ASEAN và Trung Quốc cần ngồi lại "thảo luận thực sự" nhằm bổ sung các yếu tố kêu gọi "tự kiềm chế" vào DOC. Ảnh: Internet

Ông Michael Fuchs, Phó Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ khẳng định lần nữa quan điểm của Mỹ, rằng những hành động đơn phương khiêu khích của Trung Quốc đã đặt ra câu hỏi về sự sẵn sàng của nước này trong việc tuân thủ luật pháp quốc tế.

Vị quan chức ngoại giao Mỹ cũng cho rằng Trung Quốc và Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đã cam kết Tuyên bố ửng xử của các bên ở Biển Đông năm 2002 - DOC là tránh các hoạt động "làm phức tạp hoặc leo thang tranh chấp và ảnh hưởng đến hòa bình và ổn định". 

Tuy nhiên theo ông, các phát biểu từ các quốc gia đòi hỏi chủ quyền cho thấy không có sự đồng thuận hay định nghĩa về loại hành động nào được coi là “làm phức tạp hoặc leo thang tranh chấp”. Vì vậy, ông đề xuất đề 10 quốc gia ASEAN và Trung Quốc nên “thảo luận thực sự” nhằm bổ sung các yếu tố kêu gọi việc “tự kiềm chế” vào DOC.

Thêm nữa, ông Fuchs cũng kêu gọi các quốc gia tuyên bố chủ quyền cần làm rõ và đồng ý tự nguyện dừng các hoạt động và hành vi nhất định gây leo thang tranh chấp và bất ổn khu vực, như đã được chỉ ra trong DOC.

Các yếu tố được đưa vào “điều kiện đóng băng” sẽ được thảo luận giữa các bên tranh chấp, không bao gồm các địa điểm mới hiện đang tranh chấp cũng như lãnh thổ đã bị chiếm đóng trước Tuyên bố năm 2002. Các bên tranh chấp cũng cần quy định và phân biệt rõ giữa hành động khiêu khích chủ quyền và hoạt động thường niên duy trì sự hiện diện lâu dài tại lãnh thổ chiếm đóng trước năm 2002.

Các cam kết này sẽ giúp giảm căng thẳng và mở ra không gian cho các giải pháp hòa bình, đồng thời là một biện pháp xây dựng lòng tin mạnh mẽ trong bối cảnh nhiều vấn đề khó khăn hơn liên quan đàm phán về Bộ Quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC) đang được xử lý.

Minh Việt