(Thanh tra)- 20 năm trước, Đô Thành là một trong những xã nghèo của huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An. 10 năm trở lại đây, Đô Thành là xã có nhiều tỷ phú, đại gia nhất huyện. Xã có 8.000 lao động thì có đến 2.000 người đang làm ăn, buôn bán ở nước ngoài. Đô Thành đã đổi thay ngoạn mục.
Xã xuất ngoại
Trước thập niên 90 của thế kỷ XX, nhiều người Đô Thành muốn bứt phá khỏi cái nghèo bằng cách vừa làm ruộng, vừa chạy chợ. Những chiếc xe đạp phượng hoàng lặc lè chở mắm, muối, cá biển dưới xuôi lên vùng cao để bán rồi mua nông, lâm, thổ sản về bán dưới các chợ miền xuôi. Chạy chợ kiểu hàng xén có tích góp được chút vốn ít ỏi, song thật khó lòng đuổi được cái nghèo.
Thế rồi, trong xã Đô Thành và các xã của huyện Yên Thành có nhiều người được sang Liên Xô và các nước Đông Âu làm nghiên cứu sinh, du học, xuất khẩu lao động… Đến năm 1989, Liên bang Xô Viết sụp đổ, hệ thống các nước XHCN thuộc Liên Xô và Đông Âu tan rã. Nhiều người trong số nghiên cứu sinh, sinh viên, lao động đã ở lại các nước sở tại. Trong bối cảnh kinh tế khó khăn, họ vừa học tập, lao động, vừa tìm cách kiếm sống. Buôn bán hàng hóa tiêu dùng nhập khẩu là một trong những giải pháp được hầu hết người Việt chọn làm.
Sau vài năm bươn chải, nhiều người tích góp được cho mình khoản tiền kha khá và tìm cách đưa người nhà, họ hàng từ quê sang để cùng nhau làm ăn. Dần dần, ngoài việc đưa người nhà, người thân, nhiều người đã mở ra dịch vụ đưa người sang nước ngoài theo con đường du học tự túc, xuất khẩu lao động, thăm thân, du lịch. Cứ thế, số con em của Đô Thành mỗi năm đi nước ngoài càng nhiều…
Sau năm 1990, ở Đô Thành, cứ 4 gia đình thì có 1 người ở Đức. Nhiều gia đình có 2, 3 người ở Đức như ông Lân, ông Sắc, bà Sức… Đến nay, nhiều người Đô Thành đã có thâm niên xuất ngoại trên 20 năm. Lúc đầu, họ đến các nước thuộc Liên Xô cũ và Đông Âu, rồi sau đó tìm đường sang Pháp, Anh, Hà Lan… Trong số đó, nhiều người đã có được vài triệu USD. Họ mở các tiệm ăn, tiệm chăm sóc sắc đẹp ở nước sở tại.
Ông Hoàng Nam Việt, nguyên Bí thư Đảng ủy xã cho biết: 15 năm lại đây, xã đã có hàng trăm tỷ đồng quy đổi của con em từ nước ngoài gửi về. Đó là số tiền rất lớn, rất quý đối với xã thuần nông.
Ngoài ra, lớp trẻ của Đô Thành còn xuất ngoại sang Anh, Qatar, Lào, Thái Lan… Ở nước bạn Lào hiện có 500 lao động người Đô Thành thường xuyên kinh doanh. Họ lập các công ty đưa các mặt hàng của Việt Nam được người dân Lào ưa thích như hàng điện tử, đồ nhựa, đồ nhôm, chăn, ga, gối, đệm… Mỗi năm, người Đô Thành thu nhập từ 25 - 30 tỷ đồng từ Lào, Thái.
Tổ ấm Thiện Tâm - nuôi dạy trẻ mồ côi lang thang, cơ nhỡ. Ảnh: Thế Lữ
Phố trong làng
Nhờ cách làm ăn năng động, hiện nay Đô Thành được đánh giá là xã giàu nhất huyện Yên Thành. Xã có 30% hộ giàu, 50% hộ khá. Toàn xã có khoảng 250 gia đình tỷ phú, đại gia. Trong đó phải kể đến, có từ 2 - 4 con làm ăn ở Anh, có số tài sản trên 20 tỷ đồng như gia đình ông Trung, ông Sơn, ông Yên, ông Hòe, ông Khanh, anh Hà… Lớp dưới có tài sản trên 10 tỷ đồng chủ yếu là thế hệ trẻ đang làm ăn ở Lào, Thái Lan như anh Thịnh, anh Thành, anh Minh, anh Thi…
Nhờ dòng tiền từ nước ngoài gửi về, Đô Thành đã thay đổi hoàn toàn diện mạo một vùng quê nghèo. Trong xã có 2 trục đường lớn, đường 205 và đường 333 kẻ chữ thập chia địa bàn thành nhiều cụm dân cư chẳng khác gì các cụm khu phố mới như các thành phố. Ở các cụm dân cư: Đông Thị, Phú Vinh, Thị Tứ, Phú Xuân, Bắc Vực… của Đô Thành, nhà nào cũng có mảnh vườn rộng từ vài trăm m2 trở lên. Bây giờ, trong vườn hầu hết được xây cất nhà 2, 3 tầng, mái ngói đỏ tươi thấp thoáng dưới những vòm cây xanh lá. Tất cả gợi lên sự thịnh vượng, giàu sang. Hiện, cả xã có gần 2.000 ngôi nhà từ 2 - 3 tầng, hơn 100 ô tô các loại…
Nhiều người con Đô Thành bám trụ ở nước ngoài, nhưng cũng có nhiều người sau vài năm trở về đầu tư nhà máy, lập công ty ngay trên chính quê hương mình hoặc mở nhà hàng, khách sạn ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, tạo việc làm cho nhiều lao động địa phương và các vùng lân cận như: Cty Xây dựng Tân Phú, Cty Xây dựng Thành Long, Cty TNHH Trung Thành. Đặc biệt, anh Lê Văn Thịnh đã xây dựng Tổ ấm Thiện Tâm - nuôi dạy trẻ mồ côi lang thang, cơ nhỡ - ngay tại chính quê hương mình.
Sở dĩ có kết quả tốt đẹp như trên là vì con em Đô Thành trước hết chăm làm, sáng tạo, đùm bọc, dẫn dắt, che chở nhau ở xứ người. Trong 2.000 người đi nước ngoài, mỗi người có hoàn cảnh, năng lực khác nhau, nhưng ai cũng hướng về quê hương: “Ngày ăn miếng bánh nước Nga - Đêm mơ toàn gặp quê nhà Việt Nam”. Đó là cội nguồn đã giúp Đô Thành trở thành một điểm sáng nông thôn mới thời mở cửa.
Tuy nhiên, vẫn còn một thực tế, như cơ quan quản lý lao động của Nghệ An, Cục Quản lý lao động ngoài nước (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) đã nhận xét: Nhiều người Đô Thành ra đi dưới dạng nhập cư không chính thức. Cũng có những người đã vi phạm pháp luật nước sở tại. Chính vì vậy, những người dân và chính quyền địa phương luôn nhắn nhủ con em mình phải nghiêm túc chấp hành pháp luật nước sở tại để đủ điều kiện sống ổn định, làm việc lâu dài.
Việt Hòa - Thế Lữ
