Đối tượng Nguyễn Văn Tú mạo danh phóng viên Báo Thanh tra bị cơ quan công an bắt giữ. Ảnh: Ngọc Phó

Gọi điện, buông lời dọa dẫm hòng móc ra tiền

Việc các đối tượng tự xưng danh là phóng viên, thậm chí là tổng biên tập, phó tổng biên tập một tờ báo, đài đến doanh nghiệp, trường học, các cấp cơ sở để “vòi tiền” dường như không còn là vấn đề mới trong “làng” báo. Đã có nhiều đối tượng giả danh nhà báo bị cơ quan chức năng bắt giữ, nhưng xem ra tất cả cũng chỉ như “muối bỏ bể”!

Như sự việc vào đầu tháng 1/2014, tại trụ sở Công ty Cổ phần Kính nổi Chu Lai (địa chỉ tại huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam), Cơ quan Cảnh sát Điều tra Bộ Công an, bắt quả tang 3 đối tượng:  Bùi Xuân Hiệu (41 tuổi, ở Ninh Bình), Dương Kiều Trang (23 tuổi, ở Hà Nội) và Phan Bùi Khang (29 tuổi, Nghệ An) có hành vi lừa đảo chiếm đoạt 3.000 USD của doanh nghiệp. Khám xét tại chỗ và nơi ở của các đối tượng trên, lực lượng công an thu giữ nhiều giấy giới thiệu khống, con dấu giả của một số cơ quan nội chính và cơ quan báo chí Trung ương. Trước đó, cả ba đối tượng trên đã mạo danh phóng viên Ban Thời sự - Đài Truyền hình Việt Nam (VTV1) liên lạc với ông Đỗ Tuấn Việt, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Kính nổi Chu Lai đề nghị được đến công ty quay phim, thu thập tài liệu để viết phóng sự về tình hình hoạt động và công tác bảo vệ môi trường tại công ty.

Vụ việc trên chỉ là một trong số vô vàn các vụ mạo danh nhà báo để đi “làm” tiền hiện đang diễn ra trên khắp các địa phương trong cả nước. Hậu quả nhãn tiền của việc giả danh nhà báo đi “làm” tiền, đã khiến hoạt động tác nghiệp của các nhà báo chính danh bị ảnh hưởng, uy tín của cơ quan báo chí giảm sút.

Thông báo của Ban Biên tập Báo Thanh tra:

“Hiện nay, Báo Thanh tra không ủy quyền cho bất kỳ một công ty truyền thông nào khai thác quảng cáo. Tất cả cán bộ, phóng viên, chuyên viên Báo Thanh tra khi đến làm việc tại các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đều được cấp giấy giới thiệu, ghi rõ nội dung công việc.

Khi phát hiện thấy có dấu hiệu mạo danh, lừa đảo, hoặc cần xác minh thông tin xin vui lòng báo ngay cho Báo Thanh tra theo địa chỉ: Số 100 Tô Hiệu, Hà Đông, Hà Nội.

Điện thoại: 04.3728.2019 - 3352.0006”

Với những nhà báo chính danh, việc gọi điện đặt lịch làm việc, đến trực tiếp phỏng vấn, thu thập thông tin đa chiều để viết bài là lẽ đương nhiên. Nhưng cũng vì không chính danh, nên những nhà báo tự xưng đã không dám đến trực tiếp mà dùng độc chiêu nhấc máy gọi điện tự nhận mình là nhà báo, lãnh đạo báo này, đài kia.

Còn nếu xuống cơ sở làm việc, các đối tượng này tự in danh thiếp, scan giấy giới thiệu, giả con dấu để yêu cầu doanh nghiệp, cơ sở phải tiếp đón, “hợp tác” ký hợp đồng quảng cáo, tuyên truyền. Doanh nghiệp nhỡ có vướng sai phạm thì buộc phải chi “mạnh” nếu không muốn bêu lên mặt báo. Nếu cơ sở, doanh nghiệp không “ngoan ngoãn”, ngay lập tức sẽ nhận được những lời lẽ dọa dẫm từ chính những kẻ “đầu không tóc” này!

Giấy giới thiệu của Báo Thanh tra bị đối tượng Tú mang đi scan, in màu. Ảnh: Ngọc Phó

Theo ông Nguyễn Hải, giám đốc một doanh nghiệp thương mại, thường ngày ông vẫn nhận được các cuộc điện thoại tự xưng nhà báo rồi mời gọi quảng cáo kiểu như trên. “Họ không xuống trực tiếp doanh nghiệp, mà chỉ gọi điện giới thiệu và khoe quan hệ, đề nghị doanh nghiệp ký hợp đồng quảng cáo vài ba chục triệu. Sau đó, họ tự chuyển hợp đồng theo đường bưu điện đến địa chỉ công ty. Nếu bị từ chối không ký, những người này buông lời hù dọa, đe nẹt rất thiếu văn hóa trong giao tiếp” - ông Nguyễn Hải bức xúc.

Vì đâu nên nỗi…

Để xảy ra thực trạng giả danh nhà báo hoành hành nhức nhối nêu trên, ngoài các nguyên nhân khách quan, còn có những nguyên nhân xuất phát từ khâu quản lý hoạt động của các cơ quan báo, đài...

Qua tìm hiểu của chúng tôi, phần lớn cá nhân giả danh nhà báo là ở các công ty truyền thông quảng cáo, một số là cộng tác viên của các báo, số còn lại chẳng có liên quan gì nhưng cũng tự xưng mình là phóng viên báo A, đài B.

Một số báo, tạp chí ký kết, ủy quyền khai thác quảng cáo cho các công ty truyền thông mà không kiểm soát đội ngũ nhân viên của các công ty này. Chính đội ngũ này mặc nhiên cho mình là các “đại nhà báo” khi gọi điện đề nghị làm quảng cáo hay làm việc tại cơ sở!

Trong quá trình thực hiện bài viết này, phóng viên Báo Thanh tra đã liên lạc với một số lãnh đạo cơ quan hành chính, doanh nghiệp, trong đó có cả cơ quan công an, cơ quan quản lý báo chí từng bị các “nhà báo dỏm” gây rối, nhưng hầu hết có tâm lý né tránh, không muốn nhắc lại những vụ việc trước đây.

Dưới góc độ cơ quan quản lý Nhà nước về lĩnh vực báo chí, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Trương Minh Tuấn đã chỉ ra một số nguyên nhân khác khiến nạn giả danh nhà báo có cơ hội hoành hành, gây bức xúc ở địa phương. Cụ thể: Hiện tượng phóng viên thường trú cấp giấy giới thiệu của cơ quan báo chí cho người khác để hoạt động với tư cách là phóng viên của cơ quan báo chí, việc này vi phạm quy định về hành chính và vi phạm pháp luật.

“Một trường hợp vi phạm khác nữa là theo quy định thì chỉ có thẻ nhà báo mới là thẻ tác nghiệp, nhưng lại có một số cơ quan cấp loại giấy tờ như thẻ nhà báo. Ví dụ như: Trường hợp một văn phòng đại diện ở Nha Trang, Khánh Hòa cấp giấy chứng nhận giống y như thẻ nhà báo (có hình Quốc huy) cho một đối tượng. Trong khi cơ quan chủ quản báo chí khẳng định không phải người của cơ quan mình. Những trường hợp vi phạm nêu trên gây hậu quả lớn, đặc biệt là làm mất uy tín của nghề báo. Hình ảnh của người làm báo trong công chúng hiện nay bị xuống thấp vì những đối tượng như vậy” - Thứ trưởng Trương Minh Tuấn chia sẻ.

Cũng theo Thứ trưởng Trương Minh Tuấn, để dẹp nạn giả danh nhà báo, trước hết phải nhấn mạnh vai trò, trách nhiệm của các cơ quan báo chí, đặc biệt là trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan báo chí. Việc cơ quan báo chí cấp giấy giới thiệu khống cho các văn phòng đại diện, phóng viên thường trú để họ dùng giấy giới thiệu đó cử người khác thay mặt cơ quan báo chí đi làm việc đã vi phạm quy chế, quy định về quản lý hành chính, thậm chí dẫn đến hiện tượng vi phạm pháp luật.

Các địa phương, doanh nghiệp nếu gặp những đối tượng không có thẻ nhà báo hoặc giấy giới thiệu của các cơ quan báo chí do chính tổng biên tập hoặc phó tổng biên tập ký thì từ chối không tham gia hợp tác, làm việc.

Nhóm PV

Về thông tin đăng tải trên một số báo về trường hợp ông Mai Xuân Hiển, bà Hoàng Lan, Trưởng phòng Trị sự Báo Thanh tra cho biết: Ông Mai Xuân Hiển không phải là cán bộ, phóng viên hay nhân viên hợp đồng của Báo Thanh tra. Danh thiếp của ông Mai Xuân Hiển. Ảnh: CTV Trước đây, ông Hiển có cộng tác khai thác phát hành và quảng cáo cho Báo, ông Hiển cũng có một số bài viết được đăng trên Báo Thanh tra. Việc ông Mai Xuân Hiển tự in danh thiếp có thông tin, địa chỉ của Báo Thanh tra là không đúng quy định. Trong thời gian cộng tác với Báo Thanh tra, ông Hiển không có bất cứ điều tiếng gì, cũng không có nợ đọng về kinh tế, chúng tôi cũng không nhận được phản ánh hay tố cáo gì về sai phạm của ông Hiển". ...