phong, thành phố Lai Châu (gồm hộ ông Nguyễn Văn Phú, bà Hà Thị Quyên và ông Hồ Thanh Quý) vẫn sử dụng đất cho mục đích trồng rau, đào, lê, nuôi lợn, xây dựng nhà ở và hàng rào thép.

Đáng chú ý, từ năm 2011 đến 2020, UBND huyện Tam Đường không tổ chức thanh tra hay kiểm tra liên quan đến diện tích đất giao theo Quyết định số 973, dẫn đến tình trạng quản lý và sử dụng đất bị sai lệch.

Qua kết quả thanh tra, cơ quan Thanh tra tỉnh Lai Châu đã xác định những nguyên nhân chính dẫn đến sai sót trong quản lý đất đai như sau: UBND huyện Tam Đường chưa kịp thời chỉ đạo Phòng Tài nguyên và Môi trường và UBND xã Sùng Phài trong việc xác định ranh giới và cập nhật quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Sở Tài nguyên và Môi trường chưa chỉ đạo chỉnh lý hồ sơ địa chính đối với diện tích đất thu hồi. Một số hộ dân không trung thực trong kê khai hồ sơ đăng ký cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Trách nhiệm và biện pháp xử lý

Các trách nhiệm cụ thể được xác định thuộc về: Chủ tịch và Phó Chủ tịch UBND huyện Tam Đường phụ trách lĩnh vực tài nguyên, môi trường (giai đoạn 2011 – 2020). Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Tam Đường cùng các cán bộ liên quan (giai đoạn 2011 – 2020) trong quá trình thẩm định và cấp giấy chứng nhận. Cán bộ địa chính của UBND xã Sùng Phài trong việc xác nhận hồ sơ. Giám đốc và Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường phụ trách lĩnh vực đất đai (giai đoạn 2011 – 2016).

Thanh tra tỉnh Lai Châu đề nghị UBND huyện Tam Đường phối hợp với UBND thành phố Lai Châu tiến hành thu hồi phần diện tích đất của 8/10 hộ dân đã được cấp giấy chứng nhận có phần diện tích chồng lên khu đất thu hồi. Đối với 2 hộ dân (ông Thủy và ông Cường) có đơn xin tự nguyện trả lại đất, UBND Thành phố Lai Châu cần tiến hành xem xét và giải quyết theo quy định hiện hành.

Bên cạnh đó, cơ quan chức năng cần tăng cường: Kiểm soát, rà soát và cập nhật quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đảm bảo sự tương thích giữa quy hoạch với hiện trạng thực tế của khu vực. Tuyên truyền và phổ biến các quy định của luật đất đai nhằm nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, công chức và người sử dụng đất.

Qua kết quả thanh tra, cơ quan chức năng yêu cầu các đơn vị liên quan phối hợp chặt chẽ nhằm khắc phục hạn chế trong công tác quản lý, sử dụng đất. Việc tuân thủ nghiêm túc các quy định của pháp luật về đất đai là rất cần thiết, đồng thời cần có biện pháp xử lý nghiêm các trường hợp cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất không đúng quy định.

Các trách nhiệm cá nhân và tập thể từ giai đoạn 2010 đến 2020 cần được kiểm điểm, rà soát và xử lý theo quy định nhằm tránh những sai sót tương tự trong tương lai, góp phần đảm bảo trật tự, hiệu quả trong quản lý đất đai của địa phương.