(Thanh tra) - Đó là ý kiến của nhiều đại biểu tại cuộc họp tổ soạn thảo, tổ biên tập xây dựng dự án Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh Hợp nhất văn bản quy phạm pháp luật, diễn ra ngày 27/11, do Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu, Tổ phó Tổ soạn thảo, Tổ trưởng Tổ biên tập chủ trì.
Báo cáo tại cuộc họp, Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản và Quản lý xử lý vi phạm hành chính (Bộ Tư pháp) Hồ Quang Huy cho biết, dự thảo Pháp lệnh Hợp nhất văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) sửa đổi, bổ sung quy định về việc cơ quan Nhà nước, tổ chức, cá nhân được viện dẫn trực tiếp văn bản hợp nhất trong văn bản hành chính, văn bản tố tụng, giao dịch dân sự và có giá trị như viện dẫn VBQPPL.
Đồng thời, sửa đổi các Điều 5, 6, 7 về thẩm quyền và thời hạn hợp nhất văn bản. Trong đó, dự kiến bổ sung phương án quy định về việc dự thảo văn bản hợp nhất được trình đồng thời ở giai đoạn trình thông qua, ban hành VBQPPL có nội dung sửa đổi, bổ sung (hiện hành là thực hiện hợp nhất văn bản sau khi VBQPPL sửa đổi, bổ sung được thông qua, ban hành) - vấn đề cần xin ý kiến tổ soạn thảo, tổ biên tập.
Tại cuộc họp, nhiều đại biểu đã đưa ra ý kiến về thời gian hợp nhất văn bản trên cơ sở thực tiễn tại cơ quan, đơn vị mình.
Theo ông Nguyễn Minh Phương, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Tài chính), việc quy định thời hạn 5 ngày để thực hiện hợp nhất là không khả thi và trên thực tế, hầu hết các đơn vị đều đang vi phạm. Ông lý giải, một văn bản sau khi được ký ban hành, đặc biệt là nghị định, thường mất từ 15 đến 20 ngày mới có bản chính thức để phát hành. Trong khi đó, cơ quan chủ trì soạn thảo thường không phải là đơn vị trực tiếp thực hiện hợp nhất, đơn vị pháp chế phải chờ nhận được bản cuối cùng mới có thể tiến hành.
Do đó, ông đề nghị không nên bổ sung quy định rút ngắn thời gian xuống 2 ngày đối với văn bản sửa đổi, bổ sung một số điều. Thay vào đó, cần nghiên cứu tăng thời hạn hợp nhất lên một khoảng thời gian hợp lý hơn, như 10 ngày, để phù hợp với thực tiễn.
Đặc biệt, ông nhất trí cao quy định ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số vào dự thảo pháp lệnh. Song để quy định này thực sự đi vào cuộc sống, ông đề xuất, cần có một điều khoản giao Bộ Tư pháp chủ trì xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về văn bản hợp nhất. Khi có một hệ thống tập trung và chuẩn hóa, việc truy cập, tra cứu và ứng dụng sẽ trở nên dễ dàng và thống nhất, thay vì mỗi nơi làm một kiểu.
Bên cạnh đó, vấn đề quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến người sử dụng được ông Phương nhấn mạnh là về thể thức, kỹ thuật trình bày và biểu mẫu văn bản hợp nhất. Đưa ra dẫn chứng về Luật Đầu tư đã được sửa đổi 14 lần, bản hợp nhất của luật này gần như không thể đọc được, gây bất tiện trong tra cứu và khó khăn cho chuyển đổi số, ông Phương đề nghị cần nghiên cứu, cải cách lại toàn bộ biểu mẫu và thể thức của văn bản hợp nhất theo hướng tối giản và thân thiện với người dùng. Có thể chỉ cần liệt kê các văn bản được hợp nhất ở phần đầu, sau đó tích hợp thẳng nội dung sửa đổi vào văn bản và loại bỏ các phần chú thích rườm rà.
Đồng quan điểm, bà Nguyễn Hạnh Thu, Phó Vụ trưởng Vụ Tổng hợp (Văn phòng Quốc hội) cho rằng thời hạn 5 ngày hiện nay trên thực tế là chưa khả thi. Thực tiễn tại Văn phòng Quốc hội cho thấy, trong các kỳ họp thông qua số lượng lớn văn bản (như vừa qua với gần 100 luật, nghị quyết), phải mất cả tháng làm việc liên tục cả ngày đêm mới có thể hoàn thành. Thời hạn 5 ngày sẽ khó đáp ứng được trong điều kiện thực tế, đặc biệt khi khối lượng công việc lớn.
Mặt khác, bà Nguyễn Hạnh Thu đề nghị cần có quy định kỹ thuật bắt buộc trong thể thức trình bày về việc thay thế văn bản hợp nhất cũ. Cụ thể, văn bản hợp nhất ban hành sau cần có dòng ghi chú rõ ràng về việc thay thế cho văn bản hợp nhất trước đó. Vì trên thực tế, có trường hợp luật được sửa đổi trong cùng 1 năm tại 2 kỳ họp khác nhau, dẫn đến có hai văn bản hợp nhất được ban hành. Nếu không có quy định rõ ràng, người dùng rất dễ tiếp cận và áp dụng nhầm văn bản hợp nhất cũ.
Kết luận cuộc họp, nhất trí với chủ trương rà soát kỹ lưỡng các quy định hiện hành, gắn với nhu cầu thực tiễn để đảm bảo tính minh bạch, dễ tiếp cận và dễ áp dụng của hệ thống pháp luật, Thứ trưởng Phan Chí Hiếu nhấn mạnh, cần xử lý triệt để các khó khăn, vướng mắc trong công tác hợp nhất. Ông lưu ý, việc lựa chọn giữa ban hành văn bản sửa đổi, bổ sung hay văn bản thay thế sẽ phụ thuộc vào kết quả rà soát cuối cùng.
Đặc biệt, Thứ trưởng nhất trí với đa số ý kiến về việc quy định trách nhiệm hợp nhất văn bản cho cả cấp tỉnh và cấp xã. Theo ông, không nên vì lý do “ít việc” hay “phạm vi áp dụng hẹp” mà bỏ qua cấp xã; việc quy định đầy đủ sẽ tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho công tác này ở mọi cấp.
Về thời điểm trình dự thảo văn bản hợp nhất, Thứ trưởng đồng ý với đề xuất của Cục Kiểm tra văn bản và Quản lý xử lý vi phạm hành chính là tiếp tục xây dựng cả hai phương án, phân tích kỹ hơn ưu, nhược điểm và tính khả thi của từng phương án để có lựa chọn tối ưu nhất.
Đồng ý về việc viện dẫn cần được thực hiện theo văn bản hợp nhất để đảm bảo tính đơn giản, chính xác và thống nhất, thứ trưởng yêu cầu rà soát lại nội dung tại khoản 2, Điều 4 để quy định rõ ràng hơn, tránh phát sinh các trường hợp ngoại lệ không cần thiết. Đồng thời, cần có hướng dẫn cụ thể về cách thức viện dẫn, có thể thông qua phụ lục minh họa để áp dụng thống nhất.
Đáng chú ý, về thời hạn hợp nhất - vấn đề còn nhiều băn khoăn, thứ trưởng cho rằng, mặc dù có ý kiến đề nghị kéo dài thời gian, nhưng trong bối cảnh chung, không thể quy định thời hạn dài hơn so với quy định hiện hành. Ông đề nghị giữ nguyên thời hạn như trong pháp lệnh hiện hành và các đơn vị cần nỗ lực để đảm bảo tuân thủ.
