Tổng thống Guatemala Otto Perez đã bị bắt giữ ngày 2/9. Ảnh:Moises Castillo / AP

Tổng thống bị bắt giam

Ngày 2/9, Thẩm phán Miguel Angel Galvez đã phát lệnh bắt giữ Tổng thống Otto Perez, 64 tuổi, vì những cáo buộc dính líu vào đường dây tham nhũng và trốn thuế quy mô lớn nhất nước này.

Đây là lần đầu tiên một Tổng thống của Guatemala phải đối mặt với sự truy tố của pháp luật. Trước đó cũng đã có vài cựu lãnh đạo đứng đầu đất nước vướng vào các cáo buộc tham nhũng sau thời gian tại vị.

Việc bắt giữ ông Otto Perez được xem như động thái đầu tiên của cuộc đấu tranh khôi phục lại "phẩm giá" đang bị sa sút nghiêm trọng của nền cộng hòa Guatemala.

Trước đó, chiều 1/9, Quốc hội Guatemala, với 132 phiếu thuận đã thông qua quyết định tước quyền miễn trừ của Tổng thống đương nhiệm Otto Perez Molina, mở đường cho công tác điều tra chống tham nhũng nhằm vào người đứng đầu quốc gia Trung Mỹ này. Các cơ quan chức năng cũng đã áp dụng nhiều biện pháp hữu hiệu nhằm ngăn chặn ông Otto Perez có thể chạy trốn ra nước ngoài như một số quan chức nước này từng làm.

Việc tước quyền miễn trừ của Tổng thống Perez Molina xuất phát từ đề nghị của Ủy ban Đặc biệt gồm 5 nghị sỹ trình lên Quốc hội sau khi Guatemala rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng do nhiều vụ tham nhũng bị phanh phui, trong đó có sự tham gia của nhiều quan chức Chính phủ cấp cao.

Cho đến nay, Tổng thống Perez Molina vẫn một mực phủ nhận mọi sự liên quan đến những cáo buộc tham nhũng. Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng, ông Perez Molina khó có thể “sạch sẽ” bởi có thông tin các nhà điều tra đang nắm trong tay những bằng chứng chắc chắn chống lại ông, tương tự như những bằng chứng đã “hạ gục” cấp phó của ông là bà Roxana Baldetti.

Số tiền tham nhũng khủng

"Siêu bão" tham nhũng tại Guatemala bắt đầu từ tháng 4 năm nay khi Ủy ban Quốc tế Chống tình trạng tội phạm không bị trừng phạt ở Guatemala (CICIG) và Bộ Công cộng Guatemala công bố báo cáo, phanh phui một đường dây tham nhũng lớn liên quan tới nhiều quan chức Chính phủ, trong đó có cả đương kim Tổng thống Perez Molina và Phó Tổng thống Roxana Baldetti. Cả hai đều bị cáo buộc liên quan đến bê bối tham nhũng "khủng" trong lĩnh vực hải quan, mà ở đó, những quan chức đầu ngành Hải quan thường xuyên nhận hối lộ, sau đó áp mức thuế gần như bằng 0 đối với các mặt hàng mà những doanh nghiệp hối lộ nhập khẩu về Guatemala.

Người dân Guatemala ăn mừng sau khi Quốc hội bỏ phiếu bãi nhiệm Tổng thống Otto Perez hôm 1/9/2015 (Ảnh: Orlando Estrada/AFP)

Bao nhiêu tiền đã bị đánh cắp trong vụ bê bối này? Tất nhiên, ở thời điểm này, chưa thể trả lời được con số chính xác. Tuy nhiên, theo ước tính, số tiền tham nhũng lên tới hàng tỷ USD.

Theo báo cáo của CICIG, các nhà điều tra đã tìm thấy các bằng chứng về việc Tổng thống Perez Monila cùng Phó Tổng thống Roxana Baldetti tham gia và đứng đầu mạng lưới nhận hối lộ để giúp trốn thuế quy mô lớn. Sau khi xem xét 86.000 cuộc điện thoại, các điều tra viên đã xác định được một mạng lưới tên gọi “La Linea” (Đường dây), ám chỉ tới đường dây nóng mà các công ty dùng để liên lạc với một số quan chức hải quan.

Ngày 25/8, cựu Phó Tổng thống Roxana Baldetti Elias đã bị tạm giam để điều tra. Nữ chính khách này không được tại ngoại do giới chức trách quan ngại rằng nguy cơ cuộc điều tra bị cản trở vì bà mang quốc tịch Italy và có thể bỏ trốn. Các điều tra viên đã khám nhà bà Roxana Baldetti để tìm kiếm các bằng chứng, trong khi tòa án đã cho đóng băng tài khoản ngân hàng và 11 bất động sản của gia đình bà.

Liên quan đến bê bối tham nhũng này, 6 bộ trưởng các bộ: Tài chính, Thông tin, Kinh tế, Y tế, Giáo dục và Nông nghiệp cùng 5 quan chức đầu ngành của Guatemala gồm 4 Thứ trưởng cùng với Tổng Thư ký Bộ Cải cách Chính phủ, đã đệ đơn xin từ chức.

Khoảng 4 tháng nay, hàng loạt cuộc biểu tình, với số lượng người tham gia ngày càng tăng cao, liên tục diễn ra trên khắp các thành phố ở Guatemala, yêu cầu Tổng thống Otto Pérez và Phó Tổng thống Ingrid Roxana Baldetti Elias từ chức. Thậm chí, nhiều người dân Guatemala đã ăn mừng sau khi Quốc hội bỏ phiếu bãi nhiệm Tổng thống Otto Perez hôm 1/9 vừa qua.

Ngọc Anh