Trình bày báo cáo giải trình tiếp thu chỉnh lý dự thảo luật Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy, Luật Công chứng hiện hành và dự thảo luật đều không quy định về mô hình tổ chức văn phòng công chứng là công ty trách nhiệm hữu hạn hay có thành viên góp vốn trong công ty hợp danh.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng. Ảnh:P.Thắng

“Công chứng là dịch vụ công cơ bản, nghề bổ trợ tư pháp nên có đặc thù riêng, không khuyến khích mục tiêu kinh doanh chỉ để thu lợi nhuận mà tập trung vào việc hành nghề công chứng của các thành viên hợp danh và chế độ chịu trách nhiệm vô hạn của các thành viên này đối với hoạt động công chứng do mình thực hiện”, ông Tùng nêu lý do.

2 phương án mô hình văn phòng công chứng

Do còn ý kiến khác nhau, nên Ủy ban Thường vụ Quốc hội báo cáo Quốc hội 2 phương án.

Phương án 1 thể hiện đa số ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị bên cạnh các văn phòng công chứng được tổ chức theo mô hình công ty hợp danh như luật hiện hành, tại các địa bàn cấp huyện có mật độ dân số thấp, cơ sở hạ tầng và dịch vụ chưa phát triển và khó khăn, văn phòng công chứng còn được tổ chức và hoạt động theo loại hình doanh nghiệp tư nhân.

Mô hình này, theo ông Tùng có ưu điểm là mở rộng sự lựa chọn của công chứng viên khi thành lập tổ chức hành nghề công chứng, tạo thuận lợi cho việc phát triển văn phòng công chứng ở địa bàn vùng sâu, vùng xa, do mô hình này chỉ yêu cầu một công chứng viên làm chủ.

Hạn chế là khi xảy ra tình huống công chứng viên duy nhất chết hoặc vì lý do cá nhân không thể hành nghề công chứng thì không bảo đảm hoạt động liên tục, ổn định của tổ chức hành nghề công chứng.

“Khi đó, việc giải quyết hậu quả về hồ sơ, chuyển giao trách nhiệm công chứng… đối với các văn phòng công chứng theo mô hình doanh nghiệp tư nhân bị giải thể sẽ là vấn đề lớn đặt ra cho công tác quản lý Nhà nước”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật nói.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Bà Rịa - Vũng Tàu) ủng hộ chọn phương án 1, có văn phòng công chứng tư nhân chỉ một công chứng viên. Ảnh: P.Thắng

Phương án 2, như Chính phủ và một số ý kiến trong Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành, đề nghị kế thừa Luật Công chứng hiện hành quy định văn phòng công chứng được tổ chức và hoạt động theo mô hình công ty hợp danh.

Phương án này có ưu điểm là bảo đảm tính ổn định trong tổ chức và hoạt động của các văn phòng công chứng, phù hợp với tính chất dịch vụ công chứng là dịch vụ công cơ bản nên cần bảo đảm tính liên tục của việc cung cấp dịch vụ.

Dù vậy, phương án này có hạn chế là văn phòng công chứng phải có tối thiểu hai công chứng viên hợp danh, dẫn đến khó khăn do nguồn bổ sung công chứng viên còn hạn chế, nhất là ở các địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, nhu cầu công chứng giao dịch không lớn, khó thu hút công chứng viên thành lập văn phòng công chứng để thúc đẩy thực hiện chủ trương xã hội hóa hoạt động công chứng.

Sau khi phân tích ưu điểm, hạn chế của từng phương án, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị xem xét, cho phép tiếp thu, chỉnh lý nội dung này theo phương án 1.

Quy định chặt trách nhiệm pháp lý của công chứng viên

Nêu ý kiến, theo đại biểu Quốc hội Thạch Phước Bình (Trà Vinh), phương án 1 là sự đổi mới hết sức cần thiết, tạo điều kiện cho công chứng viên phát triển hoạt động công chứng ở quy mô nhỏ, phù hợp với địa phương có nhu cầu công chứng thấp.

Để bảo đảm an toàn pháp lý cho người dân và doanh nghiệp, ông Bình đề nghị dự thảo luật quy định chặt chẽ hơn về trách nhiệm pháp lý của công chứng viên khi hành nghề dưới loại hình này.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Hữu Thông (Bình Thuận). Ảnh: P.Thắng

Cũng thống nhất với phương án 1, nhưng đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Bình Thuận) đề nghị dự thảo quy định rõ thế nào là “mật độ dân số thấp, cơ sở hạ tầng và dịch vụ chưa phát triển và khó khăn trong việc thành lập văn phòng công chứng theo loại hình công ty hợp danh theo quy định của Chính phủ...”.

Hoặc, theo ông Thông, dự thảo luật giao Chính phủ hoặc UBND cấp tỉnh quy định cụ thể về nội dung này để tránh trường hợp các văn phòng công chứng hiện đang hoạt động theo loại hình công ty hợp danh xin chuyển đổi sang loại hình doanh nghiệp tư nhân sau khi luật có hiệu lực thi hành.

Cung mối quan tâm, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Bà Rịa - Vũng Tàu) ủng hộ chọn phương án 1. Theo ông, với các khu vực có cơ sở hạ tầng chưa phát triển, mô hình doanh nghiệp tư nhân sẽ giúp tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc thành lập và hoạt động của các văn phòng công chứng.

“Điều này giúp bảo đảm sự phục vụ công chứng trên diện rộng và có thể điều chỉnh theo nhu cầu của từng khu vực”, ông Hùng nêu rõ.

Quá trình thảo luận, một số đại biểu Quốc hội thể hiện sự ủng hộ với phương án 2 thể hiện trong dự thảo.

Theo chương trình kỳ họp 8, Quốc hội sẽ xem xét thông qua Luật Công chứng chiều ngày 26/11.