Nhiều cựu chiến binh ở Quảng Ngãi chưa đồng tình việc cất bốc hài cốt LS không có trong thực tế. Ảnh: Ngọc Phó

Thay mặt Ban Liên lạc Đại đội Đặc công C506A, ngày 20/7/2010, ông Nghiệp gửi tờ trình đến các cấp thẩm quyền của tỉnh Quảng Ngãi đề nghị tìm kiếm, khai quật mộ LS tập thể ở thị trấn Chợ Chùa, trong đó nêu: Đêm ngày 1 rạng ngày 2/1/1968, tỉnh đã sử dụng Đại đội Đặc công 506A được tăng cường lực lượng và chia làm 4 mũi tập kích vào khu quận lỵ Nghĩa Hành của địch. Tiểu đoàn Bộ binh 81 tấn công khu đồn Phú Bình gặp sự cố nên ta chưa mở rào xong thì địch phản kích quyết liệt và bắn pháo chụp gây thương vong nặng nề cho các đơn vị… Ta không lấy được xác nên ngày hôm sau địch đưa tù chính trị vào thu gom và chôn xác vào 2 cái hố ở phía Đông và Đông - Nam quận lỵ Nghĩa Hành…

Thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh về việc khảo sát, quy tập hài cốt LS tại Nghĩa Hành, ngày 14/9/2010, Ban Chỉ huy Quân sự và Phòng Lao động, Thương binh & Xã hội (LĐ,TB&XH) huyện Nghĩa Hành lập phương án khai quật, tìm kiếm hài cốt LS tại khu vực phía Đông trụ sở UBND huyện. Số lượng hài cốt LS dự kiến khai quật từ 48 - 50 hài cốt nằm tại 3 khu vực tại tổ dân phố Phú Vinh Trung (Chợ Chùa).

Cùng ngày, UBND huyện ra Quyết định số 49/QĐ-UBND về việc thành lập Ban Chỉ đạo tìm kiếm quy tập hài cốt LS, do Phó Chủ tịch UBND huyện là Trưởng ban.

Ngày 29/8/2010, ông Nghiệp đã tổ chức tìm kiếm, cất bốc đến 93 hài cốt LS sau đó đưa vào an táng tại Nghĩa trang LS của tỉnh.

Tuy nhiên, ông Võ Hữu Trận (nguyên Phó Chủ nhiệm Tỉnh đội Nghĩa Bình) cho biết, từ tháng 7/1966, ông Nghiệp đã rời khỏi Đại đội Đặc công 506A đến năm 1973 mới trở lại, thì làm sao biết được tình hình chiến sự đã xảy ra mà xin tổ chức tìm kiến hài cốt LS. Thực tế lúc đó, đơn vị chỉ còn vài chục tay súng, lấy đâu ra con số 93 chiến sỹ của đơn vị đã hy sinh trong cùng một trận đánh? Vả lại, những cán bộ chỉ huy trực tiếp trận đánh vào quận lỵ Nghĩa Hành gồm ông Nguyễn Trường, Nguyễn Thế Sang (hiện trú huyện Sơn Tịnh) xác nhận: Đại đội 506A tổ chức lực lượng chiến đấu chưa đến 30 chiến sỹ và phía ta có khoảng 7 - 8 đồng chí hy sinh, làm gì có đến 93 hài cốt LS trong các hố chôn tập thể đã cất bốc nơi này?

Theo nhận định của Thường trực Tỉnh ủy Quảng Ngãi, dù còn nhiều ý kiến khác nhau, nhưng trận đánh vào chi khu quận lỵ Nghĩa Hành ở thị trấn Chợ Chùa có xảy ra. Ngoài Đại đội Đặc công 506A, còn có nhiều đơn vị khác cùng tham gia phối hợp. Qua thực tế khai quật có xương cốt và di vật, ở đây có hài cốt LS. Về 93 hài cốt LS đã khai quật, tiếp tục giữ nguyên trong Nghĩa trang LS của tỉnh, mặc dù số lượng chưa xác định chính xác là bao nhiêu.

Qua tìm hiểu của chúng tôi, việc quy tập hài cốt LS ở tỉnh trong thời gian từ năm 2007 đến năm 2010 đã thể hiện việc cung cấp thông tin về địa điểm, số lượng LS chưa chính xác. Các cơ quan liên quan phối hợp thiếu chặt chẽ trong chỉ đạo khảo sát, thẩm tra và chưa thu thập ý kiến các nhân chứng trước khi khai quật, nên để xảy ra trường hợp chưa có cơ sở, chưa chính xác. Đồng thời, việc quá tin và phụ thuộc vào sự chỉ dẫn các nhà ngoại cảm nơi khác để xác định hài cốt LS, xảy ra nhiều trường hợp không có xương cốt, di vật, vẫn cất bốc và đưa vào nghĩa trang LS.

Ngày 20/5, Phó Giám đốc Sở LĐ,TB&XH Quảng Ngãi Đinh Xuân Sâm cho biết, qua gặp gỡ với các cựu chiến binh có đơn thư phản ánh, nhiều ý kiến thống nhất có xương cốt khai quật tại Chợ Chùa nên để lại trong nghĩa trang, nhưng cũng còn ý kiến băn khoăn và đề nghị xét nghiệm ADN từng ngôi mộ, vì thực tế quân ta có hy sinh nhưng không đến con số 93 LS.

Đảng, Nhà nước ta rất trân trọng và ghi ơn những người đã dành tâm huyết, công sức và thời gian để tìm kiếm, cất bốc hài cốt LS còn nằm lại ở các chiến trường xưa. Đây là một chủ trương lớn nhằm góp phần xoa dịu nỗi đau của những gia đình có người thân hy sinh xương máu cho sự nghiệp cách mạng vẻ vang của dân tộc. Song, việc thực hiện cần phải được tính toán chặt chẽ, khoa học và chính xác, nhằm mang lại hiệu quả cao, sự đồng thuận lớn trong nhân dân.

Cũng cần nhấn mạnh rằng, thời gian qua có một số nhà ngoại cảm lợi dụng việc tìm kiếm, quy tập hài cốt LS để trục lợi cá nhân và đã bị phanh phui, khởi tố bắt giam để điều tra xử lý như vụ án “Cậu Thủy” ở Quảng Trị… Bài học kinh nghiệm cần nghiêm túc rút ra, để tránh tình trạng mê tín dị đoan, tạo kẽ hở cho việc lừa đảo dễ dàng trót lọt.

Nguyễn Ngọc Phó