(Thanh tra) - Trên cơ sở nghiên cứu đề nghị của Thanh tra thành phố Hà Nội, Thanh tra Chính phủ đã có hướng dẫn chi tiết về việc xác định thẩm quyền giải quyết tố cáo đối với Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND phường/xã cũ trong bối cảnh chuyển đổi sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Theo hướng dẫn của Thanh tra Chính phủ, nếu hành vi bị tố cáo có dấu hiệu của tội phạm thì thẩm quyền giải quyết thuộc Cơ quan công an hoặc Viện kiểm sát nhân dân (quy định tại Khoản 1 Điều 27 Luật Tố cáo). Nếu hành vi bị tố cáo là vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực thì thẩm quyền giải quyết thuộc các cơ quan có chức năng quản lý nhà nước theo lĩnh vực (quy định tại Điều 41 Luật Tố cáo). Nếu hành vi bị tố cáo thuộc phạm vi giải quyết của tổ chức Đảng, thì căn cứ các quy định, hướng dẫn của Trung ương, Thành ủy, Đảng ủy UBND Thành phố về phân cấp quản lý cán bộ, kiểm tra, giám sát, giải quyết tố cáo trong Đảng… để xác định thẩm quyền giải quyết.
Đối với tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong thực hiện nhiệm vụ, công vụ và không thuộc các trường hợp nêu trên thì việc xác định thẩm quyền giải quyết thực hiện theo các trường hợp:
Trường hợp người bị tố cáo không còn là cán bộ, công chức, viên chức (đã nghỉ hưu hoặc chuyển ra khu vực ngoài Nhà nước) thì theo quy định tại điểm d khoản 3 Điều 12 Luật Tố cáo, thẩm quyền giải quyết thuộc Chủ tịch UBND quận/huyện cũ. Nhưng nay không còn cấp huyện nên việc xác định thẩm quyền căn cứ theo các quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 như trường hợp tố cáo đối với UBND phường/xã cũ.
Nếu người bị tố cáo đã chuyển công tác sang UBND phường/xã mới hoặc các cơ quan cấp thành phố hoặc chuyển công tác sang làm lãnh đạo các phòng, ban của Đảng ủy, HĐND, UBMTTQ phường/xã mới thì việc xác định thẩm quyền phải thực hiện theo các quy định tại điểm a, b, c khoản 3 Điều 12 Luật Tố cáo. Thẩm quyền giải quyết tố cáo đối với từng trường hợp cụ thể tùy thuộc vị trí công tác hiện nay của người bị tố cáo là người đứng đầu, cấp phó người đứng đầu, giữ chức vụ cao hơn, thấp hơn hay tương đương với chức vụ tại thời điểm có hành vi bị tố cáo.
Việc xác định chức vụ cao hơn, thấp hơn hay tương đương phải căn cứ các quy định, hướng dẫn về chức danh, chức vụ lãnh đạo và tương đương của cơ quan có thẩm quyền trong từng thời điểm (Kết luận số 35/KL-TW ngày 5/5/2022 của Bộ Chính trị về danh mục chức danh, chức vụ lãnh đạo và tương đương của hệ thống chính trị từ Trung ương đến cơ sở; Quy định số 368/QĐ-TW ngày 8/9/2025 của Bộ Chính trị về Danh mục vị trí chức danh, nhóm chức danh, chức vụ lãnh đạo của hệ thống chính trị; các quy định, hướng dẫn của địa phương cụ thể hóa Kết luận, Quy định của Bộ Chính trị…).
Nếu Chủ tịch UBND phường/xã cũ nay chuyển sang làm Phó Chủ tịch UBND phường/xã mới thì căn cứ quy định tại điểm b khoản 3 Điều 12 của Luật Tố cáo, thẩm quyền giải quyết thuộc Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội.
Nếu Chủ tịch UBND phường/xã cũ (theo Kết luận số 35/KL-TW tương đương Phó Trưởng phòng huyện, sở) nay chuyển sang làm Trưởng phòng thuộc UBND phường/xã mới hoặc Chánh Văn phòng Đảng ủy phường/xã mới (Theo Quy định số 368/QĐ-TW thuộc Bậc 8, Nhóm 4, cao hơn Phó trưởng phòng sở thuộc Bậc 9, Nhóm 4). Căn cứ quy định tại điểm b Khoản 3 Điều 12 Luật Tố cáo, người đứng đầu cơ quan, tổ chức đang quản lý người bị tố cáo chủ trì giải quyết (Trưởng phòng thuộc UBND phường/xã mới thì do Chủ tịch UBND phường/xã mới chủ trì giải quyết; Chánh Văn phòng Đảng ủy phường/xã mới thì do người đứng đầu cơ quan, tổ chức đang quản lý đồng chí Chánh Văn phòng Đảng ủy phường/xã đó chủ trì giải quyết).
Nếu Chủ tịch UBND phường/xã cũ bị tố cáo có hành vi bao che vi phạm, không xử lý việc xây dựng một số công trình nhà ở riêng lẻ vi phạm quy định về trật tự xây dựng, nay chuyển công tác sang làm Phó Trưởng phòng của UBND phường/xã mới hoặc Phó Trưởng phòng của cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố hoặc không còn giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý (theo Kết luận số 35/KL-TW và Quy định số 368/QĐ-TW thì các vị trí công tác mới nêu trên đều tương đương hoặc thấp hơn chức vụ cũ).
Căn cứ theo quy định tại điểm a, c khoản 3 Điều 12 Luật Tố cáo, thẩm quyền giải quyết thuộc Chủ tịch UBND quận/huyện cũ. Nhưng nay không còn cấp huyện và chức năng, thẩm quyền xử lý việc xây dựng nhà ở riêng lẻ vi phạm quy định về trật tự xây dựng đã được UBND phường/xã mới tiếp nhận thì UBND phường/xã mới nơi có công trình chủ trì giải quyết. Trường hợp nội dung tố cáo liên quan đến công trình thuộc 2 phường/xã mới trở lên hoặc có tính chất phức tạp (xác định theo khoản 2 Điều 3 Nghị định 31/2019/NĐ-CP) thì Chủ tịch UBND thành phố căn cứ điểm g khoản 2 Điều 11 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025, giao cho một UBND phường/xã có liên quan chủ trì giải quyết, UBND phường/xã khác phối hợp giải quyết. Trường hợp cần thiết để bảo đảm hiệu quả, UBND thành phố thụ lý giải quyết theo quy định tại khoản 3 Điều 11 Luật Tổ chức chính quyền địa phương.
Ngoài ra, Thanh tra thành phố cũng cần lưu ý thêm một số nội dung khác về phân định thẩm quyền, giải quyết tố cáo liên quan đến chính quyền địa phương 2 cấp đã được quy định cụ thể tại Điều 5 và khoản 3 Điều 8 Nghị định số 141/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 của Chính phủ; Điều 5 Thông tư số 02/2025/TT-TTCP ngày 25/6/2025 của Thanh tra Chính phủ để bảo đảm tổ chức thực hiện theo đúng quy định của pháp luật.
