(Thanh tra) - Ngày 1/7/2025 đánh dấu thời điểm các đơn vị hành chính mới chính thức đi vào vận hành sau quá trình sắp xếp. Chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động đồng bộ, với địa phương rộng lớn hơn, công việc được phân cấp, phân quyền nhiều hơn.
Đây không chỉ là một cột mốc mang tính hành chính pháp lý, còn là bước chuyển lớn trong nỗ lực cải cách bộ máy nhà nước theo hướng tinh gọn, hiệu quả và hiện đại hơn.
Chia sẻ với phóng viên về thời khắc lịch sử và đặc biệt quan trọng này trong những ngày qua, Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương (Bộ Nội vụ) Phan Trung Tuấn thêm một lần nữa khẳng định, ngày 1/7/2025 - ngày đánh dấu một mốc quan trọng về vận hành chính thức mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, các tỉnh, thành phố (mới) và các xã, phường, đặc khu (mới) đi vào hoạt động.
Đây cũng là thời điểm có ý nghĩa lịch sử đối với đất nước, là bước chuyển đổi mạnh mẽ trong kiến tạo không gian phát triển, tích hợp nguồn lực, phát huy tiềm năng, lợi thế, tạo tiền đề cho phát triển kinh tế xã hội bền vững gắn với tổ chức chính quyền địa phương tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.
Theo ông Tuấn, qua nắm bắt tình hình của các địa phương, việc tổ chức thực hiện có một số thuận lợi cơ bản.
Trước hết, phải nói rằng, quá trình triển khai thực hiện, đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm cùng Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan trung ương đặc biệt quan tâm, thường xuyên chỉ đạo khẩn trương xây dựng, hoàn thiện các quy định của Đảng, hệ thống thể chế, chính sách, pháp luật, định hướng, chỉ đạo giải quyết kịp thời các vướng mắc, khó khăn trong quá trình thực hiện của các cơ quan trung ương và địa phương.
Thứ hai, ngay sau khi Ban Chấp hành Trung ương thông qua Nghị quyết số 60-NQ/TW, Bộ Chính, Ban Bí thư ban hành nhiều Kết luận định hướng quan trọng, các cơ quan giúp việc Trung ương Đảng kịp thời ban hành các văn bản hướng dẫn theo thẩm quyền.
Chính phủ đã trình Quốc hội thông qua 34 luật, chiếm 52,3% tổng số luật được ban hành tại 17 kỳ họp của nhiệm kỳ khóa XV. Đồng thời, thông qua 14 nghị quyết quy phạm pháp luật và cho ý kiến 6 dự án luật.
Theo thẩm quyền, Chính phủ đã ban hành theo 28 Nghị định phân quyền, phân cấp và phân định thẩm quyền giữa Trung ương và địa phương, giữa cơ quan địa phương cấp tỉnh và cấp huyện; các Bộ đã ban hành 57 Thông tư, tạo cơ sở pháp lý đầy đủ cho việc thực hiện tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
“Quá trình triển khai thực hiện các cơ quan Trung ương, địa phương đã kịp thời nắm bắt, tổng hợp các khó khăn, vướng mắc từ địa phương, cơ sở để hướng dẫn giải quyết. Bộ Nội vụ đã xây dựng “Cẩm nang chính quyền địa phương cấp xã” (bản điện tử và bản giấy) công khai bản điện tử cẩm nang trên Cổng tin điện tử của Bộ”, ông Phan Trung Tuấn thông tin.
Thứ ba, liên quan đến thủ tục hành chính, các Nghị định đã quy định đầy đủ các thủ tục hành chính đi kèm, trong đó làm rõ thẩm quyền, thành phần hồ sơ, thời gian, chi phí, các biểu mẫu hành chính để thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp tiếp cận và thực thi được ngay kể từ ngày 1/7 vừa qua.
Thứ tư, không kém phần quan trọng, theo ông Tuấn, đó là trên cơ sở chỉ đạo, định hướng, hướng dẫn của các cơ quan Trung ương, Ban Thường vụ các tỉnh, thành phố đã ban hành kế hoạch để triển khai việc tổ chức vận hành thử nghiệm mô hình hoạt động của chính quyền địa phương 2 cấp và chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, các địa phương chuẩn bị các điều kiện cần thiết, đặc biệt là ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số để phục vụ cho vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Các cơ quan, địa phương trên địa bàn tỉnh/thành phố đã tích cực, chủ động triển khai thực hiện theo chỉ đạo của Trung ương, của tỉnh, thành phố. Việc tổ chức vận hành thử nghiệm được thực hiện tại các đơn vị hành chính cấp xã trong một khoảng thời gian nhất định và đã đạt được nhiều kết quả khả quan.
“Do vậy, đã bảo đảm vận hành được ngay và thông suốt khi chính thức đi vào hoạt động từ ngày 1/7/2025”, Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương Phan Trung Tuấn nhấn mạnh.
Tuy nhiên, ông Tuấn cũng chia sẻ, vẫn còn một số khó khăn bước đầu khi thực hiện chính quyền 2 cấp, như: Đội ngũ cán bộ, công chức được bố trí, sắp xếp tại một số cơ quan mới còn cần thời gian nhất định để bắt nhịp.
Chính quyền địa phương cấp xã (mới) với cơ cấu tổ chức, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn mới, thay đổi hoàn toàn phương thức tổ chức và hoạt động, cách thức giải quyết công việc theo mô hình mới nên có nơi, có lúc vẫn còn lúng túng trong triển khai thực hiện.
Bên cạnh đó, quy mô đơn vị hành chính cấp xã mới tăng lên nhiều (cả về diện tích và dân số) nên số lượng người dân, doanh nghiệp đến thực hiện thủ tục hành chính sau sắp xếp tăng, dẫn đến hồ sơ tiếp nhận nhiều, việc tiếp nhận và trả kết quả cho người dân và doanh nghiệp thời gian đầu tại một số cấp xã, nhất là các phường thuộc các thành phố lớn có thể gặp phải một số vướng mắc, khó khăn, áp lực…
Chưa kể, cơ sở vật chất của một số địa phương sau sắp xếp còn hạn chế dẫn đến chưa thể bố trí đảm bảo đầy đủ ngay các phương tiện phục vụ cho việc giải quyết thủ tục hành chính tại Trung tâm Phục vụ hành chính công của đơn vị hành chính cấp xã mới; nhiều cán bộ, công chức nhà ở xa nơi làm việc nên việc bố trí ăn, nghỉ bước đầu còn khó khăn, cần có thời gian để ổn định cuộc sống và công việc.
Nhìn chung, những ngày qua, bước khởi đầu này đã cho thấy những định hướng và mục tiêu của Đảng, Nhà nước đang dần trở thành hiện thực. So với yêu cầu ngày càng cao và kỳ vọng của người dân, mô hình mới vẫn cần tiếp tục hoàn thiện, nâng cấp.
Để nâng cao hơn nữa chính quyền địa phương 2 cấp, thời gian tới, theo Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương, nhiều nhiệm vụ trọng tâm các địa phương cần tiếp tục thực hiện.
Đó là quan tâm đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, các kỹ năng xử lý công việc, giải quyết thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp tại các chính quyền địa phương cấp xã mới; thực hiện theo lộ trình để sớm cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
Tiếp tục rà soát, bổ sung, hoàn thiện điều kiện làm việc và phục vụ Nhân dân ở tất cả các trụ sở làm việc từ cấp tỉnh đến cấp xã. Rà soát, đầu tư nâng cấp trụ sở làm việc, các điểm giao dịch hành chính, bộ phận 1 cửa phục vụ Nhân dân và các công trình công cộng phù hợp từng địa bàn, nhất là miền núi, biên giới, vùng sâu xa…, nhằm bảo đảm hoạt động đồng bộ, hiệu lực, hiệu quả khi cấp xã mới đi vào vận hành.
Song song, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và chuyển đổi số; thực hiện chính quyền số gắn với chuyển đổi số đồng bộ của hệ thống chính trị và từng cán bộ, công chức, viên chức, người dân tạo nền tảng quản trị hiện đại, thông minh hướng đến mục tiêu hoàn thành tiến độ, chất lượng các nhiệm vụ, công việc đặt ra đối với chính quyền địa phương, từng cán bộ, công chức, viên chức; bảo đảm phục vụ tốt nhất cho đời sống của người dân và hoạt động của doanh nghiệp.
Với những kết quả ngay từ những ngày đầu vận hành, ông Tuấn khẳng định, chúng ta đầy đủ niềm tin để hy vọng vào một tương lai mới, vào bước chuyển mình mang tính lịch sử.
Với sự tin tưởng vào đường lối lãnh đạo, chỉ đạo rõ ràng và sự quyết liệt của lãnh đạo Đảng, Nhà nước và sự vào cuộc của các bộ, ban, ngành và các địa phương, chắc chắn chúng ta sẽ đạt được kết quả tốt nhất.
Một chặng đường mới mở ra với niềm tin rằng không chỉ là sự thay đổi, mà là bước đột phá thực sự trong việc gần dân, sát dân, vì dân phục vụ.
