Luật BHXH năm 2024 có nhiều điểm mới đáng chú ý liên quan đến chế độ lương hưu, trợ cấp hưu trí, sẽ có hiệu lực thi hành từ 1/7/2025. Ảnh minh họa: Nguồn ảnh: baohiemxahoi.gov.vn

Luật BHXH năm 2024, có nhiều điểm mới được đánh giá là ưu việt hơn về chế độ hưu trí.

Đóng BHXH 15 năm được hưởng lương hưu

Theo quy định mới của Luật BHXH 2024, lao động khi đủ tuổi nghỉ hưu mà có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên được hưởng lương hưu hằng tháng.

Rút ngắn thời gian đóng BHXH 5 năm so với hiện hành nhằm tạo cơ hội cho những người tham gia muộn hoặc tham gia không liên tục có cơ hội tích lũy đủ 15 năm đóng để hưởng lương hưu hằng tháng thay vì phải nhận BHXH một lần.

Về mức hưởng lương hưu hằng tháng khi đủ điều kiện, đối với lao động nữ bằng 45% mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH quy định của luật tương ứng 15 năm đóng BHXH, sau đó cứ thêm mỗi năm đóng thì tính thêm 2%, mức tối đa bằng 75%.

Với lao động nam bằng 45% mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH quy định tương ứng 20 năm đóng BHXH, sau đó cứ thêm mỗi năm đóng thì tính thêm 2%, mức tối đa bằng 75%.

Trường hợp lao động nam có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm, mức lương hưu hằng tháng bằng 40% mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH quy định tương ứng 15 năm đóng BHXH, sau đó cứ thêm mỗi năm đóng thì tính thêm 1%.

Mức lương hưu hằng tháng của đối tượng là người lao động thuộc một số nghề, công việc đặc biệt đặc thù trong lực lượng vũ trang sẽ do Chính phủ quy định. Nguồn kinh phí thực hiện từ ngân sách Nhà nước.

Việc tính mức lương hưu hằng tháng của người lao động đủ điều kiện hưởng lương hưu mà có thời gian đóng BHXH theo quy định của điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên nhưng có thời gian đóng BHXH ở Việt Nam dưới 15 năm thì mỗi năm đóng trong thời gian này được tính bằng 2,25% mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH quy định.

Lương hưu thấp sẽ được điều chỉnh tăng thỏa đáng

Đáng chú ý, Luật BHXH năm 2024 quy định lương hưu được điều chỉnh trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng phù hợp với khả năng của ngân sách Nhà nước và quỹ BHXH.

Với đối tượng có mức lương hưu thấp và nghỉ hưu trước năm 1995 thì điều chỉnh mức tăng lương hưu thỏa đáng, để bảo đảm thu hẹp khoảng cách chênh lệch lương hưu giữa người nghỉ hưu ở các thời kỳ.

Chính phủ sẽ quy định thời điểm, đối tượng, mức điều chỉnh lương hưu quy định.

Theo số liệu của BHXH Việt Nam, tại thời điểm năm 2022, tuổi nghỉ hưu thực tế bình quân là 56,57 tuổi (trong đó nam 58,71 tuổi, nữ 54,37 tuổi).)

Thời gian đóng BHXH bình quân của người lao động là 29,93 năm (trong đó nam 31,38 năm, nữ 28,44 năm). Thời gian hưởng lương hưu bình quân là 26,04 năm (trong đó nam 25,3 năm; nữ 27,7 năm.

Cho nên, việc nâng mức hưởng cần phải theo nguyên tắc đóng - hưởng, có chia sẽ giữa những người tham BHXH, phải tính toán đến cân đối quỹ hưu trí, tử tuất và cũng phải đánh giá tác động, theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Thêm quyền lợi trợ cấp một lần

Ngoài lương hưu, lao động nam có thời gian đóng BHXH cao hơn 35 năm, lao động nữ có thời gian đóng BHXH cao hơn 30 năm thì còn được hưởng trợ cấp một lần khi nghỉ hưu.

Mức hưởng trợ cấp một lần cho mỗi năm đóng cao hơn quy định bằng 0,5 lần của mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH cho mỗi năm đóng cao hơn đến tuổi nghỉ hưu theo quy định của pháp luật.

Trường hợp người lao động đã đủ điều kiện hưởng lương hưu mà tiếp tục đóng BHXH thì mức trợ cấp bằng 2 lần của mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH cho mỗi năm đóng cao hơn số năm quy định kể từ sau thời điểm đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định của pháp luật đến thời điểm nghỉ hưu.

Liên quan đến tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc, người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định thì tiền lương làm căn cứ đóng BHXH là tiền lương tháng theo chức vụ, chức danh, ngạch, bậc, cấp bậc quân hàm và các khoản phụ cấp chức vụ, phụ cấp thâm niên vượt khung, phụ cấp thâm niên nghề, hệ số chênh lệch bảo lưu lương (nếu có).

Người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định thì tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc là tiền lương tháng, bao gồm mức lương theo công việc hoặc chức danh, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác được thỏa thuận trả thường xuyên, ổn định trong mỗi kỳ trả lương.

75 tuổi không có lương hưu sẽ hưởng trợ cấp hưu trí xã hội

Theo quy định của Luật BHXH mới, những người từ đủ 75 tuổi trở lên, không hưởng lương hưu hoặc trợ cấp BHXH hằng tháng, mà có văn bản đề nghị thì được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

Công dân Việt Nam từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo và đáp ứng đủ điều kiện quy định cũng được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định điều chỉnh giảm dần độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội trên cơ sở đề nghị của Chính phủ phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng của ngân sách Nhà nước từng thời kỳ.

Mức trợ cấp hưu trí xã hội hằng tháng do Chính phủ quy định phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng của ngân sách Nhà nước từng thời kỳ. Định kỳ 03 năm, Chính phủ thực hiện rà soát, xem xét việc điều chỉnh mức trợ cấp hưu trí xã hộ

Theo số liệu thống kê, tính đến cuối năm 2022, Việt Nam có hơn 5,1 triệu người đang hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, chiếm khoảng 35% tổng số người sau độ tuổi nghỉ hưu.