Từ năm 1968 - 1970, bốn hộ dân đã chuyển đến nhà 70D Trần Xuân Soạn để ở. Ảnh: Đức Tôn

Nhà do xí nghiệp phân phối cho cán bộ, nhân viên?

Theo phản ánh của bà Vũ Thị Thanh (trú tại 70D Trần Xuân Soạn, phường Ngô Thì Nhậm, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội), từ năm 1968 - 1970, gia đình bà và 3 hộ khác cùng là cán bộ, công nhân Xí nghiệp Mạ Kền Hà Nội (nay là Công ty Cổ phần Cơ Kim Khí Hà Nội) được xí nghiệp phân phối cho 4 gian nhà tại địa chỉ 70D Trần Xuân Soạn. 4 gian nhà này nguyên là nhà kho, dột nát, hư hỏng nên để ở được, các hộ phải xin phép các cấp chính quyền và tự bỏ tiền ra sửa chữa lại. Bản thân gia đình bà Thanh được Viện trưởng Viện Quy hoạch Hà Nội thời bấy giờ cấp phép cho sửa chữa nhà.

Trên cơ sở nhà được xí nghiệp phân phối, cùng với giấy giới thiệu của xí nghiệp đến cơ quan công an, các hộ dân đã tiến hành nhập khẩu về số nhà 70D Trần Xuân Soạn. Trải qua hơn 40 năm ở ổn định, mỗi hộ gia đình đều sinh sống từ 3 đến 4 thế hệ với hàng chục nhân khẩu nay lại đang đứng trước nguy cơ mất nhà phải ra “đứng đường” khi mà ban lãnh đạo của Công ty Cổ phần Cơ Kim Khí Hà Nội quyết kiện đòi lại nhà với lý do: Xí nghiệp trước đây chỉ cho 4 hộ thuê nhà 70D để ở và đây là tài sản đã được tính vào giá trị khi tiến hành cổ phần hóa xí nghiệp?

Phản bác lại những lý lẽ do phía Công ty Cổ phần Cơ Kim Khí Hà Nội đưa ra để thưa kiện, các hộ dân nhà 70D Trần Xuân Soạn cho rằng đây là sự phủ nhận quá khứ! Bởi lẽ, theo giấy xác nhận lập ngày 19/8/2003, ông Nguyễn Văn Sanh (hiện đã mất) nguyên là Giám đốc Xí nghiệp Mạ Kền Hà Nội ghi rõ: “Năm 1967, tôi là Giám đốc Xí nghiệp Mạ Kền Hà Nội, là một thành viên Hội đồng Phân phối nhà ở cho cán bộ, công nhân viên trong xí nghiệp. Hội đồng Phân phối nhà ở Xí nghiệp Mạ Kền Hà Nội đã phân cho ông Phùng Mộng Giao (chồng bà Vũ Thị Thanh - PV) một căn hộ gần 20m2 ở 70D Trần Xuân Soạn, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội, tự sửa chữa để ở vì căn hộ quá dột nát, xí nghiệp không có kinh phí để sửa chữa”.

Thêm nữa, năm 1996, trong tờ khai sử dụng đất của Ban Giám đốc Xí nghiệp Kim Hà Nội (tiền thân là Xí nghiệp Mạ Kền Hà Nội - PV) có xác nhận Sở Công nghiệp - cơ quan chủ quản và của chính quyền phường sở tại ghi rõ khu đất 70D phố Trần Xuân Soạn, quận Hai Bà Trưng có diện tích 113m2 đã được “chia cho cán bộ, công nhân viên tự làm nhà ở”.

UBND phường Ngô Thì Nhậm, quận Hai Bà Trưng cũng xác nhận thêm: “Theo hồ sơ lưu trữ tại phường, bà Vũ Thị Thanh đang sử dụng 19,8m2 nhà mặt phố 70D Trần Xuân Soạn; đã kê khai đăng ký tại phường và chuyển hộ khẩu đến 70D Trần Xuân Soạn từ năm 1968”.

Sở dĩ năm 1992, các hộ dân ký hợp đồng thuê nhà 70D Trần Xuân Soạn với Xí nghiệp Kim Hà Nội là do: “Xí nghiệp mời đại diện các hộ lên ký hợp đồng thuê nhà, nhưng không thu tiền thuê, nhằm mục đích chuẩn bị hoàn thiện giấy tờ để xí nghiệp chuyển giao cho cơ quan chức năng TP Hà Nội bán nhà thuộc sở hữu Nhà nước cho người đang thuê theo Nghị định 61/NĐ-CP của Chính phủ ” - bà Vũ Thị Thanh cho biết.
Sau đó, vào các năm 1999, 2002, Sở Địa chính Hà Nội liên tục có công văn gửi Xí nghiệp Kim Hà Nội đề nghị “phối hợp chuyển giao nhà 70D Trần Xuân Soạn để tạo điều kiện cho cán bộ, công nhân viên ở nhà cơ quan được mua nhà thuộc sở hữu Nhà nước theo quy định”. Tuy nhiên, lời đề nghị trên bị phía xí nghiệp từ chối.

Ở hơn 40 năm lại bị mang cổ phần hóa

Ngày 21/5/2002, UBND TP Hà Nội đã ra Quyết định số 3620/QĐ-UB về việc chuyển doanh nghiệp Nhà nước Xí nghiệp Kim Hà Nội thành Công ty Cổ phần Cơ Kim Khí Hà Nội. Tại quyết định này, UBND TP Hà Nội đã không đưa nhà 70D Trần Xuân Soạn là giá trị tài sản doanh nghiệp Nhà nước để tiến hành thẩm định giá khi cổ phần hóa.

Không hiểu vì lý do gì, gần 5 tháng sau khi cổ phần hóa, ngày 10/10/2002, UBND TP Hà Nội lại ra Quyết định số 6936/QĐ-UB điều chỉnh Quyết định số 3620/QĐ-UB theo đó bổ sung thêm giá trị nhà 70D diện tích 113m2 vào tài sản cổ phần hóa với giá trị chỉ hơn 18 triệu đồng?

Việc nhà được xí nghiệp phân phối và đang ở ổn định hơn 40 năm ròng bị đưa vào định giá tài sản để cổ phần hóa, cả bốn hộ dân không ai hay biết, chỉ đến khi ra tới chốn công đường họ mới hay. Và, đây cũng là một lý do phía Công ty Cổ phần Cơ Kim Khí Hà Nội vin vào để khởi kiện.

Theo tiến sỹ luật học Vũ Ngọc Đường, Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật Thăng Long thuộc Hội Luật gia Việt Nam: “Việc đưa nhà 70D Trần Xuân Soạn vào thẩm định giá trị tài sản để tiến hành cổ phần hóa cần phải được xem xét lại. Bởi nguồn gốc nhà 70D Trần Xuân Soạn có từ quá trình cải tạo công thương nghiệp tư bản tư doanh, là tài sản của Nhà nước chứ không phải là tài sản của doanh nghiệp. Đối chiếu với khoản 3 Điều 9 Nghị định 64/2002/NĐ-CP ngày 19/2/2002 của Chính phủ về việc chuyển doanh nghiệp Nhà nước thành công ty cổ phần thì riêng đối với nhà ở của cán bộ, công nhân viên, kể cả nhà ở được đầu tư bằng vốn ngân sách Nhà nước, thì chuyển giao cho cơ quan nhà đất của địa phương để quản lý hoặc bán cho người đang sử dụng theo quy định hiện hành. Tức bốn hộ dân sinh sống ổn định hơn 40 năm tại số nhà 70D Trần Xuân Soạn thỏa mãn điều kiện để được mua nhà”.

Kháng cáo gần 3 năm vẫn chưa được xử phúc thẩm

Cả chục năm ròng “đội” đơn đến các cơ quan chức năng với mong muốn được mua nhà hóa giá theo Nghị định 61/NĐ-CP, kết quả chưa thấy đâu thì bốn hộ dân nhà 70D đã phải đối mặt với án kiện đòi nhà.

Ngay sau khi nhận được bản án sơ thẩm, ngày 12/11/2010, bà Thanh đã làm đơn kháng cáo gửi tòa. Nhưng, từ đó cho đến nay đã gần 3 năm, hộ gia đình bà Thanh vẫn chưa được xét xử ở cấp phúc thẩm để đảm bảo quyền lợi hợp pháp.

Lý do của sự chậm chễ này được Phó Chánh án TAND TP Hà Nội Tạ Quốc Hùng lý giải: “Đơn kháng cáo gửi trong thời gian luật định, do thất lạc nên đơn kháng cáo của bà Thanh đã không được TAND TP Hà Nội chuyển tới TAND quận Hai Bà Trưng kịp thời, đúng hạn”!

Khi quyền lợi hợp pháp của bốn hộ dân tại số nhà 70D Trần Xuân Soạn còn chưa được giải quyết thấu đáo về tình và lý, thì tương lai của hàng chục nhân khẩu với từ 3 đến 4 thế hệ sinh sống tại đây chưa biết đi đâu, về đâu nếu bị đuổi ra khỏi nhà sau hơn 40 năm an cư lạc nghiệp.

Đức Tôn