Vi phạm tại Cty 791 diễn ra trong thời gian dài, phức tạp. Ảnh: Xuân Thống

Chậm xử lý kết luận thanh tra để vi phạm kéo dài

Năm 1999, Xí nghiệp Công trình 791 (tiền thân Cty 791 hiện nay) trực thuộc Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam có nhiệm vụ nâng cấp, cải tạo, sửa chữa cầu, hầm, đường sắt trong khu vực 3 tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An và Hà Tĩnh.

Năm 2014, Cty do Cty Cổ phần Công trình đường sắt nắm giữ cổ phần chi phối. Cty hoạch toán độc lập với ngành nghề kinh doanh chính gồm: Xây dựng công trình đường sắt, đường bộ và xây dựng công trình kỹ thuật dân dụng khác.

Từ năm 2000, Cty đã được Nhà nước cho thuê diện tích 19.141m2 đất để xây dựng nhà, xưởng, kho bãi phục vụ sản xuất kinh doanh.

Đến năm 2008, UBND tỉnh Nghệ An có quyết định thu hồi một phần đất để quy hoạch đất ở khu dân cư nên hiện đang quản lý, sử dụng 18.361m2.

Từ năm 2000 đến nay, Cty đã vi phạm hợp đồng thuê đất, vi phạm Luật đất đai, Luật xây dựng.

Cty đã để cho các hộ gia đình, cá nhân xây nhà ở không đúng quy định của pháp luật về đất đai trên đất Cty được UBND tỉnh cho thuê. Cùng với đó, từ năm 2004 đến 2013, qua 3 đợt, Cty đã cho phép cán bộ, công nhân viên xây dựng, cải tạo, nâng cấp 37 căn nhà từ 1 tầng đến 3 tầng không đúng mục đích sử dụng đất và không đúng với giấy phép xây dựng trên diện tích đất thuê của Cty, diện tích sai phạm là 3.394,4m2.

Những vi phạm của Cty đã được cơ quan thanh tra làm rõ và UBND tỉnh cũng đã có Quyết định 3530 ngày 19/9/2003 về việc xử lý kỷ luật, trong đó giao tổ chức kiểm điểm các tổ chức, cá nhân buông lỏng quản lý Nhà nước để cho các hộ cán bộ, công nhân viên xây nhà ở trái quy định trên đất Cty thuê của Nhà nước. Đồng thời báo cáo kết quả về UBND tỉnh trước 30/9/2003. Tuy nhiên, những chỉ đạo trên không được các cơ quan, tổ chức thực hiện nghiêm túc.

Xử lý nhiều tổ chức, cá nhân

Xuất phát từ vi phạm tại Cty 791 nên đã phát sinh đơn thư phản ánh kéo dài, dư luận bức xúc. Đáng chú ý, các vi phạm xảy ra từ năm 2003 nhưng lãnh đạo Cty không bị kiểm điểm, xử lý, dẫn đến vi phạm tiếp diễn các năm liên tiếp đến năm 2013.

Năm 2015, Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An đã ban hành quyết định thanh tra việc chấp hành pháp luật trong quản lý, sử dụng đất của Cty.

Năm 2016, đoàn thanh tra liên ngành theo Quyết định 90/QĐ-UBND.KT ngày 8/1/2016 đã có báo cáo kết quả thanh tra, đồng thời chuyển vụ việc cho cơ quan cảnh sát điều tra xem xét xử lý sai phạm. Theo Thông báo số 1077/PC46 ngày 11/11/2016 của Cơ quan Cảnh sát điều tra (CSĐT) Công an tỉnh Nghệ An “vi phạm tại Cty 791 không đủ căn cứ để xử lý hình sự”, đề nghị đình chỉ điều tra vụ án. Sau khi có văn bản của Cơ quan CSĐT, Chủ tịch UBND tỉnh chưa ban hành kết luận thanh tra.

Sau nhiều lần làm việc giữa UBND tỉnh và các bên (gần nhất là ngày 31/7/2020), những nội dung liên quan đến giải quyết việc thu hồi đất của Cty và xử lý các công trình xây dựng trái phép của các hộ gia đình, cá nhân trên diện tích đất đề nghị thu hồi theo kiến nghị xử lý của đoàn thanh tra vẫn không được giải quyết dứt điểm, dẫn đến vụ việc gây phức tạp, kéo dài.

Ngày 10/9/2020, Chủ tịch UBND tỉnh đã ban hành quyết định thành lập đoàn liên ngành thanh tra việc chấp hành pháp luật trong quản lý, sử dụng đất của Cty 791. Đoàn thanh tra liên ngành gồm 6 thành viên do Trưởng phòng Nghiệp vụ 4, Thanh tra tỉnh Nghệ An làm trưởng đoàn, cùng các cán bộ các Sở: Tài nguyên và Môi trường, Xây dựng, Tài chính, Tư pháp và Công an tỉnh.

Qua thanh tra việc quản lý, sử dụng đất tại Cty 791 từ năm 2000 đến nay, đoàn thanh tra liên ngành kết luận: Cty 791 đã vi phạm trong việc để các hộ gia đình, cá nhân xây nhà ở không đúng quy định của pháp luật về đất đai trên đất thuê của Cty tại 2 quyết định cho thuê đất của UBND tỉnh Nghệ An. Từ năm 2004 đến nay, Cty đã để cho 37 hộ gia đình, cá nhân xây dựng 37 căn nhà ở không đúng mục đích sử dụng đất và không đúng với giấy phép xây dựng trên diện tích đất thuê của Cty tại Quyết định 1488/QĐ-UBND ngày 9/6/2000, với diện tích sai phạm là 3.394,4m2.

Như vậy, sau 5 năm kể từ ngày Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Nghệ An đình chỉ điều tra vụ án, những vi phạm, sai phạm trong quản lý và sử dụng đất tại Cty 791 đã được đoàn thanh tra liên ngành chỉ ra. Nguyên nhân và trách nhiệm để xảy ra các sai phạm là do Cty không thực hiện trách nhiệm, nghĩa vụ của người sử dụng đất, không có biện pháp ngăn chặn và xử lý kịp thời theo quy định của pháp luật. Các vi phạm xảy ra năm 2003 nhưng lãnh đạo Cty không bị kiểm điểm, xử lý, chấm dứt việc vi phạm theo quy định của pháp luật, dẫn đến vi phạm tiếp diễn các năm tiếp theo.

Các cơ quan quản lý Nhà nước trong lĩnh vực đất đai và xây dựng, cụ thể là UBND phường Đông Vĩnh, UBND TP Vinh và các cơ quan có liên quan đã thiếu trách nhiệm, buông lỏng quản lý, không kịp thời ngăn chăn và xử lý đối với các vi phạm của cán bộ, công viên chức theo quy định của pháp luật, dẫn đến vi phạm kéo dài và gây khó khăn trong việc xử lý hiện nay.

Theo kết luận của đoàn thanh tra liên ngành, kiến nghị Chủ tịch UBND tỉnh giao Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp Sở Xây dựng, UBND TP Vinh căn cứ các quy định của pháp luật hiện hành để tham mưu xử lý theo hướng tham mưu UBND tỉnh thu hồi đất đối với phần diện tích đất mà 37 hộ gia đình, cá nhân đã sử dụng để làm nhà ở. Đối với 25 trường hợp mà Cty cho phép tự xây nhà trên đất của Cty, với danh nghĩa xây nhà tập thể (giao đất không đúng thẩm quyền) thì áp dụng khoản 1, khoản 3 Điều 23 NĐ43/2014/CP.

Đối với 12 trường hợp mua nhà tập thể hóa giá của Cty và cải tạo, nâng cấp thì thực hiện theo quy định tại điểm c, khoản 1, Điều 7 Quyết định 78/2014 của UBND tỉnh Nghệ An. Thanh tra cũng kiến nghị, khi giao đất ở cho các hộ gia đình, cá nhân phải nộp tiền sử dụng đất theo giá cụ thể tại thời điểm giao đất  thời hạn thực hiện trong năm 2021.

Riêng xử lý trách nhiệm, giao Chủ tịch UBND TP Vinh tổ chức kiểm điểm, xác định rõ trách nhiệm để xảy ra vi phạm, xử lý hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý (cả quy định của pháp luật và xử lý kỷ luật Đảng) đối với các tập thể, cá nhân đã để xảy ra sai phạm.

-------

 Đầu tháng 3/2021, UBND TP Vinh đã có báo cáo gửi UBND tỉnh về kết quả xử lý kỷ luật các cán bộ liên quan đến sai phạm đất đai tại Cty 791. Trong đó, các cán bộ liên quan gồm: Ông Lê Trường Thành, nguyên Chủ tịch UBND phường Đông Vĩnh; ông Nguyễn Văn Hiệp, nguyên công chức đô thị - xây dựng phường Đông Vĩnh (nay là công chức đô thị - địa chính xã Nghi Đức, TP Vinh); ông Phan Thanh Sơn, nguyên Đội trưởng Đội Quản lý trật tự đô thị TP Vinh (nay là Chủ tịch UBND phương Hưng Bình); ông Lữ Đức Hùng, chuyên viên Phòng Quản lý đô thị TP Vinh; ông Nguyễn Quốc Thắng, nguyên Trưởng phòng Quản lý đô thị TP Vinh (nay là Bí thư Đảng ủy phường Lê Lợi) và ông Phạm Xuân Hòa, viên chức Đội Quản lý trật tự đô thị TP Vinh.

Kết luận thanh tra về Cty 791 tại phường Đông Vĩnh, TP Vinh. Ảnh: Xuân Thống