Xe ô tô chở đất thải đổ xuống dòng suối . Ảnh: Đức Long

Ngày 27/8/2012, UBND tỉnh Hòa Bình ra Quyết định số 1161/QĐ-UBND phê duyệt điều chỉnh dự án đầu tư xây dựng công trình cải tạo, nâng cấp đường tỉnh 433, đoạn Km0 - Km23. Quy mô đầu tư xây dựng tuyến đường này được thiết kế theo tiêu chuẩn đường cấp IV miền núi - TCVN 4054-2005. Tổng mức đầu tư của dự án là 988.297.872.000 đồng, do Sở Giao thông vận tải Hòa Bình làm chủ đầu tư, đơn vị thi công là Tổng Công ty Xây dựng Thương mại Miền Trung.
           
Tuyến đường này có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của huyện miền núi Đà Bắc. Tuyến đường đi qua vùng địa hình phức tạp, vì vậy đơn vị thi công gặp nhiều khó khăn, nhất là vị trí đổ đất, đá thải. 

Theo Công văn 561/UBND-QLĐT ngày 17/6/2013 của UBND TP Hòa Bình gửi Sở Giao thông vận tải Hòa Bình về việc chấp thuận vị trí bãi đổ thải để thi công công trình đường tỉnh 433 Km0 - Km23 thì vị trí đổ thải được quy định là: Vị trí 01, tại Km4+172,3; kích thước bãi đổ thải 180x60x22m. Vị trí 02, tại Km4+444,1; kích thước bãi dổ thải 150x60x20m. 

Thiết kế là thế, nhưng trong quá trình thi công số lượng đất đá thải rất lớn, 2 vị trí bãi đổ thải trên không thể đáp ứng được. Vì vậy, đơn vị thi công đã đổ lượng đất đá lớn xuống phần taluy âm làm lấp dòng suối Voi và suối Đao. 

Điều đáng quan tâm là phía hạ du của 2 dòng suối trên là khu dân cư xóm Đao, xóm Máy 1, Máy 2, Máy 4 và xóm Đông Lạnh; dọc 2 bên suối là 40ha ruộng lúa của nhân dân xã Hòa Bình, ngoài ra còn có các công trình thủy lợi, công trình dân sinh khác. Việc đổ số lượng lớn đất đá xuống đã vùi lấp dòng suối và tạo nên một đập giả phía thượng nguồn.

Dòng suối Voi đã bị đất đá thải vùi lấp. Ảnh: Đức Long

Con đập giả này có khả năng tích nước tạo thành 1 hồ chứa tạm, khi mưa lũ lớn, nguy cơ vỡ đập giả tạo thành lũ ống, lũ quyét kéo theo bùn đất, đá xuống vùng hạ du, gây thiệt hại lớn đến tài sản, tính mạng của nhân dân xã Hòa Bình và tổ 8, phường Hữu Nghị, TP Hòa Bình. Hiểm họa này có thể nhìn thấy rõ nếu đơn vị thi công không có biện pháp khắc phục.

Nhìn thấy rõ nguy hiểm, ngày 7/5/2013, UBND xã Hòa Bình đã có Báo cáo số 35/BC-UBND về nguy cơ thiên tai do việc thi công đường 433 gửi Sở Giao thông vận tải Hòa Bình, Phòng Cảnh sát Môi trường Công an tỉnh Hòa Bình, UBND TP Hòa Bình.

Ngày 8/5/2013, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Hòa Bình đã phối hợp với Sở Giao thông vận tải, UBND TP Hòa Bình và UBND xã Hòa Bình kiểm tra thực tế tại hiện trường thi công. 

Ngày 15/5/2013, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có Công văn gửi Sở Giao thông vận tải, UBND huyện Đà Bắc, UBND TP Hòa Bình. 

Công văn nêu rõ: "Sở Giao thông vận tải chỉ đạo ngay đơn vị thi công khắc phục kịp thời việc đổ đất thải xuống suối Voi và suối Đao xã Hòa Bình trước ngày 22/5/2013 để hạn chế thấp nhất ảnh hưởng đến dòng chảy tự nhiên, giảm nguy cơ gây mất an toàn cho khu vực hạ du; tuyệt đối không để sảy ra hình thành hồ chứa tạm thời phía thượng lưu suối Đao...". 

Có thể thấy sự vào cuộc của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là rất kịp thời, tuy nhiên đến nay việc thực hiện của đơn vị thi công lại không nghiêm túc khiến dòng suối Voi, suối Đao đang bị vùi lấp nghiêm trọng hơn. Nếu tiếp tục thi công theo kiểu "nâng cấp đường, hạ cấp suối" như hiện nay thì khi mưa lũ về chắc chắn hậu quả đến với người dân khu hạ du sẽ khôn lường.

                                                                Đức Long