Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh. Ảnh: Ban Mai

Đầu tàu đổi mới

+ Thưa Bộ trưởng, năm 2017 là năm có nhiều áp lực nhưng cũng để lại dấu ấn của ngành Công thương. Nhân dịp năm mới, xin Bộ trưởng chia sẻ đôi điều về vấn đề trên?

- Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh: Năm 2017 là năm đầu tiên cả 13 chỉ tiêu vĩ mô của đất nước đều đạt được trọn vẹn, đặc biệt là tăng trưởng GDP đã đạt 6,81% so với mục tiêu là 6,7%. 

Bên cạnh đó, hàng loạt chỉ số khác rất có ý nghĩa trong lĩnh vực Công thương như tăng trưởng xuất khẩu đạt gần 21,3% và đưa tổng kim ngạch xuất khẩu của chúng ta lần đầu tiên lên 214 tỷ đô la Mỹ với 29 thị trường đạt được kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD. Mục tiêu kép của chúng ta trong xuất khẩu rất ấn tượng khi mà năm thứ 2 liên tiếp đã xuất siêu với con số lên tới 2,76 tỷ USD; tăng trưởng của các doanh nghiệp đầu tư trong nước và trong xuất khẩu đạt hơn 13%...

Đặc biệt, lần đầu tiên một bộ máy mà chúng ta hay gọi là “siêu bộ” bởi phạm vi quản lý Nhà nước rất rộng với 36 lĩnh vực đã chủ động cắt giảm từ 35 đơn vị đầu mối trong Bộ xuống còn 30 đơn vị. Đặc biệt, Bộ Công thương đã giảm tới 72 phòng, tức là giảm tới hơn 35% số phòng trực thuộc. Với Quyết định 4846, chúng tôi đã quyết tâm và triển khai thực hiện cắt giảm hàng loạt thủ tục hành chính chưa kể đến việc tiếp tục đưa các thủ tục hành chính công sang trực tuyến cấp độ 2 cho đến cấp độ 4. 

Điểm chốt cuối cùng là cắt giảm điều kiện kinh doanh, với 675 điều kiện kinh doanh chiếm tới 55% điều kiện mà ngành Công thương đang quản lý. Đây là một bước tiến rất lớn; không đơn thuần về con số mà quan trọng là tạo ra sự chuyển biến về nhận thức trong toàn bộ hệ thống. Nó đã tạo ra một định hướng và một nhận thức rất rõ ràng về cơ chế và hình thức quản lý Nhà nước, tức là một Nhà nước từ quản lý tiền kiểm chúng ta sẽ chuyển mạnh sang hậu kiểm với việc xây dựng hệ thống các tiêu chuẩn, quy chuẩn để vẫn đảm bảo được hiệu quả quản lý Nhà nước nhưng theo nghĩa giải phóng các nguồn lực của sản xuất.

+ Ấn tượng của tôi về Bộ trưởng là hình ảnh của Bộ trưởng chủ trì các phiên họp ở APEC và chủ trì các hội nghị các Bộ trưởng trong APEC để thống nhất, nhất trí một Hiệp định CPTPP thay thế cho Hiệp định TPP. Điều này có ý nghĩa như thế nào cho sự phát triển kinh tế Việt Nam thời gian tới, thưa ông?

- Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh: Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) đã được 12 nước gồm Úc, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore, Hoa Kỳ và Việt Nam ký kết vào tháng 2/2016 tại New Zealand. Tuy nhiên, tháng 1/2017, Hoa Kỳ đã tuyên bố chính thức rút khỏi Hiệp định này. Từ đó đến nay, Việt Nam cùng 10 nước thành viên TPP còn lại đã nỗ lực tìm kiếm một giải pháp phù hợp cho Hiệp định này trong bối cảnh không có sự tham gia của Hoa Kỳ.

Sau một loạt phiên họp ở cấp Trưởng đoàn đàm phán, tại phiên họp cấp Bộ trưởng các nước TPP diễn ra bên lề Tuần lễ cấp cao APEC 2017 được tổ chức ở Đà Nẵng vào tháng 11/2017, các Bộ trưởng của 11 nước TPP đã nhất trí đổi tên Hiệp định TPP thành Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), đồng thời ra tuyên bố chung khẳng định các nước CPTPP đã thống nhất được những vấn đề cốt lõi của Hiệp định này theo hướng giữ nguyên nội dung của Hiệp định TPP nhưng cho phép các nước thành viên tạm hoãn một số ít nghĩa vụ để bảo đảm sự cân bằng trong bối cảnh mới. Các bộ trưởng cũng đã nhất trí rằng Hiệp định CPTPP là một Hiệp định toàn diện, có tiêu chuẩn cao trên cơ sở cân bằng lợi ích của các thành viên, có tính đến trình độ phát triển các nước.

Đây có thể nói là nỗ lực rất lớn của Chính phủ các quốc gia đã tích cực chủ động, trong đó có Việt Nam là nước chủ nhà và có thể nói đóng góp của Việt Nam trong kỳ Hội nghị Bộ trưởng TPP cũng như Hội nghị APEC là rất lớn và có sự ghi nhận, đánh giá xứng đáng của cộng đồng quốc tế, đặc biệt là Hội nghị Bộ trưởng CPTPP như tôi hay nói vui là “dấu chấm trên đầu chữ I” để khẳng định xu thế hội của Việt Nam cũng như xu thế phát triển không thể cản trở được của toàn cầu hóa theo hướng tự do hóa thương mại.

Dù không có sự tham gia của Hoa Kỳ nhưng một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng Hiệp định CPTPP mới vẫn mang lại những lợi ích nhất định đối với Việt Nam không chỉ về kinh tế mà còn về mặt chính trị - đối ngoại.

+ Đến hiện tại Bộ trưởng có hài lòng với kết quả này hay không?

- Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh: Nếu mà nói về tất cả những mục tiêu chung thì chúng tôi cũng thấy còn có nhiều tồn tại và thực sựthấy còn rất nhiều trăn trở. Tuy nhiên, với một thời gian tương đối ngắn từ khi nhận nhiệm kỳ của Chính phủ mới tôi cho rằng có thể tạm hài lòng với những kết quả đã đạt được kể cả những quan điểm và trong cách điều hành. 

Việt Nam có câu “vạn sự khởi đầu nan” và “đầu xuôi đuôi lọt”. Tôi cho rằng với một sự khởi đầu như vậy chúng ta hoàn toàn có thể tin tưởng vào những quan điểm cũng như niềm tin đặt cả vào những động lực thúc đẩy tiến trình cải cách.

Hoạt động xuất nhập khẩu tại cảng Hải Phòng. Ảnh: CD

Nhiều nhiệm vụ lớn trong năm 2018

+ Trong năm 2018, ngoài tiếp tục hoàn thiên lộ trình của Hiệp định CPTPP thì Bộ trưởng sẽ hướng đến những mục tiêu nào?

- Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh: Ngành Công thương là một ngành mang tính đa ngành chiếm đến hơn 60% tỷ trọng GDP của quốc gia, do vậy, có những nhiệm vụ rất lớn được đặt ra với ngành. 

Chúng tôi cho rằng: Thứ nhất Bộ Công thương phải tham gia chung trong những hoạt động của Chính phủ để thực hiện những chỉ đạo của Chính phủ trong các nghị quyết 01, nghị quyết 19 một cách quyết liệt để đảm bảo hiệu quả trong việc tăng cường năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, tăng cường năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp và cũng tạo điều kiện cho cộng đồng doanh nghiệp phát triển để khai thác có hiệu quả. 

Thứ hai là ngành Công thương sẽ phải tập trung cao trong năm 2018 để thực thi các kế hoạch tái cơ cấu các ngành công nghiệp và thương mại, đặc biệt là trong bối cảnh đang hội nhập sâu rộng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Chỉ có cách tiếp cận mang tính toàn cầu như vậy thì các ngành kinh tế, các nhóm sản phẩm, dịch vụ của chúng ta mới có điều kiện cạnh tranh hiệu quả trên cả thị trường nội địa và quốc tế. 

Thứ ba là nỗ lực cải cách, tiếp tục hoàn thiện thể chế, khung pháp lý để đảm bảo hiệu quả quản lý Nhà nước trong vai trò của một Chính phủ kiến tạo thực thi tốt các chính sách mà chúng ta đã nêu ở các chương trình hành động của Chính phủ…

Mặt khác, cần có các yếu tố tác động đến hội nhập kinh tế để chúng ta có được những chính sách, đối sách kịp thời và phù hợp, để khai thác tốt cơ hội này. Đồng thời có những áp lực cạnh tranh và cũng như áp lực đe dọa đến sự tồn tại của một số ngành kinh tế, một số ngành sản xuất đang cần được đánh giá thấu đáo để chúng ta có được chính sách, đối sách phù hợp để đảm bảo được thông qua quá trình tái cơ cấu để khắc phục được. 

Cuối cùng là chúng ta phải làm tốt các chính sách xã hội và để đảm bảo ngay cả quá trình hội nhập và phát triển thì sẽ không có và giảm thiểu những đối tượng bỏ lại phía sau và chịu những tác động của quá trình hội nhập.

+ Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!

Ban Mai (Thực hiện)