(Thanh tra) - Tại hội thảo Techfest Đồng Nai 2025 (Ngày hội Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tỉnh Đồng Nai năm 2025), Sở Khoa học và Công nghệ nhấn mạnh, truy xuất nguồn gốc (TXNG) không chỉ giúp minh bạch chuỗi cung ứng mà còn là “vé vào cửa” cho thị trường cao cấp, gắn trực tiếp với ESG (môi trường - xã hội - quản trị) và khả năng tiếp cận tài chính xanh. Chủ đề hội thảo nêu rõ, yêu cầu kết hợp AI, blockchain (công nghệ chuỗi khối), quản trị dữ liệu để doanh nghiệp chứng minh tuân thủ pháp lý, an toàn thực phẩm và phát thải thấp - các điều kiện đang ngày càng được nhà mua hàng và cơ quan quản lý yêu cầu.
Vì sao truy xuất nguồn gốc là “đường băng xanh” của doanh nghiệp?
Đồng Nai từng là “thủ phủ chăn nuôi” và cửa ngõ logistics của vùng, nên TXNG là cách hữu hiệu để gia tăng lợi thế cạnh tranh xanh: Giảm rủi ro gian lận thương mại, nâng niềm tin người tiêu dùng, đồng thời mở đường cho xuất khẩu bền vững. Với nền tảng chuyển đổi số tỉnh, TXNG được đặt trong chiến lược chung của chính phủ số – kinh tế số – xã hội số giai đoạn 2025.
Trong nông nghiệp, TXNG giúp liên kết “từ trang trại tới bàn ăn” bằng mã QR/IoT (mã vạch/Internet vạn vật), lưu vết lô hàng, chứng nhận vùng nuôi, hồ sơ thú y… Đây là bước chuyển từ quản lý “giấy tờ phân tán” sang dữ liệu số liên thông, tạo bằng chứng cho ESG và truy hồi khi sự cố.
Nói về điểm sáng, từ năm 2019, Đồng Nai đã triển khai hai dự án trọng điểm: Quản lý trang trại chăn nuôi và TXNG thực phẩm thiết yếu có nguồn gốc động vật, kết nối dữ liệu với TP Hồ Chí Minh để vào hệ sinh thái tiêu thụ lớn nhất cả nước. Cách tiếp cận liên vùng này giúp sản phẩm chăn nuôi tỉnh “đi thẳng” vào kênh bán lẻ hiện đại, nâng tiêu chuẩn chất lượng và truy xuất.
Nhưng nút thắt cũng xuất hiện, khó khăn lớn nhất không nằm ở “khởi động” mà ở khâu duy trì cập nhật dữ liệu chuẩn hóa: Nhiều trang trại/hộ nhỏ thiếu nhân lực công nghệ và ngân sách vận hành hệ thống; tiêu chuẩn giữa các nền tảng chưa hoàn toàn đồng bộ, gây đứt mạch dữ liệu khi chuyển khâu (nuôi - giết mổ - vận chuyển - bán lẻ).
Đây là thách thức chung của thực thi TXNG số ở địa phương, đòi hỏi quy chuẩn kỹ thuật thống nhất và cơ chế giám sát, đào tạo thường xuyên.
Ở nhóm chế biến logistics, TXNG giúp tối ưu kiểm soát chất lượng đầu vào, giảm chi phí truy hồi, tăng điểm ESG khi tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Với các doanh nghiệp nhỏ và hợp tác xã, tỉnh cần gói hỗ trợ “3 trong 1”: đào tạo quy trình TXNG + tài trợ công cụ + kết nối thị trường để chuyển đổi không bị “đứt gánh” ở khâu vận hành.
Các tham luận tại Techfest 2025 đều nhấn mạnh “TXNG là phần cứng” của chuyển đổi số, còn ESG là phần mềm định hướng dài hạn.
Công nghệ then chốt: Từ QR/IoT đến Blockchain quốc gia
Đồng Nai có thể đi nhanh nếu “khớp nối” với hạ tầng quốc gia. NDAChain (nền tảng Blockchain quốc gia) vừa được đưa vào Khung kiến trúc tổng thể quốc gia số (8/10/2025), định vị như “đường ống dữ liệu tin cậy” cho các ngành, trong đó có TXNG.
Việc ghi nhận giao dịch xác thực trên NDAChain (hàng triệu giao dịch thử nghiệm, tốc độ xử lý >1.200 TPS với 12 nút xác thực đến 9/2025) mở ra khả năng xác thực nguồn gốc ở quy mô quốc gia, liên thông Trung ương - địa phương với độ trễ thấp và khả năng mở rộng.
Về ý nghĩa thực tế, doanh nghiệp Đồng Nai không cần “tự dựng blockchain”, mà kết nối qua API/SDK (giao diện lập trình ứng dụng/bộ phát triển phần mềm) vào cụm nút vùng của nền tảng quốc gia, vừa tiết kiệm chi phí vừa bảo đảm chủ quyền dữ liệu. Khi đó, TXNG không chỉ là “tem QR” mà là bằng chứng số bất biến - từ hồ sơ vùng nguyên liệu, chứng nhận môi trường, tới dữ liệu vận chuyển, giúp doanh nghiệp chứng minh tuân thủ trước đối tác toàn cầu.
Ở tầm vi mô, doanh nghiệp nên bắt đầu từ QR + ERP/PLM (hệ thống quản trị sản xuất/sản phẩm), bổ sung IoT để tự động hóa thu thập dữ liệu (nhiệt độ kho lạnh, thời gian vận chuyển, điều kiện bảo quản), rồi kết nối lớp xác thực blockchain ở những điểm kiểm soát rủi ro cao (đổi bao bì, nhập kho chéo, chuyển tuyến logistics).
Lộ trình “tầng - lớp” này tránh đầu tư ồ ạt, nhưng vẫn bảo đảm độ tin cậy tăng dần theo nhu cầu.
Đồng Nai nên chọn lộ trình hành động nào?
Theo các chuyên gia, với những lợi thế sẵn có, Đồng Nai cần chọn lọc 5 trụ cột tiêu biểu:
Chuẩn địa phương phù hợp chuẩn quốc gia: Ban hành bộ quy chuẩn TXNG cho 3 nhóm mũi nhọn (chăn nuôi - thực phẩm; nông sản; logistics kho lạnh), tương thích Khung kiến trúc số và NDAChain; bắt buộc TXNG với nhóm sản phẩm rủi ro cao.
Hạ tầng dữ liệu dùng chung: Xây “trục liên thông TXNG” của tỉnh (data hub) để doanh nghiệp kết nối một lần; ưu tiên tích hợp với TP Hồ Chí Minh nơi có nhu cầu tiêu thụ lớn.
Gói hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ/hợp tác xã: Cấp mã TXNG, tập huấn quy trình, tài trợ đầu đọc/tem QR, tích hợp phần mềm kế toán - kho vận; kèm chỉ tiêu đánh giá để nhận ưu đãi tín dụng xanh.
Thí điểm sản phẩm đầu tàu: Chọn 3 - 5 chuỗi (thịt heo, trái cây, thủy sản, đồ gỗ) làm “case study xanh” tại Techfest và các tuần lễ xúc tiến; chuẩn hóa tài liệu để nhân rộng.
Giám sát – thanh tra số: Cơ chế kiểm tra định kỳ việc cập nhật dữ liệu TXNG; đồng bộ dữ liệu với cơ quan quản lý an toàn thực phẩm, thú y, công thương; công bố bảng xếp hạng minh bạch TXNG hằng quý để tạo động lực cạnh tranh lành mạnh.
Khi truy xuất nguồn gốc Đồng Nai gắn chặt với ESG, tài chính xanh và hạ tầng số quốc gia, doanh nghiệp địa phương sẽ có “hộ chiếu tin cậy” để đi xa: Chốt đơn hàng khó, giảm chi phí truy hồi, gia tăng giá trị thương hiệu.
Bài toán còn lại là kỷ luật dữ liệu và liên thông hạ tầng - nếu làm tốt, TXNG sẽ trở thành lợi thế cạnh tranh xanh của Đồng Nai trong thập kỷ số.
