Báo cáo giải trình, tiếp thu chỉnh lý do Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu trình bày khẳng định, sau khi được Quốc hội thảo luận tại kỳ họp thứ 8, UBTVQH đã chỉ đạo cơ quan chủ trì thẩm tra, cơ quan soạn thảo và các cơ quan hữu quan của thành phố Hà Nội nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý tiếp thu ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội. Một số nội dung không cần thiết phải có quy chế đặc thù đã được lược bỏ như quy định về phát triển y tế,  xây dựng và ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, chuyển một số nội dung về phát triển kinh tế ngoại thành và một số điều chung về phát triển kinh tế Thủ đô. Các cơ chế chính sách đặc thù đã được xây dựng cụ thể và xin ý kiến lần này là quy định về cơ chế chính sách trong quản lý và thực hiện quy hoạch Thủ đô Hà Nội; các vấn đề về quản lý dân cư; cơ chế chính sách đảm bảo an ninh trật tự và an toàn xã hội; cơ chế chính sách khai thác, phát huy và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực về tài chính hay cơ chế chính sách đặc thù về vinh danh Thủ đô.

Về thẩm quyền xây dựng, phê duyệt quy hoạch chung Thủ đô, UBTVQH cho rằng Bộ Xây dựng chủ trì phối hợp với UBND thành phố Hà Nội lập quy hoạch chung Thủ đô trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch chung cho Thủ đô sau khi trình Quốc hội cho ý kiến. Để xóa sổ nhà siêu mỏng, siêu méo…, dự thảo luật quy định khi  triển khai các dự án phát triển các tuyến đường giao thông theo quy hoạch đã được phê duyệt, cơ quan có thẩm quyền của thành phố cần đồng thời tổ chức thu hồi đất hai bên đường theo quy hoạch. Đối với các tuyến đường cũ, Hà Nội có trách nhiệm lập dự án để quy hoạch lại, đảm bảo phát triển cân bằng, ổn định, giữ gìn không gian kiến trúc và nét đặc trưng của đô thị. Để lập quỹ đất sạch cho Thủ đô khai thác và phát triển theo quy hoạch, dự thảo luật quy định diện tích đất và công trình trên đất của cơ sở sản xuất công nghiệp, trường đại học, bệnh viện, cơ quan, tổ chức sau khi di dời khỏi nội thành phải bàn giao lại cho các cơ quan nhà nước có thẩm quyền để quản lý, sử dụng. Không tập trung xây mới trong nội thành, các khu công nghiệp, cơ sở sản xuất công nghiệp, trường trung cấp chuyên nghiệp, trường cao đẳng, đại học, bệnh viện và không mở rộng diện tích, quy mô giường bệnh của các bệnh viện trung ương.

 Về vấn đề quản lý dân cư, dự án giữ nguyên các quy định của Luật Cư trú đối với đối tượng được điều động, tuyển dụng, làm việc theo hợp đồng làm việc, hợp đồng lao động không xác định thời hạn tại các cơ quan, tổ chức thuộc khu vực nhà nước; trường hợp về ở cùng người thân hoặc người trước đây đã có hộ khẩu trong nội thành. Đối với các đối tượng không thuộc nhóm trên, dự án luật sẽ quy định chặt chẽ hơn: Có việc làm hợp pháp, ổn định ở Hà Nội; có nhà ở thuộc sở hữu của mình hoặc nhà thuê lâu dài của tổ chức, cá nhân có đăng ký kinh doanh nhà ở; đã tạm trú liên tục tại nơi đề nghị được đăng ký thường trú ít nhất 3 năm. Về cơ chế chính sách bảo đảm an ninh và trật tự an toàn xã hội, UBTVQH nhất trí với việc trong lĩnh vực cư trú và văn hóa, không cần thiết phải áp dụng mức xử phạt hành chính cao hơn. Bổ sung các quy định về mức phạt cao hơn đối với các hành vi đặc thù trong lĩnh vực an ninh trật tự. UBTVQH cũng nhất trí với quy định tại dự thảo luật về việc Hà Nội được giữ lại 100% phần thu ngân sách vượt.

Tại buổi thảo luận, phần lớn các ý kiến đã chỉ ra các điểm không mới của dự án Luật. Ông Phùng Quốc Hiển, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách cho rằng các quy định về cơ chế chính sách khai thác, phát huy và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực về tài chính của Thủ đô là không có gì mới. Có chăng là quy định việc Thủ đô được sử dụng toàn bộ phần thu ngân sách cao hơn. Tuy nhiên, điều này mâu thuẫn với Luật Ngân sách. Vì vậy, cần lưu ý khi sửa Luật Ngân sách. Khoản 4 Điều 23 cũng là giao cho Hội đồng nhân dân TP Hà Nội các quyền vượt Luật đất đai. Ông Lê Quang Bình, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và an ninh cũng chỉ ra các quy định trật tự, an toàn giao thông của Hà Nội là không mới với Luật Giao thông đường bộ. Ông Bình cho rằng cần quy định cụ thế về việc cấm đỗ xe bên đường phố, quy định trả lại hè phố cho người đi bộ, tuyến nào được buôn bán lẻ, tuyến nào cấm tuyệt đối; quy định về các trường học. Không thể có chuyện trường mầm non đối diện với quán bia, rồi bên cạnh lại là bãi đỗ xe. Bà Lê Thị Thu Ba, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp phân tích các quy định về cư trú và phát triển dân cư là không phù hợp vì vẫn là dùng biện pháp hành chính để hạn chế nhập cư. Thực tế là không cần đăng ký người dân vẫn ở Thủ đô. Đó là nhiều trường hợp cha mẹ lên Hà Nội để làm thuê lấy tiền nuôi con đi học đại học và quản lý con cái đi học. Không thể nói đó là việc làm không hợp pháp chứ không phải cứ đi làm nhà nước, vào công ty mới là hợp pháp. Không vì mục đích mưu sinh, người dân không đến Hà Nội làm gì vì nó rất đắt đỏ. Do vậy, cần phải cân nhắc lại quy định này.

Nhiều đại biểu cũng đề nghị cần cân nhắc và làm rõ quy định về trình tự, quy trình thẩm định quy hoạch Thủ đô; rà soát lại các điểm vênh của dự án luật này với Luật Nhà ở, Luật Hội đồng nhân dân và ủy ban nhân dân các cấp, Luật cư trú… Đặc biệt, Ông Trần Thế Vượng, Trưởng ban dân nguyện còn thẳng thắn đề nghị tạm dừng cho ý kiến về Luật Thủ đô do các quy định chưa thực sự chín muồi, còn nhiều bất cập.

 Đan Quế