Toàn cảnh buổi công bố kết luận thanh tra tại trụ sở Thanh tra Chính phủ. Ảnh: Song Phương

Chưa thực hiện phương án thoái vốn theo quy định

Kết quả thanh tra về việc bán cổ phần, lựa chọn nhà đầu tư chiến lược cho thấy hầu hết công ty (Cty) cổ phần hóa (CPH) bán cổ phần không đạt tỷ lệ theo phương án được phê duyệt, không lựa chọn được nhà đầu tư chiến lược...

Theo Thanh tra Chính phủ, tình trạng này có nhiều lý do, trong đó có nguyên nhân nhà đầu tư thiếu cơ sở nghiên cứu, chuẩn bị tài chính trước khi tham gia. Theo đó, quy định thời gian chọn, bán đấu giá cổ phần cho nhà đầu tư chiến lược không quá 3 tháng với các doanh nghiệp là hạn chế, nhất là với các doanh nghiệp quy mô lớn, tài sản cố định nhiều, tính kỹ thuật đặc thù như Tổng Công ty Phát điện 3 (EVNGENCO3). Nhà đầu tư cũng không đủ thời gian khảo sát, tìm hiểu thông tin, thủ tục nội bộ để quyết định đầu tư.

Liên quan đến thanh tra việc thu nộp tiền cổ phần, quyết toán CPH, kết luận thanh tra chỉ rõ, đối với Tổng Cty Thép Việt Nam (Vnsteel), sau 7 năm (tính đến thời điểm thanh tra tháng 9/2018), Vnseel chưa hoàn thành việc quyết toán CPH, chưa thực hiện nộp tiền CPH vào Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp, sai quy định tại tại khoản 3 Điều 21 Nghị định số 59/2011/NĐ-CP; nguy cơ tiền phải nộp Quỹ hỗ trợ sắp xếp và Phát triển doanh nghiệp bị chiếm dụng trong thời gian dài.

Mặt khác, khi lập hồ sơ trình quyết toán CPH, Vnsteel đã điều chỉnh số tiền phải nộp về CPH giảm so với số phải nộp hạch toán trên báo cáo tài chính thời điểm chính thức chuyển sang cổ phần là 472.062,4 triệu đồng (chưa được phê duyệt), nhưng hồ sơ đề nghị quyết toán còn thiếu cơ sở pháp lý

Về thoái vốn tại doanh nghiệp Nhà nước thuộc Bộ Công thương, Thanh tra Chính phủ cho biết, tại thời điểm thanh tra, Bộ Công Thương và VnSteel chưa thực hiện thoái 57,92% /vốn điều lệ 6.800.000 triệu đồng của Vnsteel là chưa thực hiện đúng Quyết định 1232/QĐ-TTg ngày 17/08/2017 của Thủ tướng Chính phủ. “Trách nhiệm thuộc Bộ Công Thương, người đại diện vốn Nhà nước tại Vnsteel”, Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương, Tổng Cty Máy động lực và Máy nông nghiệp Việt Nam (VEAM) chưa thực hiện được việc xây dựng phương án thoái vốn theo lộ trình xác định tại Văn bản 8003/BCT-TC ngày 30/8/2017 và chưa thực hiện việc thoái vốn Nhà nước tại VEAM theo Quyết định số 1232/QĐ - TTg ngày 17/8/2017 của Thủ tướng Chính phủ. Theo Thanh tra Chính phủ, trách nhiệm thuộc Bộ Công Thương, người đại diện vốn Nhà nước tại VEAM.

Ngoài ra, Bộ Công Thương và Tổng Cty Máy và Thiết bị công nghiệp (MIE) chưa thực hiện việc thoái 63,57%, vốn điều lệ của MIE theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và của Bộ Công Thương là chưa thực hiện đúng Quyết định số 1232/QĐ-TTg ngày 17/8/217 của Thủ tướng Chính phủ. Trách nhiệm thuộc Bộ Công Thương, người đại diện vốn nhà nước tại MIE.

Việc thoái vốn của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) tại Cty Cổ phần Bất động sản Điện lực Miền Trung không đảm bảo tính khách quan, minh bạch cần được kiểm tra, xác minh làm rõ và cơ quan thẩm quyền cần rà soát quy định đấu giá tài sản để sửa đổi, bổ sung cho phù hợp.

Kiến nghị xử lý về kinh tế hơn 2,3 nghìn tỷ đồng

Căn cứ kết quả, kết luận thanh tra, Thanh tra Chính phủ kiến nghị, Thủ tướng chỉ đạo các bộ, ngành, đơn vị liên quan xử lý về kinh tế với tổng giá trị phát hiện cần kiến nghị xử lý lên tới hơn 2,3 nghìn tỷ đồng.

Bộ Công Thương chủ trì phối hợp với Bộ Tài chính, Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp rà soát, xác định đầy đủ giá trị vốn Nhà nước tại Vnsteel, VEAM… (tại thời điểm chính thức chuyển sang CTCP) theo đúng quy định của pháp luật; trong đó, các nội dung đã phát hiện nêu tại kết luận thanh tra xử lý tăng vốn Nhà nước, tăng lợi nhuận tại VEAM, Vnsteel… đồng thời xác định số tiền phải nộp Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và Phát triển doanh nghiệp tại VEAM là 13,6 tỷ đồng, tại Vnsteel là 230,5 tỷ đồng.

Việc Tư vấn PIV xác định giá trị cổ phần của Cty Cổ phần Bất động sản Miền Trung - LEC để thoái vốn (trong đó có vốn đầu tư của EVN) thiếu cơ sở, việc tổ chức đấu giá bán cổ phần chưa đảm bảo khách quan và việc thoái vốn đầu tư của Cty Điện lực Miền Nam- EVNSPC tại Cty Chứng khoán Đại Việt giảm 27 tỷ đồng so với giá trị đầu tư ban đầu, nhưng đoàn thanh tra chưa được cung cấp đầy đủ hồ sơ, tài liệu về việc hình thành khoản đầu tư, vì vậy các nội dung này cần được kiểm tra làm rõ.

Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp kiểm tra việc thoái vốn đầu tư của EVN tại Cty Cổ phần Bất động sản Miền Trung- LEC, của Cty Điện lực Miền Nam - EVNSPC tại Cty Chứng khoán Đại Việt, nếu phát hiện sai phạm thì chuyển thông tin tới cơ quan chức năng xử lý theo đúng quy định của pháp luật…

Thanh tra Chính phủ kiến nghị các cơ quan thuế địa phương rà soát, xử lý các nội dung liên quan đến thuế khi CPH Vnsteel, VEAM… trong đó, xử lý truy thu các khoản thuế do Thanh tra Chính phủ phát hiện số tiền 21.182 triệu đồng tại BSR và tại VEAM…

Về xử lý đất đai, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính, UBND các tỉnh, thành phố: Hà Nội, Đắc Lắk, Quảng Ngãi, Đà Nẵng, Thừa Thiên Huế, Gia Lai, Khánh Hòa kiểm tra, rà soát phê duyệt phương án sử dụng tổng diện tích 791.610,8 m² đất của Cty atrách nhiệm hữu hạn Một thành viên Thực phẩm và Đầu tư (Fococev) theo quy định của pháp luật hiện hành.

UBND các tỉnh: Nghệ An, Thái Nguyên, Đắc Lắk, Quảng Ngãi, Đà Nẵng, Khánh Hòa, TP Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh.. theo chức năng, thẩm quyền chỉ đạo các cơ quan chuyên môn phối hợp với Fococev, VEAM, Vnsteel, Cty Cổ phần Giao nhận kho vận Ngoại thương Việt Nam (Vinatrans) kiểm tra, rà soát, ban hành giá đất theo quy định làm cơ sở xác định đúng giá trị quyền sử dụng đất khi CPH doanh nghiệp, hoàn thiện hồ sơ pháp lý về đất đai, hợp đồng thuê đất, truy thu nghĩa vụ tài chính (nếu có) theo quy định của pháp luật, trong đó có các diện tích đất cụ thể tổng cộng 112.966,4 m². Quá trình rà soát, kiểm tra về đất đai, tài chính nếu phát hiện vi phạm pháp luật hình sự thì chuyển hồ sơ cho cơ quan công an để điều tra xử lý theo quy định.

Đáng chú ý, Thanh tra Chính phủ kiến nghị chuyển thông tin vụ việc vi phạm sang Cơ quan Điều tra, Bộ Công an liên quan đến quản lý, sử dụng đất đai tại Khánh Hòa, Đắk Lắk của Cty TNHH một thành viên Thực phẩm và Đầu tư (Fococev) đối với khu đất tại số 38 Trần Phú, phường Vĩnh Nguyên, TP Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa, diện tích 1.124,7 m² và khu đất tại thôn 2, xã Hòa Thuận, TP Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắc Lắk diện tích 596 m², vi phạm quy định về quy trình lập phương án sử dụng đất và phê duyệt trong phương án CPH của doanh nghiệp quy định tại Nghị định số 59/2011/NĐ-CP ngày 18/7/2011 của Chính phủ dẫn đến không quản lý được và không thực hiện được phương án sử dụng 2 khu đất theo phương án CPH Fococev, có nguy cơ thất thoát, lãng phí đất đai của Nhà nước.

Cùng đó, Thanh tra Chính phủ đề nghị Bộ Công Thương, các tỉnh, thành phố có liên quan thực hiện kiểm điểm theo thẩm quyền với các tập thể, cá nhân liên quan đến những vi phạm đã được xác định tại kết luận thanh tra.

Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, Bộ Tài chính và các địa phương liên quan thực hiện kiểm điểm và chỉ đạo xem xét kiểm điểm trách nhiệm liên quan đến các khuyết điểm, vi phạm tại kết luận thanh tra tái cơ cấu doanh nghiệp.

Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài chính nghiên cứu sửa đổi, bổ sung quy định về: Thời gian thực hiện CPH (các bước) đảm bảo phù hợp với các loại hình doanh nghiệp Nhà nước có quy mô, tính chất hoạt động… khác nhau; phương pháp xác định giá trị doanh nghiệp CPH, đặc biệt là xác định các khoản đầu tư của doanh nghiệp đảm bảo sát giá thị trường; Bộ Tư pháp chủ trì phối hợp với Bộ Tài chính sửa đổi bổ sung quy định về ủy quyền làm đại diện tham gia đấu giá tài sản đảm bảo khách quan, minh bạch.