(Thanh tra) - Dự thảo Nghị định quy định chi tiết thi hành Luật Thủy sản đang được Bộ Nông nghiệp và Môi trường hoàn thiện nhằm cụ thể hóa các yêu cầu cải cách hành chính, tháo gỡ điểm nghẽn pháp lý và đặc biệt là tăng cường công tác thực thi pháp luật, thanh tra, kiểm tra, kiểm soát hoạt động thủy sản, nhất là trong bối cảnh chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).
Dự thảo Nghị định được xây dựng theo trình tự rút gọn, bám sát các chủ trương của Đảng về sắp xếp bộ máy Nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả và đẩy mạnh phân cấp, phân quyền theo phương châm "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm".
Trong bối cảnh quốc tế đang siết chặt các hoạt động chống khai thác IUU, dự thảo Nghị định tập trung xử lý các vướng mắc pháp luật và điểm nghẽn phát sinh trong thực tiễn quản lý Nhà nước về thủy sản, đặc biệt liên quan đến việc thực thi pháp luật chống khai thác IUU. Điều 53 của dự thảo quy định rõ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường có trách nhiệm xây dựng kế hoạch tổ chức tuyên truyền, tập huấn, phổ biến pháp luật, kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm về bảo vệ, phát triển nguồn lợi thủy sản và khai thác thủy sản trên phạm vi toàn quốc.
Về phía địa phương, theo Điều 54 của dự thảo, Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm tổ chức quản lý, kiểm tra, thanh tra, tuyên truyền, tập huấn và phổ biến pháp luật để thực hiện nội dung quản lý hoạt động thủy sản được giao trong Nghị định.
Ngoài ra, dự thảo Nghị định quy định chi tiết chế độ, chính sách đãi ngộ đối với lực lượng kiểm ngư nhằm cải thiện điều kiện làm việc và thu hút nhân lực, đáp ứng yêu cầu thực thi pháp luật thủy sản, chống khai thác IUU. Theo đó, lực lượng kiểm ngư là lực lượng chuyên trách của Nhà nước, có nhiệm vụ tuần tra, kiểm tra, kiểm soát, điều tra và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về thủy sản trên biển.
Phạm vi hoạt động được quy định rõ tại Điều 43 của dự thảo Nghị định: Kiểm ngư Trung ương thực hiện tuần tra, kiểm tra, kiểm soát, điều tra, xử lý vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác, bảo vệ nguồn lợi thủy sản tại vùng lộng và vùng khơi. Kiểm ngư tỉnh, thành phố có biển thực hiện nhiệm vụ tương tự tại nội địa, vùng ven bờ và vùng lộng.
Nghị định cũng thu hẹp phạm vi hoạt động của tàu hậu cần đánh bắt nguồn lợi thủy sản, ngăn chặn trung chuyển trái phép, giảm áp lực khai thác ven bờ, vùng lộng và tăng cường kiểm soát theo chuỗi, chống khai thác IUU.
Việc hoàn thiện dự thảo Nghị định được thực hiện dưới sự giám sát chặt chẽ nhằm đảm bảo tuân thủ các quy định của Đảng và Nhà nước về kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Vụ Pháp chế (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát để đảm bảo Nghị định phù hợp với đường lối, chủ trương của Đảng, đặc biệt là Quy định số 178-QĐ/TW ngày 27/6/2024 của Ban Chấp hành Trung ương về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật. Đồng thời, cần tránh việc "cài cắm lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ" theo điểm d, khoản 2, Điều 9 của Quy định số 69-QĐ/TW ngày 6/7/2022 của Bộ Chính trị. Mục tiêu là ngăn chặn kịp thời và xử lý nghiêm các hành vi tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật, phù hợp với tinh thần của Nghị quyết số 110/2023/QH15 của Quốc hội.
Để tăng cường hiệu quả quản lý và thực thi pháp luật, Bộ Nội vụ đề nghị xác định nhiệm vụ, quyền hạn của từng cấp, từng chủ thể cho phù hợp; bảo đảm đồng bộ, tổng thể. Theo đó, Chính phủ và các bộ tập trung vào thực hiện nhiệm vụ quản lý Nhà nước ở tầm vĩ mô, xây dựng thể chế, chiến lược và tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát, đồng thời đẩy mạnh phân quyền, phân cấp cho chính quyền địa phương.
Tiếp thu ý kiến này, dự thảo Nghị định đã phân định rõ trách nhiệm của các cấp trong công tác kiểm soát hoạt động thủy sản. Cụ thể, Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm tổ chức quản lý, kiểm tra, thanh tra, tuyên truyền, tập huấn, phổ biến pháp luật và bố trí nguồn lực để thực hiện nội dung quản lý hoạt động thủy sản được giao trong Nghị định.
Trong lĩnh vực kiểm soát thương mại quốc tế, cơ quan quản lý Nhà nước về thủy sản thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường có trách nhiệm xây dựng kế hoạch tổ chức kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm trên phạm vi toàn quốc. Cơ quan này cũng sẽ tổ chức kiểm tra đối với các doanh nghiệp có hoạt động nhập khẩu thủy sản, sản phẩm thủy sản vào Việt Nam.
Đặc biệt, nếu có dấu hiệu lô thủy sản nhập khẩu được khai thác, vận chuyển, chuyển tải bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (IUU), cơ quan có thẩm quyền của Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ cử kiểm tra viên phối hợp cơ quan hải quan để tổ chức kiểm tra thực tế hàng hóa thủy sản trên công-ten-nơ. Các doanh nghiệp nhập khẩu có trách nhiệm cung cấp hồ sơ cho cơ quan thẩm quyền để tổ chức thanh tra, kiểm tra sau nhập khẩu khi có yêu cầu.
Việc xây dựng và hoàn thiện dự thảo Nghị định quy định chi tiết thi hành Luật Thủy sản là bước đi quan trọng nhằm tăng cường thực thi pháp luật, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm soát trong lĩnh vực thủy sản. Với sự phân định rõ trách nhiệm, đồng thời siết chặt kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực và lợi ích nhóm, Nghị định sau khi được ban hành sẽ góp phần tháo gỡ vướng mắc pháp lý, kiểm soát chặt chẽ hoạt động khai thác, thương mại thủy sản, qua đó tạo nền tảng vững chắc cho mục tiêu chống khai thác IUU và phát triển thủy sản bền vững.
