Vì sao vậy? Vì phải có phong bì, nhiều phong bì và ngày càng nặng! Càng đầu tư lâu, càng phải tăng hối lộ. Nếu đầu những năm 2000, các lãnh đạo phòng, chống tham nhũng, trong các hội thảo còn cho việc ăn chặn, thu tiền đầu đường, xó chợ là “tham nhũng vặt” thì hơn 10 năm sau, các trò vặt có giảm, nhưng những trò cao hơn “vặt” đã tăng lên, rõ rệt và nặng nề, nhất là trong “đấu thầu công”. Nhiều nơi, 42% doanh nghiệp phải trả “hoa hồng” cho cán bộ có trách nhiệm.

Theo tính toán, chỉ sau hơn một năm, việc trả “hoa hồng” này đã được lan tỏa, nhân rộng và tăng gấp đôi. Một kỳ tích của tham nhũng! Và không thể gọi đó là chi “hoa hồng”!

“Hoa hồng” là tiền trả cho công sức giao dịch hoặc môi giới. Nhưng, điều quan trọng là người được trả công không nằm trong việc quyết định thành bại của giao dịch hoặc môi giới. Còn tham nhũng, hối lộ thì người nhận tiền, nhận sự trả ơn là người quyết định sự thắng thua của hợp đồng, của công việc. Người ta kể, nhiều khi mới chỉ là sự hứa hẹn cũng đã được nhận “hoa hồng”, một kiểu nhận hối lộ biến tướng. Người chi tiền thuộc làu câu thành ngữ: “Đồng tiền đi trước là đồng tiền khôn”. Và kẻ tham nhũng thì khẳng định: Đó là bước đi vững chắc của kẻ biết điều!...

Thế là, từ nhiều năm nay, trong lĩnh vực đầu tư nước ngoài, đầu tư vào bất động sản, vào kinh doanh sản xuất… “hoa hồng” nở tưng bừng! Phần trăm trích thoải mái. Hối lộ gần như lĩnh vực nào cũng có, mọi loại giao dịch: Xin việc, xin học, làm các thủ tục hành chính, xét xử, bệnh viện, trường học, quản lý thị trường, kiểm lâm, kiểm sát… lan từ bộ, ngành xuống tận phường, xã. Nghiêm trọng nhất là ăn lan từ các dự án đầu tư nước ngoài sang các dự án đầu tư trong nước, dẫn đến bớt xén công trình để chi phần trăm, “hoa hồng” làm cho chất lượng công trình giảm sút, khó lòng đo đếm được!

Tại dự án thủy điện lớn nhất nước ở Sơn La, người ta vẫn không hiểu làm thế nào mà đầu tư tái định cư đến 6 tỷ đồng cho 6 hộ ở. Quả là có “tiền tươi thóc thật” cho đồng bào các dân tộc là lập tức các chủ dự án “chén” ngay, chia chác ngay, “hoa hồng” chỗ này chắc nở rộ, vì nơi hang cùng thủy tận thanh tra, kiểm tra ít khi lần đến. Đã có lần, bất ngờ đoàn thanh tra hỏi dò con đường trong dự án đã quyết toán mà dân không thấy, không biết? Chủ dự án đành phải khai thật: Đó là dự án khống! Khống có nghĩa là không có. Không làm đường, không thuê mướn nhân công, không mua vật tư, vật liệu… nhưng các bên vẫn lập chứng từ giả để chia chác, “hoa hồng” thật bẫm, phần trăm cực cao và vẫn quyết toán được.

Nếu thanh tra, kiểm tra không tập trung làm rõ, ngăn chặn thì sẽ có bao nhiêu “dự án khống”, bao nhiêu loại “hoa hồng” chia chác, hối lộ, tham nhũng; bao nhiêu chợ không có người họp; bao nhiêu khu tái định cư không có người ở vì nạn tham nhũng, lừa đảo trong quy hoạch, trong xây dựng; bao nhiêu cầu, đường, bệnh viện, trường học xuống cấp…?

Hoàng Trí