Đại biểu Quốc hội Nguyễn Tạo nói, từ vụ Ngân hàng SCB, cần kiểm soát quyền lực cơ quan thanh tra, kiểm tra. Ảnh: P.Thắng

Chiều 23/11, tiếp tục chương trình nghị sự kỳ họp 6, Quốc hội thảo luận Dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi).

Dự thảo luật được Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp 5 (tháng 5/2023). Sau khi được tiếp thu, chỉnh lý, dự thảo có 15 chương và và 203 điều (tăng 2 chương và 8 điều, trong đó sửa đổi, chỉnh lý 158 điều so với dự thảo luật trình tại kỳ họp 5).

Lớp phòng thủ về thanh tra, giám sát ngân hàng “rất dễ bị xuyên thủng”

Một vấn đề được các đại biểu quan tâm, nêu ý kiến là về thanh tra, kiểm tra, giám sát ngân hàng.

Đại biểu Nguyễn Tạo nói, vấn đề sở hữu chéo và cho vay người có liên quan tại các tổ chức tín dụng diễn ra rất tinh vi, thường thông qua người quen, qua nhiều tầng nấc và qua 1 nhóm cổ đông.

Vì vậy, ông Tạo đề xuất dự thảo luật xem xét quy định rõ vấn đề quản trị ngân hàng; cơ quan thanh tra, giám sát ngân hàng có chức năng kiểm tra, thanh tra, giám sát cụ thể gắn với những vấn đề sở hữu chéo, và cho vay đối với người có liên quan.

Mặt khác, ông Tạo băn khoăn khi dự thảo luật quy định đối tượng thanh tra, giám sát chỉ có trách nhiệm, nghĩa vụ phải cung cấp kịp thời, đầy đủ, chính xác thông tin tài liệu, cũng như tất cả yêu cầu của cơ quan có trách nhiệm thanh tra, giám sát mà không quy định một quyền nào của các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam như quyền: khiếu nại, kiến nghị khi cho rằng kết luận thanh tra, quyết định xử lý không chính xác.

“Từ thực tiễn một số vụ án vừa qua, đặc biệt là vụ án Ngân hàng SCB cho thấy, kiểm soát quyền lực của cơ quan kiểm tra, thanh tra; việc thẩm định kết quả, kết luận ra sao, phải có chế định chặt chẽ ở trong dự luật lần này”, đại biểu Nguyễn Tạo nhấn mạnh.

Đại biểu Trịnh Xuân An đề xuất, cần phải thiết kế mô hình giám sát tài chính độc lập.

Đại biểu Trịnh Xuân An. Ảnh: P.Thắng

“Hiện có một chương về thanh tra, giám sát ngân hàng trong Luật Ngân hàng Nhà nước. Nhưng tôi cho rằng chưa đủ và lớp phòng thủ này rất dễ bị xuyên thủng”, ông An nhấn mạnh, giám sát, thanh tra cần phải có nhiều lớp và cần có cơ quan độc lập.

Mô hình cơ quan giám sát tài chính độc lập này, theo ông An, nhiều nước trên thế giới đã thực hiện. Và đây là kinh nghiệm rất tốt để chúng ta tiếp tục nghiên cứu

Việt Nam hiện có khoảng 50 ngân hàng lớn, nhỏ. Đại biểu cho rằng, trong các ngân hàng, có những ngân hàng rất tốt, cũng có ngân hàng cần phải đánh giá thêm.

“Tôi nghĩ, cần rà soát xem hệ thống 50 ngân hàng lớn, nhỏ như vậy có cần thiết không, ngân hàng nào yếu quá thì nên xử lý lại. Thà có một hệ thống ít, nhưng tinh, khỏe, thì tốt cho nền kinh tế”, ông Trịnh Xuân An góp ý.

Rà soát nâng hiệu quả thanh tra, giảm phải xử ngân hàng yếu kém

Trình bày báo cáo một số vấn đề lớn tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo luật trước đó, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho hay, các quy định về can thiệp sớm, kiểm soát đặc biệt, cho vay đặc biệt tổ chức tín dụng là những quy định còn nhiều ý kiến khác nhau.

Ông Thanh cũng cho hay, có ý kiến đại biểu đề nghị cần nghiên cứu để quy định thành 1 chương về thanh tra, kiểm tra, giám sát ngân hàng. Theo ý kiến này, cần đặt lại mô hình cơ quan giám sát và kiểm tra tài chính độc lập để thanh tra, kiểm tra, xử lý và công khai, minh bạch trong tất cả các giao dịch.

Ý kiến khác đề nghị đánh giá kỹ công tác quản lý Nhà nước, thanh tra, kiểm tra trong quản lý hoạt động ngân hàng; phát hiện sớm các dấu hiệu vi phạm của các ngân hàng thương mại, từ đó có biện pháp xử lý kịp thời, ngăn chặn những tác động xấu, nặng nề đến khách hàng.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh. Ảnh: P.Thắng

Về vấn đề này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát ngân hàng rất quan trọng, nhằm phát hiện từ sớm các rủi ro, sai phạm để có thể can thiệp từ sớm, giảm thiểu tác động tiêu cực đến thị trường.

“Đây là biện pháp phòng ngừa hữu hiệu đối với an toàn của thị trường ngân hàng, tài chính”, Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh.

Dự thảo luật mới chỉ quy định “Ngân hàng Nhà nước có thẩm quyền kiểm tra, thanh tra, giám sát tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, văn phòng đại diện tại Việt Nam của tổ chức tín dụng nước ngoài, tổ chức nước ngoài khác có hoạt động ngân hàng theo quy định của Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam”.

Trong khi, Luật Thanh tra quy định cụ thể về hoạt động thanh tra, bao gồm cả thanh tra chuyên ngành. Thực tế, hoạt động của thanh tra ngân hàng thực hiện theo cả quy định của Luật Thanh tra và Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Vì vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội báo cáo Quốc hội thảo luận, cho ý kiến nội dung này.

“Trên cơ sở ý kiến của đại biểu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ đề nghị Chính phủ báo cáo, đánh giá về chức năng kiểm tra, thanh tra, giám sát ngân hàng của Ngân hàng Nhà nước, bảo đảm tính thống nhất trong áp dụng pháp luật, nhất là rà soát nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát ngân hàng, góp phần bảo đảm an toàn hệ thống, giảm thiểu những trường hợp phải xử lý tổ chức tín dụng yếu kém như thời gian qua”, ông Thanh nói.