(Thanh tra) - Trong bối cảnh hiện nay, những yêu cầu mới đặt ra cho công tác tiếp công dân ở cấp xã đòi hỏi sự chuyên nghiệp của đội ngũ công chức cơ sở, sự gương mẫu của người đứng đầu và cả việc đầu tư đồng bộ về cơ sở vật chất, công nghệ. Đây chính là chìa khóa để nâng cao hiệu quả tiếp công dân, biến hoạt động này thành cầu nối tin cậy giữa chính quyền và Nhân dân.
Hình thành tinh thần phục vụ Nhân dân ở công chức cấp xã
Theo ông Lê Huy, Trưởng phòng xử lý đơn, Ban Tiếp công dân Trung ương, để nâng cao hiệu quả tiếp công dân cấp xã, trước hết, công tác đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng cho đội ngũ công chức cấp xã phải được đặt lên hàng đầu. Không chỉ nắm vững các quy định về khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng, họ còn cần được trang bị kỹ năng ứng xử, lắng nghe và giải quyết tình huống trong quá trình tiếp công dân. Đây chính là “chìa khóa” để biến quy định thành thực tiễn hiệu quả.
Cùng quan điểm, Tiến sỹ Phạm Tuấn Anh, Phó Trưởng khoa Nghiệp vụ 2 (Trường Cán bộ Thanh tra) cho rằng, trong bối cảnh tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, công chức cấp xã giữ vai trò then chốt trong công tác tiếp công dân, việc bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ tiếp công dân cấp xã là yêu cầu cấp thiết.
Theo Tiến sỹ Phạm Tuấn Anh, nội dung bồi dưỡng phải toàn diện, vừa trang bị kiến thức pháp luật về tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo, vừa chú trọng kỹ năng giao tiếp, xử lý tình huống để tạo dựng niềm tin nơi người dân. Đồng thời, công chức tiếp công dân cần được cập nhật thêm kiến thức ở các lĩnh vực mới được phân cấp về cấp xã, bảo đảm đủ năng lực thực hiện nhiệm vụ.
“Điều quan trọng hơn cả là bồi dưỡng phải giúp hình thành tinh thần phục vụ Nhân dân, biến công tác tiếp công dân thành cầu nối hiệu quả giữa chính quyền và người dân ở cơ sở”, Tiến sỹ Phạm Tuấn Anh nhấn mạnh.
Chuẩn hoá tài liệu hướng dẫn
Khẳng định, việc đưa phần mềm báo cáo công tác tiếp công dân đến tận cấp xã là bước đi quan trọng trong tiến trình chuyển đổi số của ngành Thanh tra, ông Nguyễn Hồng Điệp, Trưởng Ban Tiếp công dân Trung ương nhấn mạnh, để đảm bảo hiệu quả cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp.
Trước hết, việc cấp tài khoản cho toàn bộ cán bộ trực tiếp làm nhiệm vụ tiếp công dân phải được thực hiện khẩn trương, ưu tiên ở những địa bàn có tình hình khiếu nại, tố cáo phức tạp. Song song với đó, cần tổ chức các khóa tập huấn thống nhất, hướng dẫn cụ thể từ khâu đăng nhập, nhập liệu, xử lý báo cáo đến cách khai thác công cụ thống kê, cảnh báo và gửi báo cáo định kỳ.
Ngoài đào tạo, ông Điệp nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chuẩn hóa tài liệu hướng dẫn dưới dạng sổ tay hoặc video minh họa, giúp cán bộ cơ sở có thể nhanh chóng tra cứu khi gặp khó khăn. Một hệ thống hỗ trợ kỹ thuật cũng cần được thiết lập, với đội ngũ cán bộ cấp tỉnh trực sẵn sàng giải đáp từ xa, hoặc trực tiếp xuống địa phương khi cần.
Bên cạnh đó, không thể thiếu khâu kiểm tra, đánh giá định kỳ để kịp thời nhận diện hạn chế, từ đó điều chỉnh, nâng cấp phần mềm, bảo đảm công cụ này thực sự phát huy hiệu quả trong quản lý và chỉ đạo từ cơ sở.
Không bắt buộc thành lập Ban tiếp công dân cấp xã
Theo ông Nguyễn Hồng Điệp, quy định mới không bắt buộc cấp xã thành lập Ban Tiếp công dân. Điều này hoàn toàn phù hợp với chủ trương tinh gọn bộ máy theo tinh thần Nghị quyết 18-NQ/TW. “Nếu duy trì một ban hoặc tổ riêng ở cấp xã sẽ làm tăng biên chế, phát sinh thêm thủ tục mà chưa chắc nâng cao hiệu quả”, ông Điệp cho hay.
Thay vào đó, pháp luật giao quyền chủ động cho Chủ tịch UBND xã trong việc lựa chọn, phân công bộ phận hoặc cá nhân phụ trách, bảo đảm phù hợp đặc thù từng địa phương, miễn là bảo đảm đúng quy định của Luật Tiếp công dân, Nghị định 141/2025/NĐ-CP và Thông tư 02/2025/TT-TTCP. Ông Điệp nhấn mạnh: “điều quan trọng là tổ chức khoa học, gắn trách nhiệm cá nhân, đảm bảo điều kiện vật chất và ứng dụng công nghệ để nâng cao hiệu quả tiếp công dân ngay từ cơ sở”.
Mặc dù không quy định bắt buộc cấp xã thành lập Ban Tiếp công dân, song, ông Lê Huy, Trưởng phòng xử lý đơn (Ban Tiếp công dân Trung ương) cho rằng, cần bố trí phòng tiếp công dân chuyên biệt, trang bị đầy đủ thiết bị ghi âm, ghi hình, hệ thống lưu trữ dữ liệu. Với những điều kiện cơ sở vật chất, kỹ thuật đầy đủ sẽ giúp nâng cao tính minh bạch, hạn chế bức xúc và tăng niềm tin của người dân vào chính quyền cơ sở.
Một điểm then chốt khác là trách nhiệm của người đứng đầu. Ông Lê Huy nhấn mạnh, Chủ tịch UBND cấp xã cần trực tiếp, thường xuyên tiếp công dân, xử lý triệt để các vụ việc ngay từ cơ sở. Thái độ gương mẫu và quyết liệt của người đứng đầu sẽ là thước đo uy tín, đồng thời hạn chế tình trạng né tránh, đùn đẩy trách nhiệm.
Có thể thấy, những quy định cụ thể của Nghị định 141/2025/NĐ-CP và Thông tư 02/2025/TT-TTCP đã tạo những bước chuyển quan trọng cho công tác tiếp công dân cấp xã, phù hợp với mô hình tổ chức mới của chính quyền địa phương. Thách thức vẫn còn, nhưng với quyết tâm đổi mới, công tác tiếp công dân ở cơ sở sẽ ngày càng đi vào nền nếp, trở thành kênh hiệu quả để chính quyền gần dân, hiểu dân và phục vụ Nhân dân tốt hơn.
Tuy nhiên, cùng với sự chủ động của cấp xã, vai trò chỉ đạo và định hướng của cấp tỉnh cũng rất quan trọng. Bài 4: “Từ chỉ đạo đến song hành: Vai trò then chốt của cấp tỉnh trong tiếp công dân” sẽ phân tích rõ nội dung này.
