(Thanh tra) - Dự thảo Luật An ninh mạng có quy định định danh địa chỉ IP, cung cấp cho lực lượng bảo vệ an ninh mạng, được đánh giá là cơ sở để kịp thời đấu tranh, ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật trên không gian mạng.
Định danh địa chỉ internet là nội dung được đề cập trong tờ trình tóm tắt về Dự án Luật An ninh mạng, được Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang, thừa uỷ quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV.
Theo đó, dự thảo Luật được xây dựng trên cơ sở hợp nhất và kế thừa có chọn lọc các quy định của Luật An ninh mạng năm 2018 và Luật An toàn thông tin mạng năm 2015.
Các quy định được sửa đổi, bổ sung tập trung vào các vấn đề trọng yếu như: Bảo đảm an ninh dữ liệu, kinh phí bảo vệ an ninh mạng, khuyến khích sử dụng sản phẩm công nghiệp an ninh, quy định về cấp chứng chỉ an ninh mạng và đặc biệt là trách nhiệm định danh địa chỉ IP.
Cụ thể, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trên không gian mạng phải có trách nhiệm định danh địa chỉ internet (IP) của tổ chức, cá nhân sử dụng dịch vụ và cung cấp cho lực lượng chuyên trách nhằm phục vụ công tác quản lý Nhà nước và bảo đảm an ninh mạng.
Lý giải về sự cần thiết của quy định này, Bộ Công an nhận định, địa chỉ IP tương tự như số nhà, địa chỉ cư trú ngoài đời thực và là cơ sở quan trọng nhất để xác định thông tin, vị trí, thiết bị đầu cuối truy cập, sử dụng, hoạt động trên internet.
Thượng tướng Nguyễn Văn Long, Thứ trưởng Bộ Công an, cũng đã nhấn mạnh vai trò thiết yếu của việc định danh IP trong công tác nghiệp vụ tại Phiên họp thứ 49 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Thực tiễn công tác bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội thời gian qua đã bộc lộ một số khó khăn như:
Địa chỉ IP hiện nay thường xuyên thay đổi giữa các thuê bao hoặc bị thu hồi mà chưa có cơ quan nào quản lý thống nhất về an ninh trật tự.
Việc tra cứu IP hiện tại có tỷ lệ xác định được thông tin thuê bao không quá 40%, gây khó khăn, tốn thời gian và giảm giá trị nghiệp vụ.
Lực lượng chức năng phải gửi yêu cầu đến nhà cung cấp dịch vụ internet (ISP), phụ thuộc vào mức độ phối hợp của doanh nghiệp, tiềm ẩn nguy cơ lộ lọt thông tin hoạt động nghiệp vụ.
Do đó, quy định bắt buộc nhà mạng định danh, quản lý và cung cấp thông tin IP cho lực lượng chuyên trách được đánh giá là cần thiết, khả thi và là cơ sở pháp lý vững chắc, giúp lực lượng bảo vệ an ninh mạng kịp thời đấu tranh, ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật.
Bên cạnh sự đồng tình về tính cấp thiết của Luật An ninh mạng, hành lang pháp lý quan trọng để phòng ngừa, răn đe đối tượng lợi dụng công nghệ, có ý kiến băn khoăn về vấn đề quyền riêng tư của các cá nhân, tổ chức sử dụng internet.
Đại biểu Lương Văn Hùng (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Ngãi) đồng tình với quy định yêu cầu doanh nghiệp định danh và phối hợp với cơ quan chức năng, nhưng lưu ý cần bổ sung quy định về thời điểm, thủ tục, thẩm quyền yêu cầu cung cấp dữ liệu, nhằm tránh lạm dụng, đảm bảo quyền riêng tư của người dùng.
Ngoài ra, cần quy định rõ giới hạn trách nhiệm, thời hạn lưu trữ dữ liệu, tránh gây áp lực chi phí cho doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Đồng quan điểm, tiến sĩ luật Ngô Ngọc Diễm khẳng định việc định danh và cung cấp thông tin cho hoạt động bảo vệ an ninh mạng, ngăn chặn vi phạm pháp luật là cần thiết.
Tuy nhiên, ông nhấn mạnh, luật cần có những quy định giới hạn chỉ lực lượng chuyên trách bảo vệ an ninh mạng được tiếp cận với những thông tin này.
Thông tin định danh IP chỉ nên được cung cấp để phục vụ hoạt động bảo vệ an ninh mạng, đấu tranh với các hành vi vi phạm pháp luật.
Mọi hành vi sử dụng không đúng mục đích, cung cấp sai đối tượng phải được ngăn chặn và có chế tài xử lý để hạn chế tối đa lộ, lọt thông tin, dữ liệu cá nhân.
Để bảo vệ dữ liệu cá nhân và hạn chế tối đa những hệ lụy từ rò rỉ thông tin, các tổ chức và doanh nghiệp cần nhìn nhận bảo mật như một quy trình khép kín, đồng bộ từ con người đến công nghệ.
Theo chuyên gia Võ Đỗ Thắng, Giám đốc Trung tâm Tư vấn và Đào tạo an ninh mạng Athena, cần rà soát phân quyền truy cập và đánh giá rủi ro theo vị trí “quản trị hệ thống” thường xuyên.
Đồng thời, bắt buộc ghi nhật ký truy cập, trích xuất dữ liệu và cơ chế cảnh báo bất thường; bắt buộc đào tạo về bảo vệ dữ liệu cá nhân cho nhân viên, đặc biệt ở những đơn vị trực tiếp quản lý cơ sở dữ liệu.
Ngoài thông tin cung cấp cho lực lượng chuyên trách bảo vệ an ninh mạng, quy trình xử lý, chia sẻ thông tin khách hàng cho đối tượng khác chỉ diễn ra khi có sự đồng ý minh bạch từ người dùng.
Nhân viên làm việc với dữ liệu phải hiểu rõ quy định về bảo mật và ký cam kết tuân thủ pháp luật liên quan.
Có thể thấy, việc ban hành Luật An ninh mạng (sửa đổi) không chỉ là tạo hành lang pháp lý để bảo vệ an ninh quốc gia trên không gian mạng, mà còn là bài toán về việc thiết lập cơ chế kiểm soát chặt chẽ, minh bạch nhằm đảm bảo quyền riêng tư trong kỷ nguyên số.
