(Thanh tra) - Khi trở thành Tổng thống Philippines vào năm 2001, bà Gloria Macapagal-Arroyo đã mang đến một làn gió và hy vọng mới cho người dân bằng cam kết một kỷ nguyên mới của sự minh bạch, liêm chính và trung thực của Chính phủ mới.
10 năm sau khi rời vị trí quyền lực cao nhất, bà bị Ủy ban Bầu cử Quốc gia cáo buộc gian lận trong bầu cử vào Thượng viện năm 2007. Mới nhất, cuối tháng 10/2012, bà bị tòa án đưa ra xét xử công khai về tội gian lận và tham nhũng trong suốt thời gian cầm quyền.
Không thể không thừa nhận bà Gloria Arroyo có công cải thiện tình hình tài chính, cắt giảm thâm hụt ngân sách. Tuy nhiên, phải chăng quá khát khao tham gia chính trị được hưởng từ người cha - cựu Tổng thống Diosdado Macapagal - đã thay đổi bản chất của nữ chính trị gia đầy nổi tiếng và tai tiếng này.
Con đường khi thăng, lúc trầm
Sinh năm 1947 và suốt thời niên thiếu của bà Gloria Arroyo diễn ra trong phủ Tổng thống sau khi bố bà là ông Diosdado Macapagal, trở thành Tổng thống năm 1962.
Xuất thân trong một gia đình quyền thế, sau khi tốt nghiệp phổ thông trung học, Gloria Arroyo theo học 2 năm tại Trường Ngoại giao thuộc Đại học Georgetown ở Washington D.C, Mỹ.
Bà Gloria Arroyo nhận bằng cử nhân chuyên ngành kinh tế tại Đại học Assumption với hạng xuất sắc năm 1968.
Sau khi trở về Philippines, bà Gloria Arroyo lấy bằng thạc sĩ chuyên ngành kinh tế tại Đại học Ateneo de Manila và học vị tiến sĩ kinh tế tại Đại học Philippines.
Mặc dù có một nền tảng vững chắc về chính trị, tuy nhiên bà Gloria Arroyo lại chọn con đường trở thành giáo sư kinh tế tại Trường Đại học Ateneo de Manila và Đại học Quốc gia Manila vào năm 1977 - nơi Tổng thống đương nhiệm Benigno Aquino III từng là học trò của bà.
Bà Gloria Arroyo kết hôn với luật sư, đồng thời là thương nhân Jose Miguel Arroyo năm 1968. Ông bà có 3 con: Juan Miguel (sinh năm 1969), Evangelina Lourdes (1971) và Diosdado Ignacio Jose Maria (1974).
Con đường chính trị của Gloria Arroyo chỉ bắt đầu năm 1987 khi bà nhận lời của Tổng thống Cozaron Aquino vào làm Thư ký, Trợ lý Bộ trưởng Bộ Thương mại.
Chỉ 5 năm sau đó, năm 1992, bà tranh cử chức Thượng Nghị sỹ với số phiếu kỷ lục nhờ uy tín của người cha và trở thành nữ Phó Tổng thống đầu tiên của Philippines vào năm 1998.
Năm 2001, bà trở thành Tổng thống lần thứ 14 của Philippines sau khi người tiền nhiệm là ông Joseph Estrada bị lật đổ vì cáo buộc tham nhũng và nhiều tuần lễ của cuộc cách mạng quyền lực của nhân dân EDSA II.
Cuối năm 2002, chỉ 1 năm sau khi nhậm chức, cùng với những xôn xao về những cáo buộc đối với chồng Tổng thống lợi dụng chức vụ của vợ để đi đêm với Tập đoàn ZTE trong các dự án đầu tư hạ tầng viễn thông buộc bà Gloria Arroyo tuyên bố sẽ không tham gia chính trường khi kết thúc gần 1 nhiệm kỳ.
Tuy nhiên, đầu tháng 10/2003, sự thay đổi đột ngột khi khẳng định chưa tại nhiệm tròn 4 năm theo quy định của Hiến pháp năm 1987, bà Gloria Arroyo tham gia cuộc tranh cử và chiến thắng cựu diễn viên điện ảnh Ferdinand Poe để trở thành Tổng thống nhiệm kỳ 2004 - 2010.
Bắt đầu từ những ngày đầu tiên của nhiệm kỳ thứ 2, bà Gloria Arroyo liên tiếp nhận được hàng loạt cáo buộc tham nhũng liên quan đến người thân.
Bà Gloria Arroyo được xem là một trong những người đàn bà quyền lực nhất thế giới vào năm 2005 và được báo giới Philippines bình chọn là Tổng thống bị người dân ghét nhất chỉ sau cựu độc tài Ferdinand Marcos.
Và, những cáo buộc đầy tai tiếng
Có lẽ, cáo buộc tham nhũng của bà Gloria Arroyo liên quan nhiều nhất đến chồng bà, luật sư Jose Miguel Arroyo và Tập đoàn Viễn thông Trung Quốc ZTE từ năm 2007, trong một hợp đồng triển khai mạng lưới băng thông rộng quốc gia trị giá 329 triệu USD.
Dư luận đã lên tiếng về những nghi ngờ khi Tổng Thư ký Ủy ban Giao thông và Truyền thông Leandro Mendoza đã thay mặt Tổng thống theo Ủy nhiệm thư, ký một hợp đồng trị giá hàng triệu USD tại một phòng VIP của Sân bay Quốc tế Haikou Meilan, ở TP Hải Nam, Trung Quốc.
Điều đáng nói, Ủy nhiệm thư cho ông Leandro Mendoza chỉ được ký trước 1 ngày khi bà Gloria Arroyo sang Trung Quốc tham dự Diễn đàn Kinh tế châu Á Bác Ngao cũng tại Hải Nam. Và, tại Diễn đàn này, bà Gloria Arroyo khẳng định quyết tâm chính trị của Chính phủ Philippines trong việc ưu tiên các dự án viễn thông và công nghệ thông tin.
Ngay sau đó, ông Romulo Neri, sau này là Giám đốc Cơ quan Phát triển và Kinh tế Quốc gia Philippines cho biết, chính Tổng thống Gloria Arroyo khẳng định đã nhận được thông tin đề nghị hối lộ 4,42 triệu USD cho hợp đồng và thông qua một số hợp đồng tư vấn với công ty luật của ông Jose Miguel Arroyo.
Dư luận Philippines cho rằng, giá trị thực của hợp đồng chỉ khoảng hơn 130 triệu USD. Sau khi bị Quốc hội phát hiện, bà Gloria Arroyo đã buộc phải chấm dứt hợp đồng.
Theo Ủy ban Điều tra Gian lận Bầu cử Quốc gia Philippines, bà Gloria Arroyo đã vi phạm các nguyên tắc của Luật Bầu cử và có những hành vi gian dối trong cuộc bầu cử 2007. Những cáo buộc này đồng thời cũng đưa ra nguồn tiền bà Gloria Arroyo đã dùng để bôi trơn cho các hoạt động liên quan đến bầu cử được lấy từ quỹ hỗ trợ từ Tập đoàn ZTE với tổng trị giá lên tới 30 triệu USD mà sau này nhiều người gọi đây là quỹ hỗ trợ “Nhóm tham lam ++”.
Chồng Tổng thống Gloria Arroyo, ông Jose Miguel Arroyo, ngoài việc rất nổi danh với vụ bê bối liên quan đến ZTE còn được biết đến với vụ lừa lực lượng cảnh sát quốc gia để bán 2 chiếc trực thăng cũ với giá còn nguyên hộp...
Việc quyết tâm đưa bà Gloria Arroyo ra hầu tòa sau khi kết thúc gần 1 thập kỷ cầm quyền có lẽ phải kể đến công sức và quyết tâm rất lớn của cựu sinh viên của bà tại Trường Đại học Ateneo de Manila đồng thời là đương kim Tổng thống Benigno Aquino III, người đã mang lại một làn gió mới và cảm nhận tin tưởng của người dân đã quá quen với việc khởi tố quan chức cao cấp khi mà liên tiếp 5 đời Tổng thống thì có tới 3 Tổng thống bị ra tòa. Mẹ ông Benigno Aquino III là cựu nữ Tổng thống Corazon Aquino cũng chính là người từng lật đổ nhà độc tài Ferdinand Marcos với tội danh tham nhũng.
Gieo nhân nào, gặt quả ấy
Kết thúc gần 1 thập kỷ cầm quyền, dù muốn dù không, trên cương vị của một Tổng thống, với hiểu biết khá sâu về kinh tế, bà Gloria Arroyo đã đưa đất nước Philippines vượt qua nhiều sóng gió và mang một làn sinh khí mới trong nền kinh tế nông nghiệp chất lượng cao, đồng thời, tình hình tài chính được cải thiện. Tuy nhiên, những công sức của bà Gloria Arroyo đã bị xóa sạch bởi những vết chàm cũng do chính bà mang lại trong sự nghiệp chính trị của mình.
Bà Gloria Arroyo bị nhiều cáo buộc tham nhũng, lạm dụng chức quyền và nhận hối lộ trong 19 vụ bê bối ở nhiều lĩnh vực, quỹ xổ số, quỹ thu thuế đường bộ đến đường sắt, dự án sản xuất ô tô, thậm chí là việc thủ tiêu một nhà báo và một quan chức cấp cao của Cơ quan Thanh tra Nhà nước...
Hình ảnh của một người phụ nữ - người đàn bà thép đầy quyền lực, quyến rũ đối nghịch hẳn với người đàn bà tiều tụy nẹp cứng vì phải điều trị về xương khớp ngồi trên xe lăn vào thời điểm nhận trát bắt giam của tòa liên quan đến những điều đã làm trong quá khứ đã không làm cho người dân Philippines thương cảm.
Mặc dù chưa nhận được bản án cuối cùng của tòa án, nhưng những ngày trong tù chắc cựu Tổng thống không ngờ có ngày mình lâm vào hoàn cảnh như hiện tại! Âu cũng là gieo nhân nào, gặt quả ấy! Có điều, quả mà bà Gloria Arroyo đang nhận đều là quả đắng!
Hồi đầu tháng 10/2012, bà Gloria Arroyo đã bị tống đạt lệnh bắt giam với cáo buộc đã sử dụng không đúng mục đích số tiền (khoảng 8,8 triệu USD) từ Quỹ Xổ số Quốc gia dành cho công tác từ thiện, để chi phí cho chiến dịch tranh cử. Ít nhất 9 viên chức và người chịu trách nhiệm của Công ty Xổ số bị truy tố bởi tòa án đặc biệt chuyên xử các vụ tham nhũng trong cùng hồ sơ vụ việc này.
Đây là vụ án tham nhũng thứ ba nhằm vào cựu Tổng thống. Nếu tòa xác định có tội, bà Gloria Arroyo có thể chịu mức án tối đa là tù chung thân. Một trong những luật sư của bà Gloria Arroyo là Anacleto Diaz cho Hãng Thông tấn Pháp AFP biết, cựu Tổng thống tuyên bố “thất vọng” và “kinh hoàng”. Luật sư này khẳng định những bằng chứng buộc tội thân chủ của ông rất ít.
Cựu Tổng thống Philippines đến tòa trên xe lăn với chiếc cổ được nẹp từ một viện quân y nơi bà đang bị giam giữ.
Đầu năm nay, bà cũng đã bị bắt giam về một tội khác là gian lận bầu cử, nhưng sau đó đã được tại ngoại hồi tháng 7 sau khi đóng tiền bảo đảm tại ngoại.
Cần nói thêm, các phiên tòa, dù đã bắt đầu được đem ra xét xử, nhưng có thể kéo dài nhiều năm trời. |
Thành Dương
(Theo Inquirer News, The Businessweek)
