UBND huyện Việt Yên đề nghị phục hồi khối bia như nguyên trạng nhằm lưu giữ giá trị đặc biệt của lịch sử. Ảnh: Hoàng Long

Trước đó, Chủ tịch UBND huyện Việt Yên đã chỉ đạo Phòng Văn hóa và Thông tin về làm việc với các cơ quan, đơn vị có liên quan để xử lý sự cố vỡ bia Hưng Công do di chuyển bia sang vị trí mới theo thiết kế đã được phê duyệt.

Phòng Văn hóa và Thông tin huyện đã về trực tiếp làm việc và lập biên bản vụ việc. Buổi làm việc có sự tham gia của lãnh đạo Bảo tàng tỉnh Bắc Giang, Phòng Di sản, Sở Văn văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh, Ban Quản lý dự án đầu tư và xây dựng huyện Việt Yên, đại diện UBND xã Vân Hà, ban lãnh đạo thôn Thổ Hà, đại diện ban giám sát cộng đồng, sư trụ trì chùa Thổ Hà và đại diện đơn vị thi công xây dựng.

Kết quả kiểm tra cho thấy, đơn vị thi công xây dựng công trình đã cho đào vét móng bệ bia Hưng Công, bia bằng đá, hình vuông có 4 mặt khắc chữ, nội dung nói về việc Hưng công xây dựng chùa Thổ Hà, hiện nằm ngoài sân chùa để dịch chuyển bia từ sân chùa đến vị trí mới, đặt dưới mái hiên nhà Tiền đường, theo hồ sơ thiết kế đã được phê duyệt.

Do hiện trạng tấm bia có rất nhiều vết nứt dập cả ngang, lẫn dọc nên cán bộ giám sát của các bên đã cho gông, bó ngang dọc bởi dây vải (loại dây vải chuyên dụng để cẩu gỗ, đá). Đồng thời, trước khi tiến hành nâng bia bằng cần cẩu, đơn vị thi công đã cho luồn móc thêm dây cẩu vòng quanh phía dưới đế móng bia để tăng cường độ an toàn khi tiến hành cẩu tấm bia. Mặc dù bia đã được gông bó rất cẩn thận, nhưng khi cần cẩu vừa nhấc bia lên, thì bia đã bị tách rời ra thành 2 miếng.

Qua kiểm ra dấu vết của bia bị vỡ thấy có màu vàng xám của bụi đất thời gian, chứng tỏ bia này đã bị om vỡ cắt ngang bia từ trước khi dịch chuyển.

Sau khi phát hiện ra tấm bia đã om vỡ bên trong như hiện trạng, chủ đầu tư cùng ban giám sát cộng đồng, đã cho tạm dừng thi công dịch chuyển tấm bia, để mời các cơ quan chức năng xuống kiểm tra hiện trường.

Màu vàng xám của bụi đất phủ trong lõi của khối bia. Ảnh: Hoàng Long

Ông Nguyễn Văn Thái, Bí thư, kiêm Trưởng ban Mặt trận khu dân cư thôn Thổ Hà, thành viên ban giám sát cộng đồng, công trình tu bổ chùa Thổ Hà khẳng định: “Ở vị trí bia đá ngoài sân chùa hiện nay vốn là gác chuông chùa Thổ Hà cũ. Vào khoảng năm 1949 gác chuông chùa bị đốt để tiêu thổ kháng chiến, chuông chùa được lấy đồng để đúc súng đạn, vì vậy khi đốt gác chuông, tấm bia này nằm ở nền gác chuông cũng bị nung đốt theo, nên có thể tấm bia đã bị om vỡ tứ tung ở bên trong như hiện trạng bây giờ, cộng với việc tấm bia nằm ở sân chùa thấp trũng so với xung quanh, thường xuyên bị ngập lụt vào các mùa mưa lũ hàng năm, làm cho tấm bia bị phong hóa thêm” .

Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Việt Yên Thân Văn Thuần, bia Hưng Công xây dựng chùa Thổ Hà có hình vuông 4 mặt, được khắc vào năm Vĩnh Trị thứ sáu, thời vua Lê Hy Tông (1679), do vậy có giá trị rất đặc biệt về lịch sử, cho nên UBND huyện đã đề nghị phục hồi khối bia như nguyên trạng.

Về biện pháp khắc phục, UBND huyện Việt Yên đã đề nghị thu gom lại toàn bộ những miếng bia bị bung vỡ, tiếp tục đào nâng phần đế bia, thân bia đưa lên vị trí mới theo đúng vị trí thiết kế đã được phê duyệt. Sau đó định vị, gắn chắp lại tấm bia, theo các vết rạn nứt cũ bằng keo gắn đá chuyên dụng. Trường hợp nếu có phần chữ bị mất theo vết nứt thì Chủ đầu tư chịu trách nhiệm phối hợp với các chuyên gia Hán nôm để tu bổ, phục chế khắc lại.

Bên cạnh đó, trong thời gian chờ ý kiến thống nhất của cơ quan chuyên môn cấp trên, Chủ tịch UBND huyện đã yêu cầu đơn vị thi công che chắn, bảo vệ khối bia Hưng Công đảm bảo an toàn tuyệt đối, tránh làm hư hỏng thêm và mất mát.