(Thanh tra) - Chuyển đổi số cấp xã tại Đồng Nai ghi nhận bước tiến về hạ tầng và vận hành, nhưng vẫn tồn tại “điểm nghẽn” về dữ liệu, đặc biệt ở lĩnh vực đất đai. Sở Khoa học và Công nghệ kiến nghị tỉnh sớm tháo gỡ để bảo đảm lộ trình chuyển đổi số đồng bộ, hiệu quả và thực chất.
Chuyển đổi số cấp xã đang trở thành “điểm chạm cuối” trong tiến trình xây dựng chính quyền số tại Đồng Nai. Sau giai đoạn tập trung đầu tư hạ tầng, 100% xã, phường, thị trấn đã đưa vào vận hành phần mềm điều hành, văn bản điện tử, họp trực tuyến và dịch vụ công. Tuy nhiên, những kết quả ban đầu vẫn chưa thể bảo đảm mức độ chuyển đổi số thực chất khi dữ liệu, đặc biệt là dữ liệu đất đai còn phân tán, thiếu đồng bộ, trong khi hạ tầng và chữ ký số ở nhiều nơi chưa đủ điều kiện đáp ứng khai thác sâu.
Báo cáo số 86/BC-SKHCN chỉ ra hàng loạt tồn tại về cơ sở dữ liệu, phần mềm dùng chung và hạ tầng đường truyền đang gây ách tắc ở cấp xã, làm chậm quy trình xử lý hồ sơ và hạn chế hiệu quả phục vụ người dân. Trước thực tế đó, Sở Khoa học và Công nghệ đã kiến nghị UBND tỉnh sớm có giải pháp tháo gỡ, trong đó nhấn mạnh yêu cầu xử lý dứt điểm bài toán dữ liệu, “nút thắt” quyết định thành bại của chuyển đổi số ở cấp cơ sở.
Hạ tầng đã hình thành, dịch vụ số từng bước đi vào vận hành
Theo báo cáo của Sở Khoa học và Công nghệ, chuyển đổi số cấp xã tại Đồng Nai thời gian qua ghi nhận bước tiến đáng kể. 100% xã, phường, thị trấn đã triển khai hệ thống quản lý văn bản điện tử, họp trực tuyến, thực hiện chữ ký số đối với lãnh đạo UBND cấp xã và từng bước vận hành các dịch vụ công trực tuyến. Tỷ lệ kết nối, liên thông văn bản với trục văn bản quốc gia đạt khoảng 95%, cho thấy hạ tầng và công cụ vận hành nền tảng đã cơ bản được định hình. Bên cạnh đó, công tác tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng số cho đội ngũ cán bộ, công chức cấp cơ sở tiếp tục được duy trì, giúp hình thành thói quen làm việc trên môi trường số.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy kết quả đạt được mới dừng ở mức nền tảng. Việc đưa công nghệ vào vận hành chưa đi đôi với việc làm chủ dữ liệu, yếu tố cốt lõi quyết định chất lượng chuyển đổi số tại cơ sở. Khoảng cách giữa “có hệ thống” và “vận hành hiệu quả” bắt đầu bộc lộ rõ khi các thủ tục hành chính chuyên ngành cần xử lý bằng dữ liệu số.
"Nút thắt dữ liệu", điểm nghẽn lớn nhất tại cấp xã
Vướng mắc nổi lên lớn nhất nằm ở dữ liệu đất đai, đặc biệt là dữ liệu phục vụ trích lục, đo đạc, xác nhận nguồn gốc đất. Sau khi sắp xếp địa giới hành chính, dữ liệu bản đồ của 40 xã ở Bình Phước (cũ) bị sai lệch, lạc hậu so với thực tế, trong khi phần mềm DongNai.Lis chưa được chỉnh sửa, cập nhật kịp thời. Hệ quả là nhiều hồ sơ phải tra cứu thủ công, mất thời gian đối chiếu, thậm chí kéo dài thêm 3–4 ngày so với quy trình kỳ vọng. Đây được xem là nguyên nhân trực tiếp làm chậm tiến độ giải quyết hồ sơ, gây áp lực lên bộ phận tiếp nhận và trả kết quả, ảnh hưởng đến chỉ số phục vụ người dân.
Không chỉ lĩnh vực đất đai, dữ liệu chuyên ngành ở một số mảng khác vẫn còn rời rạc, chưa đồng bộ, chưa liên thông giữa cấp xã, cấp tỉnh. Khi dữ liệu chưa chuẩn hóa và chưa thống nhất nguồn, mọi hệ thống số khác dù hiện đại đến đâu cũng phát huy hiệu quả chưa như mong muốn. Có thể thấy rằng, chuyển đổi số cấp xã đang gặp “điểm nghẽn ở phần lõi”, không phải ở phần mềm hay thiết bị.
Những vướng mắc kéo theo trong vận hành, tỉnh chỉ đạo tháo gỡ
Các điểm nghẽn dữ liệu kéo theo hàng loạt khó khăn khác trong quá trình vận hành. Chữ ký số tuy đã cấp cho lãnh đạo UBND cấp xã, nhưng chưa được mở rộng cho tất cả cán bộ chuyên môn, dẫn đến nhiều khâu phải in – ký tay – scan lại trước khi hoàn thiện hồ sơ điện tử. Công tác báo cáo vẫn còn tình trạng trùng lặp chỉ tiêu, nhập liệu thủ công, làm tăng khối lượng công việc và tạo nguy cơ sai số.
Ngoài ra, việc duy trì đường truyền WAN (kết nối trung tâm dữ liệu với nhiều địa điểm khác nhau) chuyên dùng đang gây áp lực tài chính cho cấp xã. Một số nơi chưa được phân bổ vốn kịp thời gói đầu tư thiết bị văn phòng theo Quyết định 525/QĐ-UBND ngày 25/7/2025, ảnh hưởng đến tiến độ triển khai các hạng mục hạ tầng.
Từ những bất cập trên, Sở Khoa học và Công nghệ đề xuất tỉnh xem xét giải pháp theo 3 nhóm trọng tâm: Hoàn thiện dữ liệu và xử lý dứt điểm vấn đề của DongNai.Lis; Bổ sung kinh phí để duy trì đường truyền WAN, mở rộng chữ ký số và nâng cấp hạ tầng đồng bộ; Chuẩn hóa chế độ báo cáo, giảm trùng lặp và tăng cường đào tạo kỹ năng số cho cán bộ chuyên môn. Đồng thời, Sở cũng nhấn mạnh yêu cầu chuẩn hóa dữ liệu ngay từ cấp xã và bảo đảm thống nhất “một nguồn – một chuẩn – một nền tảng” trong khai thác, sử dụng dữ liệu.
Ngay sau khi tiếp nhận kiến nghị, UBND tỉnh đã ban hành văn bản giao các sở, ngành và địa phương nghiên cứu, xử lý dứt điểm các nội dung được nêu. Trong đó, nhiệm vụ hoàn thiện dữ liệu, điều phối giải pháp kỹ thuật và tham mưu cơ chế tài chính được phân công rõ ràng, thể hiện quyết tâm tháo gỡ “điểm nghẽn” ngay từ cấp cơ sở. Đây được xem là tín hiệu tích cực, tạo cơ sở để các địa phương tiếp tục thúc đẩy tiến độ chuyển đổi số trong thời gian tới.
Việc UBND tỉnh kịp thời chỉ đạo sau kiến nghị của Sở Khoa học và Công nghệ cho thấy quyết tâm tháo gỡ “điểm nghẽn” từ gốc, nhất là với những vấn đề có tính nền tảng như dữ liệu và hạ tầng kỹ thuật. Khi cơ sở dữ liệu được chuẩn hóa, hạ tầng được bảo đảm và các ứng dụng được khai thác thống nhất, chuyển đổi số cấp xã sẽ không còn là “lớp vỏ công nghệ”, mà trở thành công cụ vận hành thực chất, phục vụ người dân nhanh hơn, minh bạch hơn và hiệu quả hơn.
