Ông bà xưa có câu: Gái có công, nhà chồng không phụ, như để nhắc mọi người sống có trách nhiệm hơn. Trách nhiệm với chính bản thân mình (cứ lo tròn nhiệm vụ trước đã), và trách nhiệm với mọi người xung quanh (không ai nỡ để người chịu thương, chịu khó bị thiệt bao giờ).

Trong kinh doanh cũng vậy, khi đồng vốn sinh sôi nảy nở nhiều, thu nhập ắt sẽ song hành. Vậy mà, đâu đó, đôi lúc có người gây thiệt, vẫn thu nhập cao. Câu chuyện lương 640 triệu đồng/năm là một ví dụ.

Tính từ năm 1995 đến năm 2008, lợi nhuận của EVN gần 32.000 tỷ đồng, nộp ngân sách hơn 38.000 tỷ đồng, giá trị tài sản cố định đến cuối 2008 hơn 192.000 tỷ đồng, tăng gần gấp 7 lần năm 1995. Năm 2008, doanh thu EVN hơn 67.500 tỷ đồng, tăng khoảng 800% so với năm 1995.

Theo báo cáo của kiểm toán, nếu như năm 2008 lợi nhuận đạt được 93,8 tỷ đồng, thì 2009 giảm còn 8,3 tỷ đồng, và chuyển thành lỗ trên 1.050 tỷ đồng năm 2010. Đó là chưa tính chi phí hơn 1.000 tỷ đồng thiết bị đầu cuối chờ phân bổ từ năm 2006 - 2008 cho các tổng công ty điện lực trực thuộc.

Báo cáo của Đảng ủy khối doanh nghiệp Trung ương cũng cho thấy, EVN đầu tư 3,27% tương đương 2.100 tỷ đồng vốn chủ sở hữu, vào một số lĩnh vực ngoài ngành như Công ty Tài chính CP Điện lực - EVN Finance, EVN Telecom; EVN còn là cổ đông chiến  lược của ABBank, Công ty CP chứng khoán Hà Thành và các công ty bất động sản liên kết khác như bất động sản Điện lực Sài Gòn Vina, Điện lực miền Trung… Đến 30/6/2011, Công ty CP chứng khoán Hà Thành lỗ lũy kế hơn 111 tỷ đồng. Năm 2010, EVN Telecom cũng lỗ hơn 1.000 tỷ đồng… Vậy là hàng ngàn tỷ đồng rót vốn vào lĩnh vực tay trái, đẻ thêm cả ngàn tỷ đồng thua lỗ.

Nói về lỗ, một lãnh đạo EVN “minh oan”: Các khoản lỗ chủ yếu do chính sách, do giá bán điện thấp hơn giá thành. Vào mùa khô đầu năm, EVN chịu nhiều sức ép, phải huy động mọi cách, chạy bằng mọi nguồn giá cao giá thấp để đủ điện (huy động nhà máy điện chạy dầu và mua điện ngoài hệ thống với giá cao gấp 3 - 4 lần giá bán bình quân). Nhưng cuối năm nếu lỗ, xã hội lại đổ cho việc điều hành yếu là không công bằng! Nguồn tin từ EVN cũng nói, trong bối cảnh khó khăn, EVN vẫn cung ứng điện đầy đủ, đảm bảo hoạt động cho kinh tế - xã hội. Ngành Điện đã đưa điện về nông thôn góp phần xóa đói giảm nghèo. Theo đó, 96% hộ dân nông thôn, 100% số huyện, trên 98% các xã có điện, một tỷ lệ cao hơn nhiều nước như Thái Lan, Ấn Độ, Philippines. Đây là niềm tự hào của EVN, nhưng ít được ai ghi nhận.

Xin trân trọng những đóng góp này của EVN.

Nhưng nói cho sòng phẳng, không biết có cơ quan nào chỉ ra rạch ròi đâu là lỗ do EVN phải gánh vác trách nhiệm xã hội, đâu là lỗ do yếu kém nội tại. Có vậy người nghèo đang hưởng lợi từ các chương trình hỗ trợ giá điện mới thực sự an lòng, và không khéo còn hàm oan do bị xem là gánh nặng.

Bút Chì