Hành tây bị nhà vườn ở Đà Lạt đổ bỏ. Ảnh: nld.com.vn

Giữa mùa khô, lụt tràn qua huyện dưa xứ Quảng. Người nông dân chịu thất bát. Những tưởng lũ qua, dưa vào vụ chính giá sẽ tăng mong bù lại phần thiệt. Nào ngờ cách đây trên 2 tuần thương lái tìm về đặt cọc tại ruộng mua 3.000 đồng/kg dưa, giờ hạ xuống còn 1,3 nghìn đồng loại tốt. Loại bình thường bán tại chỗ chỉ 500 - 1.000 đồng/kg. Nguyên nhân là do: Cửa khẩu Tân Thanh khó thông quan. Mỗi ngày có 700 - 800 xe nông sản xuất khẩu nhưng chỉ có 300 xe qua được. Cứ thế dồn dần và dưa hấu chảy nước và đem đi đổ là điều dễ hiểu.

Dưa đã vậy, còn hành Tây Đà Lạt ế cả ngàn tấn và giá bán tại vườn thấp nhất trong 10 năm qua. Hiện, hành Tây bán tại vườn từ 1.000 - 2.000 đồng/kg. Loại đẹp nhất mới có giá nhỉnh hơn 2.000 đồng/kg. Năm trước, giá xấp xỉ 6.000 đồng/kg, bán hết veo. Điều đáng nói là, giá rẻ trên ruộng nhưng ở Hà Nội và TP HCM hành vẫn bán từ 10.000 - 12.000 đồng/kg. Dưa hấu vẫn xấp xỉ từ 3.000 - 5.000 đồng/kg tùy vị trí các tỉnh, thành xa cách Quảng Ngãi. Điệp khúc được mùa mất giá, vẫn là nỗi ám ảnh lớn của nhà nông.

Với tinh thần tương thân tương ái, trên status cộng đồng mạng kêu gọi mọi người chia sẻ người trồng dưa với: “Mỗi trái dưa một tấm lòng”... đoàn thanh niên một số địa phương tổ chức bán dưa giúp dân, sân Bộ Công thương thành nơi bán dưa nghĩa tình... Sự nắm tay sẻ chia cũng bớt đi vị đắng trong dưa. Đó là một truyền thống nhân văn của người Việt rất đáng được trân trọng và nhân lên.

Song, người nông dân cũng cần nhìn lại mình: Hành tím, hành Tây, dưa hấu là một trong những cây xóa đói giảm nghèo chủ lực của tỉnh Quảng Ngãi, Đà Lạt. Trước Tết Nguyên Đán, một 1kg tỏi mồ côi của huyện Lý Sơn, Quảng Ngãi có giá từ 500 nghìn đến 1 triệu đồng/kg. Một 1kg hành tím loại tốt có giá trên 20.000 đồng.

Có một thời được giá, nên nhà nông đua nhau trồng, diện tích tăng đột biến. Ở Đà Lạt có hơn 1.000ha hành Tây thì việc ế cả ngàn tấn sản phẩm cũng là điều dễ hiểu. Hành Tây chủ yếu xuất khẩu sang Hàn Quốc, Singapore, Campuchia. Nhưng thời điểm này họ chưa mua rộ như các năm trước. Cũng may hành có thể bảo quản được trong vài tháng để chờ, còn dưa hấu thì không thể. Hành Tây chủ yếu xuất khẩu chứ tiêu thụ nội địa thì không nhiều. Câu hỏi: Làm thế nào để tăng sức tiêu thụ nội địa, đang đặt ra với các cơ quan chức năng, mà đơn vị chịu trách nhiệm là Bộ Công thương.

Có một thời chưa xa, vải thiều Hưng Yên và Lục Ngạn cũng có một số phận như quả dưa đất Quảng. Thời đó người Bắc Giang không màng thu hoạch vải bởi bán tại vườn cũng chỉ dưới 1.000 đồng/kg. Nhưng rồi Bộ Công thương đã xúc tiến thương mại  nội địa rất hiệu quả và kết cục có hậu: Vải thiều miền Bắc tiêu thụ tốt ở miền Nam và miền Trung, cạnh tranh tốt với chôm chôm Nam bộ. Hình ảnh dưa hấu được cán bộ công thương mua tại sân của Bộ mình, đó là sự chia sẻ lớn, gây ấn tượng với người đọc.

Lẽ ra, Bộ Công thương thay chuyện bán dưa bằng việc tìm cho người dân xứ Quảng những thị trường mới để quả dưa có được số phận hên như quả vải. 

Thiết nghĩ, ngoài việc xúc tiến thương mại có hiệu quả, Bộ này phải phối hợp đồng thời với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có được quy hoạch vùng trồng và tiêu thụ loại cây này, đồng thời cảnh báo sự phát triển tự phát theo phong trào thì dễ dàng chấp nhận rủi ro. Có như thế người nông dân mới không rưng lệ khi cầm những thứ quả trên bàn tay khó nhọc của mình với giá bán rẻ như cho!

Thế Lữ