Hiện vẫn còn một số cơ sở nuôi trồng thủy sản chưa tuân thủ các quy định bắt buộc. Ảnh minh họa: Trần Quý

Vụ Thị trường châu Á - Thái Bình Dương nhận định, doanh nghiệp (DN) chế biến XK là mắt xích quan trọng trong việc bảo đảm hàng hóa XK tuân thủ các tiêu chuẩn và yêu cầu của thị trường sở tại. Vì lợi ích của bản thân mỗi DN phải nỗ lực để bảo đảm hàng hóa XK của mình đáp ứng và phù hợp với các tiêu chuẩn và yêu cầu được đưa ra. Tuy nhiên, đặc tính của DN là muốn thu được lợi nhuận tối đa trên cơ sở đáp ứng mức chất lượng tối thiểu mà người tiêu dùng chấp nhận. Vì vậy, cá biệt vẫn có những DN vì chạy theo mục tiêu lợi nhuận trước mắt, làm ăn theo kiểu “chộp giật” sẵn sàng vượt qua ranh giới được phép làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín hàng hóa XK của Việt Nam. Do đó, trong công tác tăng cường quản lý chất lượng của các DN chế biến XK không thể thiếu được vai trò của các cơ quan Nhà nước nhằm quản lý, bảo đảm chất lượng trong sản xuất và kinh doanh cũng như các lợi ích lâu dài và giữ uy tín cho hàng XK Việt Nam. 

Để xóa bỏ tình trạng làm ăn theo kiểu “chộp giật” nêu trên, Vụ Thị trường châu Á - Thái Bình Dương kiến nghị các cơ quan hữu quan cần đẩy mạnh việc tuyên truyền phổ biến và khuyến khích các DN chế biến XK của Việt Nam áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng như HACCP, ISO, SQF, GMP, GAP... Tăng cường năng lực kiểm tra kiểm nghiệm để có thể phát hiện sớm những DN không đáp ứng được các yêu cầu về vệ sinh an toàn thực phẩm, xây dựng các chế tài phù hợp với pháp luật để ngăn chặn những DN này tham gia vào hoạt động XK những mặt hàng có nguy cơ vi phạm cao. Đối với một số mặt hàng đang hoặc có khả năng cao là đối tượng theo dõi, giám sát nhập khẩu các cơ quan chức năng Nhật Bản và Hàn Quốc, có thể cân nhắc việc giới hạn số lượng DN XK trên cơ sở lựa chọn những DN có hệ thống quản lý chất lượng tốt, có năng lực chế biến XK.  

Về lâu dài, bên cạnh hoạt động xác nhận và chứng nhận cho từng lô hàng XK đủ tiêu chuẩn, hoạt động quản lý Nhà nước về chất lượng đối với hàng XK cần tập trung hơn vào công tác đánh giá và công nhận hệ thống quản lý chất lượng của các DN.

Bên cạnh công tác quản lý chất lượng của các DN chế biến sản xuất cũng cần chú trọng đến công tác quản lý chất lượng của các hộ gia đình và DN nuôi trồng vì đây chính là nguồn cung cấp nguyên liệu cho các DN chế biến XK. 

Thực tế các vụ việc vướng mắc liên quan đến vấn đề vệ sinh kiểm dịch của hàng nông - thủy sản XK cho thấy, trong nhiều trường hợp, mặc dù quy trình sản xuất của các DN chế biến XK tuân thủ chặt chẽ các quy chuẩn liên quan nhưng hàng hóa vẫn không đạt các tiêu chí về vệ sinh kiểm dịch do ngay từ đầu vào, nguyên liệu đã có dư lượng hóa chất hoặc kháng sinh vượt quá mức độ cho phép. Vì vậy, cần kiểm soát ngay từ khâu nuôi trồng và thu hoạch. Đối với những đơn vị nuôi trồng, nếu không tuân thủ các quy định hiện hành cần được loại khỏi cuộc chơi.

Trần Quý