(Thanh tra) - Một trong những quan điểm xây dựng phát triển đất nước trong giai đoạn mới được nêu tại Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban chấp hành Trung ương khóa XIII tại Đại hội XIV của Đảng là tăng cường kiểm soát quyền lực, kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Đây là định hướng chiến lược vĩ mô và cũng là vấn đề quan tâm của Nhân dân. Để phản ánh rõ nét kỳ vọng và tâm tư này, phóng viên Báo Thanh tra đã thực hiện phỏng vấn đa dạng, từ người dân đến chuyên gia lĩnh vực pháp luật...nhằm thu thập ý kiến đa chiều về những nội dung cốt lõi về những nội dung liên quan trong Văn kiện Đại hội Đảng XIV.
“Trong sạch - vững mạnh” không chỉ là khẩu hiệu, mà là điều kiện tiên quyết của quyền lực
Đa số ý kiến được thu thập đều bày tỏ sự đồng tình và đánh giá rất cao về việc Văn kiện Đại hội Đảng XIV tiếp tục đặt nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh toàn diện lên hàng đầu, đặc biệt là nhấn mạnh vào tăng cường kiểm soát quyền lực.
Bà Vũ Thị Xuân (63 tuổi, cán bộ hưu trí tại xã Tân Minh, tỉnh Ninh Bình) chia sẻ: Tôi thấy dự thảo Văn kiện đã có bước tiến lớn trong tư duy khi xác định đổi mới mạnh mẽ phương pháp công tác kiểm tra, giám sát của Đảng, gắn kiểm tra, giám sát với các phương thức kiểm soát quyền lực khác.
Việc chuyển trọng tâm sang giám sát thường xuyên và chủ động, ngay từ đầu, xuyên suốt trong lãnh đạo, chỉ đạo là yếu tố quyết định để không để “khoảng trống”, “vùng tối” mà công tác kiểm tra, giám sát của Đảng không vươn tới được.
Làm nghề luật, Luật sư Nguyễn Doãn Hùng, Giám đốc Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam hiểu một điều rất rõ: Quyền lực mà không được kiểm soát thì sớm muộn cũng tạo ra rủi ro. Với một Đảng cầm quyền, rủi ro đó không chỉ ảnh hưởng đến một cơ quan hay một nhóm người, mà ảnh hưởng đến vận mệnh dân tộc. Vì thế, Luật sư Nguyễn Doãn Hùng cho rằng, chủ trương tiếp tục xây dựng, chỉnh đốn Đảng toàn diện, được nêu trong dự thảo báo cáo chính trị trình Đại hội XIV là bước đi đúng và cần được coi là mệnh lệnh của thời đại, chứ không chỉ là nhiệm vụ nội bộ.
Các ý kiến cũng đặc biệt hoan nghênh nội dung tăng cường kỷ cương, kỷ luật của Đảng, trong đó có việc bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì lợi ích chung. Đây được xem là điểm then chốt để thúc đẩy sự năng động, sáng tạo trong bộ máy, đồng thời ngăn chặn tâm lý e ngại, sợ trách nhiệm, góp phần tạo ra một môi trường làm việc liêm chính, hiệu quả.
Văn hóa liêm chính - giải pháp gốc rễ, lâu dài để thu hút và giữ chân nhân tài
Cũng theo Luật sư Nguyễn Doãn Hùng, nhiều năm gần đây, chúng ta chứng kiến công tác phòng, chống tham nhũng được đẩy mạnh chưa từng có. Người đứng đầu, cán bộ cấp cao, thậm chí cả những người từng có công lao - khi sai phạm vẫn bị xử lý nghiêm minh. Điều đó tạo niềm tin thực chất.
Ông nhấn mạnh, dự thảo Văn kiện đặt ra yêu cầu: Không chỉ “chống tham nhũng” mà phải “xây hệ thống để không thể tham nhũng”. Đây là tư duy pháp quyền hiện đại, tương đồng với chuẩn mực của các quốc gia phát triển.
“Là luật sư, tôi nhìn thấy rõ: Kỷ luật nghiêm minh là lá chắn tốt nhất cho những người tử tế trong bộ máy và là bài học đắt giá cho bất kỳ ai muốn lợi dụng quyền lực. Tuy nhiên, chống tham nhũng phải song hành với một điều quan trọng không kém: Bảo vệ người dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. Nếu cán bộ sợ sai mà không dám ký, không dám quyết, thì đất nước sẽ chậm lại. Chỉnh đốn Đảng phải đi kèm khơi thông động lực phát triển”, Luật sư Nguyễn Doãn Hùng bày tỏ.
Trong khi đó, đối với doanh nghiệp, văn hóa liêm chính là điều kiện tiên quyết để cạnh tranh lành mạnh. Việc áp dụng chế độ tiền lương và đãi ngộ phù hợp với cống hiến, tài năng để cán bộ không muốn và không cần tham nhũng, tiêu cực chính là giải pháp gốc rễ, lâu dài để thu hút và giữ chân nhân tài, cũng như xây dựng một nền công vụ có trách nhiệm.
Khi Văn kiện Đại hội Đảng XIV được thông qua và thực thi nghiêm túc, những định hướng chiến lược này được kỳ vọng sẽ tạo ra những tác động to lớn đến sự phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới.
Luật sư Nguyễn Doãn Hùng bày tỏ sự tin tưởng sẽ tạo ra 3 chuyển biến lớn.
Thứ nhất là môi trường kinh doanh minh bạch hơn. Khi sự công bằng, chi phí không chính thức bằng và khi bộ máy liêm chính, thủ tục rõ ràng, đầu tư sẽ tự đến.
Thứ hai là bộ máy nhà nước chuyên nghiệp - số hóa - trách nhiệm hơn. Thời của “làm cho có”, “ký cho an toàn”, “đẩy việc cho cấp dưới” phải chấm dứt, đất nước đang bước vào kỷ nguyên số thì năng lực cầm quyền phải số hóa và dựa trên kết quả thực chất, chứ không phải báo cáo đẹp, theo Luật sư Nguyễn Doãn Hùng.
Thứ ba là niềm tin xã hội được củng cố bởi niềm tin là “tài sản chính trị” lớn nhất. Khi người dân tin, họ sẽ đồng hành; khi doanh nghiệp tin, họ sẽ đầu tư; khi quốc tế tin, họ sẽ hợp tác.
Để tăng cường kiểm soát quyền lực, chống tham nhũng, tiêu cực theo tinh thần Văn kiện Đại hội Đảng XIV, từ góc độ nghiên cứu pháp luật, Tiến sĩ Ngô Ngọc Diễm nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hoàn thiện thể chế và pháp luật như một điều kiện tiên quyết.
Sự kiểm soát là quan trọng, nhưng song hành phải là sự pháp điển hóa và thể chế hóa các quy định đó vào hệ thống luật pháp quốc gia để đảm bảo tính minh bạch, công khai và trách nhiệm giải trình.
Trong Nhà nước pháp quyền, quyền lực phải được kiểm soát bằng Hiến pháp và pháp luật, thông qua cơ chế phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước, đặc biệt là tăng cường hiệu quả giám sát từ bên ngoài.
Tiến sĩ Diễm đề xuất tập trung vào việc củng cố các trụ cột pháp lý sau:
Một là, nâng cao tính độc lập của các cơ quan giám sát: Hoàn thiện Luật Kiểm toán Nhà nước và các quy định về giám sát của Quốc hội, Hội đồng Nhân dân, đảm bảo các thiết chế này có thẩm quyền đủ mạnh, tính độc lập cao hơn để can thiệp kịp thời vào các vấn đề tài chính, quản lý tài sản công.
Hai là, pháp luật về trách nhiệm giải trình: Xây dựng khung pháp lý rõ ràng, gắn trách nhiệm giải trình của người đứng đầu với kết quả thực thi công vụ, có chế tài nghiêm khắc đối với việc thiếu trách nhiệm hoặc cố tình che giấu thông tin.
Ba là, bảo vệ người dám đột phá: Pháp luật cần đảm bảo tính răn đe đối với hành vi tham nhũng, đồng thời, cần sớm nghiên cứu và ban hành các quy định pháp luật để bảo vệ hiệu quả hơn những cán bộ "dám nghĩ, dám làm" khỏi những rủi ro pháp lý không đáng có khi thực hiện các quyết định mang tính đột phá, qua đó khơi thông động lực phát triển.
Tiến sĩ Diễm kết luận: "Chỉ khi mọi hành vi lạm quyền và tiêu cực đều có thể bị truy cứu trách nhiệm một cách công khai, minh bạch theo pháp luật, văn hóa liêm chính mới có thể trở thành giá trị cốt lõi, lâu dài của nền công vụ, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của đất nước."
Tại Hội nghị tổng kết công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực của Đảng bộ Quốc hội ngày 15/11, các đại biểu thống nhất rằng hoàn thiện thể chế là yếu tố quan trọng nhất để phòng ngừa tham nhũng từ sớm, từ xa. Đây là yêu cầu lâu dài, trực tiếp nhằm hạn chế khoảng trống, kẽ hở pháp lý – môi trường dễ phát sinh tiêu cực.
Một nội dung trọng tâm khác được nhấn mạnh là yêu cầu siết chặt kỷ luật, kỷ cương, kiểm soát quyền lực hiệu quả hơn. Các đại biểu đề nghị cấp ủy cần phân công trách nhiệm cụ thể cho lãnh đạo chủ chốt, tăng cường kiểm tra, giám sát để ngăn chặn vi phạm nhỏ tích tụ thành vi phạm lớn, đồng thời thực hiện nghiêm kê khai tài sản, thu nhập và xử lý trách nhiệm người đứng đầu khi để xảy ra sai phạm.
Hội nghị cũng gợi ý các công cụ phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực như chuyển đổi số, công khai thông tin, minh bạch quy trình là "lá chắn mềm" nhưng rất hiệu quả. Việc đẩy nhanh chuyển đổi số, tăng cường công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình và ứng dụng dữ liệu số để nhận diện, cảnh báo vi phạm từ sớm là giải pháp then chốt nhằm giảm nguy cơ phát sinh tham nhũng và nâng cao hiệu quả giám sát nội bộ.
