(Thanh tra) - Chính phủ đã ban hành nghị định quy định chi tiết về tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra trong Quân đội Nhân dân. Trong đó, Thanh tra Bộ Quốc phòng được xác định là cơ quan trực thuộc Bộ Quốc phòng, giúp Bộ trưởng thực hiện quản lý Nhà nước về công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
Nghị định 284/2025/NĐ-CP ngày 3/11/2025 của Chính phủ quy định về tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra trong Quân đội Nhân dân, thường được gọi là Thanh tra Quốc phòng. Chức năng chung của Thanh tra Quốc phòng là giúp Thủ trưởng cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền cùng cấp thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về các công tác trọng yếu như thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, cùng với phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
Đồng thời, các cơ quan này thực hiện nhiệm vụ thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo quy định của pháp luật. Cơ quan Thanh tra Quốc phòng bao gồm Thanh tra Bộ Quốc phòng (Thanh tra Bộ) và Thanh tra Quốc phòng Quân khu, Thanh tra Quốc phòng Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội (Thanh tra Quân khu).
Trong đó, Thanh tra Bộ Quốc phòng được xác định là cơ quan trực thuộc Bộ Quốc phòng, có chức năng giúp Bộ trưởng Bộ Quốc phòng thực hiện quản lý Nhà nước về các công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
Về nhiệm vụ thực hiện thanh tra, Thanh tra Bộ có trách nhiệm thanh tra đối với các cơ quan, đơn vị, cá nhân thuộc phạm vi quản lý của Bộ Quốc phòng; thanh tra đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân thuộc phạm vi quản lý Nhà nước về lĩnh vực quốc phòng của Bộ Quốc phòng.
Bên cạnh đó, Thanh tra Bộ còn thực hiện các nhiệm vụ về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, cũng như phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo đúng quy định pháp luật.
Trong vai trò quản lý Nhà nước về thanh tra thuộc phạm vi Bộ Quốc phòng, Thanh tra Bộ có nhiều nhiệm vụ và quyền hạn quan trọng. Cụ thể, cơ quan này có trách nhiệm tham mưu, xây dựng để trình Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ban hành, đồng thời hướng dẫn và đôn đốc việc thực hiện các quy định về tổ chức và hoạt động của Thanh tra Quốc phòng.
Thanh tra Bộ cũng chịu trách nhiệm xây dựng dự thảo kế hoạch thanh tra, trình Bộ trưởng cho ý kiến về chủ trương, ban hành và tổ chức thực hiện kế hoạch đó. Để đảm bảo chất lượng công tác thanh tra, Thanh tra Bộ chỉ đạo công tác, hướng dẫn, bồi dưỡng về nghiệp vụ thanh tra đối với đội ngũ cán bộ thanh tra quốc phòng các cấp.
Đồng thời, Thanh tra Bộ hướng dẫn, tuyên truyền và kiểm tra việc thực hiện pháp luật về thanh tra đối với các cơ quan, đơn vị thuộc quyền quản lý của Bộ Quốc phòng. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, Thanh tra Bộ có quyền yêu cầu các quân khu và Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội tổng hợp, báo cáo kết quả về công tác thanh tra.
Đồng thời, cơ quan này thực hiện sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm, thông tin, báo cáo, nghiên cứu khoa học và biên soạn tài liệu nghiệp vụ về công tác thanh tra quốc phòng.
Về hoạt động thanh tra, Thanh tra Bộ có các nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể và mở rộng. Cơ quan này thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn, kế hoạch Nhà nước về quốc phòng, cũng như các quy định quản lý về quốc phòng, chuyên môn - kỹ thuật đối với cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân trong các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý Nhà nước của Bộ Quốc phòng.
Thanh tra Bộ thanh tra việc thực hiện các mệnh lệnh, chỉ thị, quyết định của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đối với các cơ quan, đơn vị, cá nhân thuộc quyền quản lý trực tiếp của Bộ trưởng; thanh tra các doanh nghiệp trong Quân đội do Bộ trưởng Bộ Quốc phòng quyết định thành lập, hoặc doanh nghiệp do Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập nhưng giao cho Bộ Quốc phòng trực tiếp quản lý.
Một điểm đáng chú ý là Thanh tra Bộ có thẩm quyền thanh tra các vụ việc thuộc thẩm quyền khi phát hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật, hoặc thanh tra các vụ việc khác do Bộ trưởng Bộ Quốc phòng giao.
Đặc biệt, Thanh tra Bộ được thực hiện thanh tra lại vụ việc đã có kết luận của Thanh tra Quân khu nếu phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật thông qua việc xem xét, xử lý khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh.
Thanh tra Bộ cũng có trách nhiệm kiểm tra tính chính xác và hợp pháp của các kết luận thanh tra do Chánh Thanh tra Quân khu ban hành, cũng như quyết định xử lý sau thanh tra của Tư lệnh Quân khu khi cần thiết.
Bên cạnh đó, Thanh tra Bộ theo dõi, đôn đốc và kiểm tra việc thực hiện kết luận thanh tra, quyết định xử lý về thanh tra của Thanh tra Bộ và Bộ trưởng Bộ Quốc phòng. Khi cần thiết, cơ quan này còn kiểm tra tính chính xác, hợp pháp của quyết định xử lý sau thanh tra của Chủ tịch Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh đối với vụ việc thuộc phạm vi quản lý Nhà nước của Bộ Quốc phòng.
Ngoài các nhiệm vụ thanh tra, Thanh tra Bộ còn có vai trò giúp Bộ trưởng Bộ Quốc phòng quản lý Nhà nước về công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, đồng thời trực tiếp thực hiện các nhiệm vụ này theo quy định của pháp luật. Tương tự, Thanh tra Bộ giúp Bộ trưởng quản lý Nhà nước về công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; và thực hiện nhiệm vụ phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo quy định của pháp luật.
Nhìn chung, vai trò của Thanh tra Bộ Quốc phòng, được quy định chi tiết trong Nghị định 284/2025/NĐ-CP, là một công cụ sắc bén, đảm bảo việc thực thi chính sách, pháp luật về quốc phòng được chính xác và hợp pháp, từ đó tăng cường hiệu quả quản lý Nhà nước của Bộ Quốc phòng.
