Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường Thành phố Hồ Chí Minh ban hành Kết luận thanh tra số 739/KL-TTr ngày 23/8/2024 về việc thực hiện thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ; quản lý quỹ đất sau bồi thường thực hiện dự án nâng cấp, mở rộng đường Hương lộ 4 (nay là đường Nguyễn Cửu Phú), huyện Bình Chánh và việc thu hồi, chỉnh lý, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất sau khi bồi thường.
Dự án nâng cấp mở rộng đường Hương lộ 4 được UBND huyện Bình Chánh triển khai trên cơ sở pháp lý theo Quyết định số 642/QĐ-UB-KT ngày 4/2/1997 của UBND thành phố, Quyết định số 45/QĐ- QLCT ngày 6/5/1997 của Sở Giao thông công chánh, Quyết định số 190/XDCB-KT ngày 24/6/1997 và điều chỉnh dự toán tại Quyết định số 295/XD-KT ngày 23/9/1998 của Sở Xây dựng.
Ngày 25/2/1997, UBND huyện Bình Chánh ban hành Thông báo số 84/TB-UB, giao cho Chủ tịch UBND xã Tân Kiên, Tân Tạo tổ chức họp dân từng khu vực theo Hương lộ 4, để công bố công khai chủ trương vận động Nhân dân với phương châm Nhà nước và Nhân dân cùng làm. Nhà nước chỉ giải quyết bồi hoàn thiệt hại hoa màu, vật kiến trúc trên đất có ảnh hưởng trực tiếp đến công trình, Nhân dân đóng góp về đất đai. Tuy nhiên, không có hồ sơ thể hiện việc triển khai chủ trương này.
Thực tế, UBND huyện Bình Chánh không thực hiện thủ tục trình cơ quan có thẩm quyền ban hành quyết định thu hồi đất tổng thể của dự án; không ban hành phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy định; hồ sơ thể hiện việc bồi thường về đất và hoa màu cho 111 tổ chức, hộ gia đình, cá nhân (đất xây dựng, đất vườn gò, công trình xây dựng, cây trồng...)
Hồ sơ bồi thường không thể hiện giấy tờ pháp lý về quyền sử dụng đất làm căn cứ xác định người có quyền sử dụng đất, loại đất để thu hồi, bồi thường; không có bản đồ thể hiện vị trí khu đất thu hồi theo nền tài liệu bản đồ địa chính (tài liệu chỉnh lý năm 1992).
Bản vẽ thu hồi đất thể hiện trong báo cáo hiện trạng chỉ xác định hình thể (diễn giải ra diện tích thu hồi) không thể hiện vị trí khu đất (số thửa, số tờ) theo bản đồ địa chính nên không có cơ sở pháp lý đầy đủ để đối chiếu, cập nhật chính xác ranh giới, diện tích đất, chủ sử dụng đất của các hộ gia đình, cá nhân khi thực hiện thu hồi đất thực hiện dự án nâng cấp, mở rộng đường Nguyễn Cửu Phú.
Riêng đối với đất nông nghiệp (đất ruộng...) không lập hồ sơ bồi thường, hỗ trợ, không có tài liệu thể hiện việc thu hồi, bàn giao đất hay hiến đất của hộ gia đình, cá nhân cho UBND huyện Bình Chánh để thực hiện dự án.
Sau khi thực hiện dự án nâng cấp mở rộng Hương lộ 4, UBND huyện Bình Chánh đã không thực hiện thu hồi, chỉnh lý đối với 97 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất được cấp trước khi thực hiện dự án; đồng thời thực hiện việc cấp 246 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, khi cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất không rà soát hồ sơ pháp lý đối với phần diện tích đất làm đường Hương lộ 4.
Từ đó, dẫn đến việc cấp giấy chứng nhận cho người sử dụng đất bao gồm cả phần diện tích đất đã đầu tư làm đường Hương lộ 4, là không đúng quy định của pháp luật tương ứng theo các thời kỳ, không đúng đối tượng sử dụng đất.
Trong quá trình sử dụng đất, người dân hai bên đường đã lấn, chiếm phần đất thuộc đường Hương lộ 4. Tuy nhiên UBND xã Tân Kiên, UBND huyện Bình Chánh không kịp thời phát hiện, xử lý vi phạm theo quy định.
Từ những kết luận nêu trên, Chánh Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường kiến nghị Giám đốc Sở đề nghị UBND huyện Bình Chánh tổ chức kiểm điểm và khẩn trương khắc phục những tồn tại, thiếu sót.