Ông Nguyễn Văn Tùng. Ảnh: Hải Hà

Sách lậu đã lên mức báo động

+ Trước thềm năm học mới, học sinh, giáo viên trong cả nước đang chuẩn bị sách và dụng cụ học tập phục vụ cho năm học. Tuy nhiên trên thị trường hiện nay lại có rất nhiều sách in lậu, sách giả mang tên NXB Giáo dục Việt Nam. NXB có biết tình trạng này và có giải pháp nào để ngăn chặn thưa ông?

- Việc in lậu sách giáo khoa nói riêng, sách giáo dục nói chung là một thực trạng nhức nhối, đáng báo động. Lực lượng công an và lực lượng chống in lậu trong và ngoài ngành Giáo dục đã vào cuộc, phát hiện và bắt giữ nhiều vụ việc. Tuy nhiên, hiện tượng in lậu vẫn tồn tại vì nhiều nguyên nhân khác nhau, vì vậy cần tiếp tục đẩy mạnh công tác chống in lậu, điều chỉnh các chế tài, hình phạt đủ mạnh để răn đe. Sách in lậu chất lượng kém, hình ảnh không rõ ràng, chữ nhoè mờ, có nhiều sai sót về kiến thức ảnh hưởng đến việc học tập của học sinh.

Nhằm hướng dẫn phụ huynh và học sinh tránh mua nhầm sách in lậu, NXB Giáo dục Việt Nam đã có công văn gửi các Sở Giáo dục và Đào tạo, các Công ty Sách và Thiết bị trường học địa phương trong cả nước quan tâm phối hợp, thông báo đến các cơ sở giáo dục nắm bắt thông tin về hiện tượng sách in lậu, đồng thời khuyến khích các trường tổng hợp nhu cầu về sách của học sinh, đặt mua trực tiếp tại các cửa hàng của Công ty Sách và Thiết bị trường học địa phương để được phục vụ sách đảm bảo chất lượng.

+ Trước đây, việc in lậu sách chỉ dừng lại ở những đầu sách mới, sách bán chạy thì hiện nay ngay cả giáo trình, sách giáo khoa, sách tham khảo cũng bị in lậu, in giả một cách trắng trợn. Xin ông cho biết, các tên sách của NXB Giáo dục Việt Nam bị in lậu nhiều nhất?

- Các tên sách bị in lậu nhiều nhất phải kể đến như: Bộ sách Tiếng Anh, bao gồm cả sách học sinh, sách bài tập; các loại vở bài tập các môn bậc THCS (vở bài tập Toán, vở bài tập Vật lí, vở bài tập Hóa học, vở bài tập Địa lí, vở bài tập Sinh học...); Át lát địa lí, tập bản đồ địa lí các lớp. Ngoài ra còn phải kể đến cả một số sách đại học (Toán cao cấp, Vật lí đại cương...)...

Chế tài không đủ sức răn đe

+ Mỗi năm có không ít cuộc phát hiện và truy bắt các tổ chức in, phân phối sách in lậu trên toàn quốc, nhưng tình trạng sách giả, sách lậu vẫn có chiều hướng gia tăng, thậm chí diễn biến ngày càng tinh vi. Theo ông, nguyên nhân do đâu, phải chăng chế tài xử lý quá "nhẹ tay" nên không đủ sức răn đe?

- Cho đến nay, hầu hết các đối tượng buôn bán sách lậu, sau khi bị phát hiện chỉ bị xử lý hành chính, với khung hình phạt tối đa không quá 30 triệu đồng là quá nhẹ, không đủ sức răn đe. Các đối tượng in lậu, buôn bán sách lậu có thể kiếm lợi bất chính hàng tỷ đồng mỗi năm, sẵn sàng nộp phạt xong lại hoạt động với quy mô lớn hơn, với kinh nghiệm đối phó và các thủ đoạn tinh vi hơn.

Điển hình như vụ Công ty In Văn Hiến bị phát hiện in lậu hơn 50.000 cuốn sách của NXB Giáo dục Việt Nam vào ngày 12/8/2015, đã bị khởi tố vụ án, khởi tố bị can nhưng nay lại có quyết định đình chỉ vụ án. Gần đây hơn, ngày 21/5/2016, cảnh sát kinh tế Hà Nội phối hợp với quản lý thị trường đồng loạt phát hiện một kho sách lậu ở gần ngã tư Canh, thu giữ hơn 40.000 cuốn sách lậu, số lượng cũng vào loại thứ nhì, và một xưởng in tại ngõ 17 đường Hồng Hà, thu giữ 1.430kg tang vật là sách lậu đang in. Các vụ việc thu giữ lớn như thế nhưng cũng chỉ bị xử phạt hành chính.

Điều đó cho thấy nạn in lậu sách nói chung và sách giáo dục nói riêng vẫn rất nhức nhối. Nguyên nhân chính là chế tài chưa đủ mạnh, khung hình phạt chưa đủ mức răn đe.

Sách lậu được bày bán tràn lan trên kệ sách của các nhà sách giáo dục. Ảnh: Hải Hà

+ Trước khi chờ sự vào cuộc truy quét của các cơ quan chức năng, để giúp các cơ sở giáo dục, các thầy cô giáo, các em học sinh, phụ huynh học sinh không mua nhầm sách in lậu, sách giả, ông có lời khuyên nào cho họ?

- Tất cả sách "thật" của NXB Giáo dục Việt Nam đều có dán tem. Nếu sách không có tem thì đó là sách giả. Tuy nhiên, hiện nay có một số sách giả có dán tem, nhưng là tem giả. Để phân biệt, khách hàng có thể nhìn tem với các góc độ khác nhau, so sánh "ánh" của tem  với ánh của tem thật. Tem thật khách có thể lấy từ bộ sách giáo khoa chính thống, có in trên bìa 4 các cuốn sách trong bộ sách, thí dụ: Toán, Vật lí, Tiếng Việt, Ngữ văn... Nếu có kính lúp, nhìn càng rõ hơn.

Nên mua sách tại các Công ty Sách và Thiết bị trường học các tỉnh. Các công ty này ít nhiều đều có sự giám sát của NXB Giáo dục Việt Nam, nên độ tin cậy cao hơn.

+ Trân trọng cảm ơn ông!

Phải tẩy chay sách giả

Một chuyên gia về xuất bản cho biết: Hiện nay việc xử phạt các hành vi tổ chức sản xuất sách lậu của cơ quan chức năng còn quá nhẹ là nguyên nhân khiến sách lậu không được ngăn chặn triệt để. Trường hợp xử lý Cơ sở Huy Thi (huyện Thanh Trì, Hà Nội) in lậu sách của Công ty First News - Trí Việt là một thí dụ. Dù bị bắt quả tang khi đang gia công và tàng trữ trên một vạn bản sách lậu, cơ sở này chỉ phải chịu xử phạt ở mức tiêu hủy số sách vi phạm. Ðồng thời với lý do số sách in lậu chưa phát hành ra thị trường, không gây thiệt hại cho First News nên đơn kiện của công ty đã bị bác.

Cũng theo chuyên gia này, khi bạn đọc sách mua phải sách lậu, sách in kém chất lượng, trách nhiệm đầu tiên thuộc về cơ quan quản lý Nhà nước đã để sản phẩm chưa được kiểm soát, kém chất lượng lưu hành trên thị trường. Bởi thế, để chặn được sách lậu, ngoài tổ chức những đoàn kiểm tra liên ngành, kiểm tra đột xuất, kiểm tra theo định kỳ, thiết nghĩ, cơ quan chức năng cần có văn bản nhắc nhở, yêu cầu các cơ sở in, phát hành sách phải thực hiện đúng các quy định của pháp luật, đặc biệt là các quy định về kiểm soát sách in có liên kết với nước ngoài.

Quan trọng hơn, bên cạnh việc mỗi đơn vị có một cách để chống việc in lậu đầu sách của mình, chính độc giả mới là người giúp đỡ các công ty, nhà xuất bản chống lại nạn sách lậu hoành hành, bằng cách phân biệt và “tẩy chay” sách giả.

Hải Hà