(Thanh tra) - Không chỉ tạo thêm cơ hội cho người dân, việc nâng ngưỡng thu nhập mua nhà ở xã hội còn cho thấy nỗ lực của cơ quan quản lý trong việc điều chỉnh chính sách sát với thực tế. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng cần đồng thời gỡ nút thắt tín dụng và nguồn cung.
Theo quy định hiện hành, đối tượng được mua nhà ở xã hội phải đáp ứng điều kiện về thu nhập. Hiện nay, mức trần thu nhập là không quá 15 triệu đồng/tháng với cá nhân và không quá 30 triệu đồng/tháng với hộ gia đình. Tuy nhiên, mới đây, Bộ Xây dựng đã đề xuất nâng ngưỡng này lên 20 triệu đồng/tháng đối với cá nhân và 40 triệu đồng/tháng đối với hộ gia đình. Việc điều chỉnh tăng thêm 5 - 10 triệu đồng được đánh giá sẽ mở rộng diện thụ hưởng, giúp nhiều người dân tại các đô thị lớn có cơ hội tiếp cận nhà ở xã hội, thay vì bị "rớt" khỏi chính sách chỉ vì vượt nhẹ ngưỡng thu nhập.
Mở rộng điều kiện, tháo gỡ tín dụng để nhà ở xã hội đi vào thực chất
Trả lời Báo Thanh tra, ông Nguyễn Thế Điệp, Phó Chủ tịch Câu lạc bộ Bất động sản Hà Nội, nhấn mạnh việc nâng điều kiện thu nhập từ 15 triệu lên 20 triệu đồng/tháng để được xét mua nhà ở xã hội tại Hà Nội và các đô thị lớn là cần thiết. Theo ông, điều chỉnh này sẽ giúp mở rộng cơ hội tiếp cận nhà ở xã hội cho nhiều nhóm đối tượng hơn, đặc biệt là người lao động trẻ, công chức viên chức và những người đang ở mức “lưng chừng” giữa khả năng mua nhà thương mại và điều kiện thụ hưởng nhà ở xã hội.
Ông Điệp cho rằng cần thay đổi quan niệm lâu nay rằng nhà ở xã hội chỉ dành cho người thu nhập thấp. Nhà ở xã hội, về bản chất, là chính sách an sinh, nhưng chất lượng không được phép thấp.
“Nhà ở xã hội phải hướng tới chuẩn mực sống văn minh, đảm bảo hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đi kèm, không lặp lại tình trạng những khu chung cư cũ chất lượng kém, nhanh xuống cấp”, ông Điệp phân tích.
Theo ông Điệp, điểm khác biệt chính giữa nhà ở xã hội và nhà thương mại nên nằm ở giá bán ưu đãi và diện tích phù hợp, chứ không thể hạ thấp tiêu chuẩn chất lượng. Một khi chất lượng công trình và hạ tầng không tương xứng, chính sách nhà ở xã hội sẽ bị méo mó, dễ tạo ra những “ổ chuột trên cao” và đi ngược lại mục tiêu lâu dài của Nhà nước.
Ông Điệp cũng chỉ ra rằng, song song với điều chỉnh ngưỡng thu nhập, cơ quan quản lý cần chú trọng minh bạch hóa quy trình xét duyệt và hồ sơ. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh hàng trăm nghìn lao động trẻ và người có thu nhập trung bình thấp tại các đô thị đang có nhu cầu cấp thiết về chỗ ở. Nếu quy trình không rõ ràng, chính sách an sinh sẽ khó phát huy hiệu quả, thậm chí gây ra bức xúc xã hội.
"Người lao động chỉ tin tưởng vào chính sách khi họ cảm thấy việc tiếp cận nhà ở xã hội được thực hiện công khai, minh bạch, công bằng, không còn tâm lý e ngại về thủ tục nhiêu khê hay nguy cơ xin cho", ông Điệp nhấn mạnh.
Một điểm đáng chú ý khác mà ông Điệp nêu ra là nguồn cung nhà ở xã hội hiện còn quá hạn chế so với nhu cầu thực tế. Dù Chính phủ đã có nhiều chủ trương, nhưng nhiều dự án vẫn “đắp chiếu” do vướng mắc về thủ tục pháp lý, quỹ đất hay cơ chế ưu đãi.
“Chỉ khi tháo gỡ triệt để vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ dự án và đưa sản phẩm ra thị trường, mới có thể đáp ứng đúng nhu cầu của người lao động, đặc biệt là nhóm thu nhập trung bình thấp và lao động trẻ tại các đô thị lớn”, ông Điệp kiến nghị, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết của việc kết hợp chính sách hỗ trợ tài chính tín dụng, chẳng hạn gói vay ưu đãi lãi suất thấp, để người lao động có thể thực sự tiếp cận, thay vì chỉ dừng lại ở việc “có nhà nhưng khó mua được”.
Nới điều kiện chưa đủ, cần tháo gỡ tận gốc vướng mắc
Phó Chủ tịch Câu lạc bộ Bất động sản Hà Nội Nguyễn Thế Điệp cho rằng để chính sách nhà ở xã hội thực sự phát huy hiệu quả, cần có giải pháp cụ thể và tháo gỡ “tận gốc rễ” những vướng mắc hiện nay.
Theo ông Điệp, việc yêu cầu các ngân hàng cho vay lãi suất thấp là điều khó khả thi. Thực tế ngân hàng có cho vay nhưng đi kèm nhiều điều kiện, những “rào cản vô hình” khiến người dân khó tiếp cận. Nếu không có cơ chế tín dụng rõ ràng, minh bạch, chính sách sẽ khó đi vào cuộc sống.
Về phía chủ đầu tư, nhiều doanh nghiệp cũng không tiếp cận được nguồn vốn triển khai dự án. Ông Điệp đề xuất, khi dự án đã có quy hoạch, được thẩm định thì nên cho phép vay vốn để đẩy nhanh tiến độ, tăng nguồn cung nhà ở xã hội.
Đối với người mua nhà, thời gian được hưởng lãi suất ưu đãi hiện chỉ khoảng 5 năm. Với khoản vay lớn, mức thu nhập 20 triệu đồng/tháng vẫn khó đủ điều kiện vì gánh nặng trả nợ gốc và lãi trong thời gian ngắn là quá lớn. Giải pháp, theo ông Điệp, là cần có gói vay dài hạn, ít nhất 20 năm, để giảm áp lực tài chính, tạo cơ hội thực sự cho người dân “an cư lạc nghiệp”.
"Tóm lại, tháo gỡ phải tháo gỡ tận gốc về tín dụng, thời hạn và cơ chế tiếp cận vốn, thì chính sách nhà ở xã hội mới đi vào thực chất", ông Điệp nhấn mạnh.
