Nhiều bến bãi tập kết nằm ngoài quy hoạch nhưng chưa bị xử lý. Ảnh minh họa (Internet)

Các điểm mỏ đều xảy ra mất an ninh trật tự

Kết luận thanh tra việc chấp hành quy định pháp luật trong hoạt động khai thác cát, sỏi tại tỉnh Hòa Bình thời kỳ 2018-2020 nêu rõ, những năm trước đây hiện tượng khai thác cát trái phép diễn ra phổ biến, xảy ra nhiều vào ban đêm, ở nhiều nơi trên tuyến sông Đà, nhất là các khu vực giáp ranh; chỉ khi các lực lượng chức năng của địa phương kiểm tra thì tình trạng này mới dần lắng xuống, song lại tiếp tục diễn ra ở các khu vực giáp ranh, gây nhiều khó khăn cho công tác quản lý.

Việc cấp phép cho một số doanh nghiệp có đủ năng lực thực hiện khai thác cát sông đã đáp ứng một phần nhu cầu cát xây dựng của tỉnh; tăng thu cho ngân sách Nhà nước; tạo công ăn việc làm cho nhân dân địa phương và từng bước ngăn chặn, chấn chỉnh hiện tượng khai thác trái phép trên địa bàn tỉnh.

Tuy nhiên, sau khi cấp phép, các điểm mỏ đều xảy ra mất an ninh trật tự, người dân tập trung đông người khiếu kiện, có nguyên nhân là do xung đột về lợi ích giữa doanh nghiệp được cấp phép và các cá nhân khai thác cát trái phép; dẫn đến một số điểm mỏ sau khi đã được cấp phép nhưng không thể khai thác được hoặc khai thác cầm chừng, ví dụ như tại các dự án của Công ty TNHH Xây dựng Hùng Yến và của Công ty Cổ phần Khai khoáng Sahara.

Mặt khác, công tác phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị, địa phương chưa thực sự hiệu quả; việc phối hợp giữa các ngành, các lực lượng của các tỉnh trong việc ngăn chặn, xử lý các đối tượng khai thác cát trái phép có lúc còn chưa chặt chẽ nên hoạt động khai thác cát trái phép vẫn còn diễn ra.

“Hiện nay việc tuần tra kiểm soát chủ yếu dựa vào lực lượng cảnh sát giao thông đường thủy, cảnh sát môi trường. Tuy nhiên, lực lượng còn mỏng, phương tiện, con người phục vụ cho công tác kiểm tra, truy bắt các đối tượng khai thác cát trái phép tại các địa phương còn hạn chế” kết luận nêu rõ

Các đối tượng khai thác cát sử dụng nhiều phương thức, thủ đoạn để khai thác trái phép, đối phó với cơ quan chức năng; nhiều tàu thuyền trôi nổi trên sông, chủ một số bến bãi trên địa bàn tỉnh tranh thủ lợi dụng khai thác trái phép vào ban đêm, khai thác tại các địa bàn, khu vực giáp ranh... dẫn đến việc kiểm tra, giám sát, xử lý gặp nhiều khó khăn.

Ngoài ra, việc xử lý vi phạm nhiều thời điểm còn chưa triệt để, dứt khoát; sự phối hợp cơ quan chức năng, giữa cơ quan hành chính với cơ quan công an, cơ quan quản lý đường sông nhiều lúc chưa tốt.

19/20 bến bãi tập kết nằm ngoài quy hoạch nhưng chưa bị xử lý

Việc di dời các bến bãi khu vực TP Hòa Bình hiện nay còn gặp nhiều khó khăn, do việc cho thuê đất đối với các doanh nghiệp kinh doanh tập kết vật liệu xây dựng đã được thực hiện từ lâu; vì vậy, khi thực hiện giải tỏa các doanh nghiệp thường chây ỳ, không hợp tác, không chịu di dời do chưa bố trí được vị trí thích hợp để các doanh nghiệp chuyển đến, chưa rõ về chính sách bồi thường, hỗ trợ đối với các bến bãi phải di dời...

Thanh tra Chính phủ chỉ ra, có 4 đơn vị tập kết vật liệu xây dựng, xây dựng công trình tại bãi sông, nằm ngoài phạm vi hành lang bảo vệ tuyến đê Ngòi Dong, gồm: Công ty TNHH MTV Quỳnh Hà; Công ty TNHH Tuân Lộc; Công ty TNHH Hường Trang; Công ty TNHH XD&DVVT Nam Hải. Có 3 đơn vị làm nhà ngoài phạm vi hành lang bảo vệ đê Trung Minh gồm: Công ty TNHH Việt Hoàng và Công ty TNHH Phú An, Công ty TNHH Gia Bảo.

Trong số 20 bến bãi, chỉ có 7 bãi liên quan đến hoạt động đê điều, trong đó có 1 bến của Công ty TNHH Việt Hoàng đã được cấp giấy phép hoạt động trong phạm vi bảo vệ đê điều; 6 bãi chưa chưa được cấp giấy phép hoạt động trong phạm vi bảo vệ đê điều, vi phạm Điều 25, Điều 26, Luật Đê điều.

Qua kiểm tra của cơ quan chức năng tỉnh Hòa Bình cho thấy, nhiều bến bãi sử dụng đất vượt quá diện tích được thuê; sử dụng đất ven sông làm nơi tập kết vật liệu xây dựng; xây dựng công trình, đổ phế thải ra lòng sông, gây ô nhiễm môi trường; việc ký hợp đồng thuê đất của các hộ gia đình chưa đầy đủ theo quy định của pháp luật đất đai. Việc thực hiện quy định về pháp luật về bảo vệ môi trường của các bến bãi chưa nghiêm túc, chưa xây dựng hệ thống thoát nước mặt, nước mưa và các biện pháp che phủ cát để chống bụi; còn thiếu hợpp đồng với đơn vị có chức năng xử lý về chất thải nguy hại, thực hiện việc xử lý chất thải nguy hại chưa thường xuyên.

Điều đáng nói, ngày 15/7/2013, UBND tỉnh Hòa Bình ban hành Quyết định số 946/QĐ- UBND phê duyệt quy hoạch sử dụng cát, đá, sỏi trên địa bàn tỉnh đến năm 2020, theo đó, chỉ có 1 bến bãi (tại cảng Bến Ngọc) có trong quy hoạch, 19 đơn vị còn lại không có trong quy hoạch. Như vậy, việc vẫn còn 19/20 bến bãi tập kết nằm ngoài quy hoạch trong thời gian dài nhưng chưa bị xử lý là chưa thực hiện hết trách nhiệm của cơ quan chức năng tỉnh Hòa Bình.

Kiểm tra nguồn cung cấp cát tại một số bến bãi cho thấy, khối lượng cát nhập vào các bến bãi chủ yếu từ nguồn các tàu trôi nổi trên sông Đà, mua vào không rõ nguồn gốc. Tuy vậy, việc kiểm tra, phát hiện, xử lý của cơ quan chức năng tỉnh Hòa Bình về vấn đề này chưa thực sự hiệu quả; chưa có biện pháp hữu hiệu để giám sát, kiểm soát nguồn gốc cát cung cấp cho các bến bãi tập kết trên địa bàn tỉnh, tiềm ẩn xảy thất thu thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường đối với khối lượng cát tại các bến bãi tập kết.

Trách nhiệm chính thuộc về chủ các bến bãi; Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Tài nguyên và Môi trường, Cục Thuế tỉnh, UBND TP Hòa Bình; trách nhiệm chung thuộc UBND tỉnh Hòa Bình.

Thanh tra Chính phủ  kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Chủ tịch UBND tỉnh Hòa Bình tăng cường trách nhiệm của UBND các cấp trong công tác quản lý hoạt động khai thác khoáng sản (cát) trên địa bàn tỉnh. Phân công rõ trách nhiệm giữa các cấp, ngành trong công tác quản lý; thực hiện tốt việc phối hợp giữa các sở, ngành chức năng liên quan (trong đó phát huy vai trò cơ quan Công an) và UBND cấp huyện, xã để giám sát, kiểm tra, xử lý triệt để việc khai thác, kinh doanh cát trái phép trên địa bàn tỉnh. Tổ chức thực hiện tốt việc bảo vệ khoáng sản chưa khai thác, đồng thời công khai, minh bạch trong công tác quy hoạch, cấp phép thăm dò, khai thác cát trên địa bàn tỉnh, tạo sự đồng thuận trong nhân dân.

Thực hiện có hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm hành vi vi phạm trong khai thác, ừong vận chuyển, kinh doanh cát trái phép trên địa bàn tỉnh; không để xảy việc kinh doanh, tiêu thụ cát có nguồn gốc khai thác trái phép.

“Xử lý theo quy định đối với vi phạm của các dự án khai thác, các bến bãi tập kết, kinh doanh cát đã được nêu tại kết luận thanh tra này; không để xảy việc bến bãi chưa đảm bảo điều kiện hoạt động bến bãi theo quy định nhưng vẫn hoạt động tập kết, kinh doanh cát sỏi; không để bến bãi gây ảnh hưởng hành lang thoát lũ và công tác bảo vệ đê điều” kết luận nêu rõ