(Thanh tra) - Ngày 16/2 vừa qua, ông Tsuyoshi Kikukawa, cựu Chủ tịch Cty Sản xuất thiết bị quang học và máy ảnh nổi tiếng Olympus của Nhật Bản, đã bị bắt cùng 3 cựu lãnh đạo của Cty. Những người này bị nghi ngờ đã dính líu đến vụ bê bối gian lận tài chính tại Olympus suốt 20 năm qua.
Ông Tsuyoshi Kikukawa, 70 tuổi, bị nghi ngờ đóng vai trò chủ chốt trong nhiều vụ gian lận sổ sách kế toán nhằm che đậy khoản thua lỗ lên đến khoảng 1,5 tỷ USD do các hoạt động đầu tư tài chính của Cty từ những năm 1990.
Theo đánh giá, bê bối tại Cty Olympus là vụ gian lận tài chính lớn nhất trong lịch sử Nhật Bản. Vụ bê bối này có nguy cơ khiến Olympus sẽ phải rút khỏi sàn chứng khoán. Trước mắt, cổ phiếu của Cty đã bị sụt giảm mạnh sau diễn biến mới này.
Cty Olympus được thành lập cách đây 93 năm. Tai tiếng tại Olympus lần đầu tiên xuất hiện hồi tháng 10/2011 khi ông Michael Woodford, lúc bấy giờ là Tổng Giám đốc Cty, phơi bày các vấn đề kế toán do một nhóm nhỏ giới chức cấp cao dàn dựng.
Không lâu sau khi vụ bê bối bị phanh phui, ông Michael Woodford đã bị Ban Giám đốc sa thải. Hiện nay, cựu Tổng Giám đốc đang tìm cách quay lại với lời kêu gọi các cổ đông rằng, ông có thể giúp làm trong sạch Cty.
Thoạt đầu, Cty Olympus phủ nhận các hoạt động sai trái. Nhưng, sau đó, ngày 8/11/2011, ông Shuichi Takayama, Chủ tịch Olympus đã lên tiếng thừa nhận những khoản thua lỗ được che giấu một phần thông qua vụ mua một Cty sản xuất thiết bị y khoa ở Anh năm 2008 với giá 2 tỷ USD rồi thành lập một Cty nhỏ ở Nhật Bản chuyên xử lý các chất thải bệnh viện. Giá mua đó bao gồm 687 triệu USD chi phí tư vấn, cao hơn rất nhiều so với chi phí thường được trả cho những vụ mua bán như vậy.
Ngày 6/12/2011, một báo cáo của Ủy ban Điều tra về những bê bối của Cty Olympus được công bố đã chỉ rõ trách nhiệm của số ít giới chức cấp cao tại Cty khi dàn dựng một âm mưu chặt chẽ, sử dụng hàng loạt thương vụ mờ ám để che giấu những khoản lỗ tài chính trong hoạt động đầu tư chứng khoán vào những năm 1990 lên đến 1,73 tỷ USD. (Báo cáo lãi, lỗ hiệu đính hôm 14/12/2011 của Olympus cho thấy, mức lỗ của Cty chỉ vào khoảng 1,5 tỷ USD).
Một mặt ghi nhận sự đóng góp của cựu Tổng Giám đốc người Anh Michael Woodford, Chủ tịch Ủy ban Điều tra Tatsuo Kainaka cũng đồng thời nhấn mạnh không có bằng chứng về những đồn đại được giới truyền thông thổi phồng lên rằng, các thế lực tội phạm có tổ chức dính líu trong vụ che đậy này.
Sau báo cáo của Ủy ban Điều tra, ngày 7/12/2011, Chủ tịch Cty Olympus Shuichi Takayama đã lên tiếng xin lỗi về vụ bê bối. Đồng thời nêu rõ Cty sẽ hợp tác với cơ quan chức năng để truy tố những kẻ đã che giấu các khoản thua lỗ bằng các thỏa thuận thương mại đáng ngờ, như cáo buộc.
Ông Shuichi Takayama còn khẳng định, Olympus sẽ thành lập các ủy ban độc lập riêng biệt để điều tra trách nhiệm của các giám đốc cao cấp cũng như quyết định vai trò các giới chức kiểm toán của Cty.
Trong nỗ lực lấy lại uy tín, ngày 15/12/2011, giới lãnh đạo Olympus đã nhóm họp để thảo luận về các khả năng phục hồi những khoản đầu tư thua lỗ khổng lồ, bao gồm cả việc xem xét các hình thức hợp tác kinh doanh. Tuy nhiên, lỗ cũ chưa kịp tháo, Chủ tịch Shuichi Takyama đã lại phải xác nhận các báo cáo về việc Cty thua lỗ thêm 414 triệu USD trong 6 tháng đầu của năm tài khóa, tính đến tháng 9/2011. Cùng thời kỳ này năm trước, Olympus báo cáo lãi ròng 48 triệu USD.
Liên quan đến sai phạm tại Olympus, ngày 21/12/2011, truyền hình quốc gia Nhật Bản phát đi bản tin các công tố viên đã tiến hành lục soát trụ sở Cty tại thủ đô Tokyo trong khuôn khổ cuộc điều tra đang được tiến hành. Thông tin này sau đó đã được Cty Olympus xác nhận.
Truyền thông Nhật Bản còn cho biết, tư gia của các cựu giám đốc điều hành, kể cả cựu Chủ tịch Tsuyoshi Kikukawa cũng bị lục soát.
Diễn biến mới đây, hôm 8/1/2012, Olympus đã khởi kiện hơn 10 nhân vật là cựu quan chức và đương nhiệm của Cty (gồm cả cựu Chủ tịch Tsuyoshi Kikukawa, cựu Phó Chủ tịch Hisashi Mori và kiểm toán viên Hideo Yamada…) với mong muốn đòi 3,6 tỷ yên, tương đương gần 47 triệu USD tiền bồi thường thiệt hại.
Được biết, cổ phiếu của Olympus đã mất gần 60% giá trị thị trường kể từ khi vụ tai tiếng được tiết lộ vào tháng 10 năm ngoái.
Hà Thành (Tổng hợp)
