(Thanh tra) - Từ ngày 1/7/2025, mô hình tổ chức chính quyền địa phương chỉ còn hai cấp - cấp tỉnh và cấp xã - đã chính thức đi vào hoạt động. Tuy nhiên, để có sự thống nhất trong áp dụng các quy định hướng dẫn, tránh tình trạng phát sinh một số “vấn đề” trong hoạt động tiếp công dân, xử lý đơn, giải quyết khiếu nại, tố cáo, nhất là tình trạng “chuyển đơn lòng vòng” giữa cấp xã và cấp tỉnh, cần lưu ý những nội dung sau.
Theo quy định tại Khoản 1, Điều 2 Thông tư số 02/2025/TT-TTCP ngày 25/6/2025 của Thanh tra Chính phủ hướng dẫn thực hiện một số quy định thuộc lĩnh vực quản lý Nhà nước của Thanh tra Chính phủ, liên quan đến chính quyền địa phương hai cấp: Chủ tịch UBND cấp tỉnh có trách nhiệm xem xét, giải quyết các khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện nhiệm vụ tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng theo đề nghị của Chủ tịch UBND cấp xã.
Quy định này có dễ dẫn đến việc chuyển đơn lòng vòng giữa các cấp, kéo dài thời gian giải quyết hay không? Đề nghị hướng dẫn cụ thể.
Từ ngày 1/7/2025, mô hình tổ chức chính quyền địa phương chỉ còn hai cấp - cấp tỉnh và cấp xã - đã chính thức đi vào hoạt động. Chủ trương này nhằm tinh giản bộ máy, sáp nhập địa giới hành chính, nâng cao hiệu quả quản lý, rút ngắn thời gian giải quyết các thủ tục hành chính. Đây là bước cải cách hành chính quan trọng, giúp người dân tiếp cận dịch vụ công nhanh hơn, giảm bớt thủ tục trung gian.
Tuy nhiên, để có sự thống nhất trong việc áp dụng các quy định hướng dẫn, tránh tình trạng phát sinh một số “vấn đề” trong hoạt động tiếp công dân, xử lý đơn, giải quyết khiếu nại, tố cáo, nhất là tình trạng “chuyển đơn lòng vòng” giữa cấp xã và cấp tỉnh, cần lưu ý những nội dung sau:
Mô hình chính quyền hai cấp và trách nhiệm của Chủ tịch UBND cấp tỉnh theo Thông tư 02/2025/TT-TTCP
Thông tư 02/2025/TT-TTCP quy định trách nhiệm của Chủ tịch UBND cấp tỉnh trong việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc khi Chủ tịch UBND cấp xã đề nghị hỗ trợ, đó là:
“Chủ tịch UBND cấp tỉnh có trách nhiệm xem xét, giải quyết các khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện nhiệm vụ tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng theo đề nghị của Chủ tịch UBND cấp xã”.
Nói cách khác, cấp tỉnh đóng vai trò là cơ quan hỗ trợ, tháo gỡ các khó khăn mà cấp xã chưa thể tự giải quyết được do các nguyên nhân như vụ việc quá phức tạp, vượt thẩm quyền, hoặc liên quan nhiều cơ quan, nhiều địa bàn.
Chủ tịch UBND tỉnh không được phép đùn đẩy trách nhiệm mà phải tích cực vào cuộc, giúp cấp xã hoàn thành nhiệm vụ. Quy định này vừa đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, vừa bảo đảm ổn định, thông suốt trong giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Nguy cơ “chuyển đơn lòng vòng” và tác động tiêu cực
Một thực tế đáng lo ngại là một số cán bộ cấp xã còn “né tránh” hoặc chưa chủ động chịu trách nhiệm đầy đủ trong xử lý những vụ việc phức tạp hoặc “nhạy cảm”. Nhiều vụ việc thuộc thẩm quyền cấp xã lại được đẩy lên cấp tỉnh dưới dạng báo cáo, đề nghị chỉ đạo với mong muốn… “cậy nhờ” cấp trên giải quyết.
Tuy nhiên, cấp tỉnh khi nhận được đơn thư, hồ sơ có thể xác định ngay các trường hợp không thuộc thẩm quyền của mình, buộc phải trả đơn về xã xử lý lại. Từ đây phát sinh hiện tượng “đơn chuyển lên tỉnh - tỉnh trả về xã xử lý - xã lại gửi lên tỉnh”, tạo thành vòng luẩn quẩn, không có hồi kết.
Tình trạng này dẫn đến thời gian giải quyết kéo dài, khiến công dân mất niềm tin, bức xúc tăng cao; Tài liệu, hồ sơ bị luân chuyển nhiều lần dễ thất lạc, thiếu thống nhất; Cán bộ đôi bên bị áp lực công việc tăng cao nhưng thiếu hiệu quả; Hình ảnh cơ quan quản lý Nhà nước bị ảnh hưởng.
Giải pháp thực tiễn: Quy định và cách xử lý để tránh chuyển đơn lòng vòng
Dưới đây là các nguyên tắc và cách thức xử lý theo định hướng của Thông tư 02/2025/TT-TTCP, nhằm nâng cao trách nhiệm, phối hợp hiệu quả và bảo đảm tiến độ:
1. Xác định rõ thẩm quyền ngay từ đầu
Cán bộ cấp xã phải chủ động nghiên cứu kỹ lưỡng các quy định của Luật Khiếu nại (2025), Luật Tố cáo (2018), Luật Tiếp công dân (2013) và các văn bản hướng dẫn liên quan để xác định chính xác thẩm quyền giải quyết từng vụ việc.
Với những vụ việc liên quan đơn giản, thuộc thẩm quyền xã thì không được đùn đẩy, tránh sử dụng cơ chế xin ý kiến tỉnh làm “cửa thoát”.
Chỉ gửi đề nghị cấp tỉnh hỗ trợ khi thật sự vụ việc phức tạp, vượt khả năng, cần sự phối hợp nhiều bên hoặc liên quan đơn vị, địa phương khác.
2. Hồ sơ đề nghị hỗ trợ cấp tỉnh phải đầy đủ, minh bạch
Khi gửi đề nghị lên cấp tỉnh, phải kèm theo toàn bộ hồ sơ, tài liệu, báo cáo kết quả xử lý bước đầu, cùng các khó khăn cụ thể cần tháo gỡ, rõ ràng, sát thực tế.
Tránh gửi hồ sơ sơ sài, không đủ bằng chứng hoặc thiếu luận cứ, khiến cấp tỉnh phải yêu cầu bổ sung nhiều lần, chậm trễ công việc.
3. Cấp tỉnh cần phân loại, xử lý dứt điểm
Chủ tịch UBND cấp tỉnh chỉ đạo cơ quan chuyên môn phải nhanh chóng phân loại vụ việc khi nhận được đề nghị, trả lời chắc chắn, minh bạch:
Nếu vụ việc thuộc thẩm quyền cấp xã thì trả lời bằng văn bản, hướng dẫn xử lý cụ thể và theo dõi sát tiến độ thực hiện tại xã.
Nếu vụ việc thuộc thẩm quyền cấp tỉnh thì tiếp nhận, thụ lý, tổ chức giải quyết nghiêm túc, tuyệt đối không để xảy ra tình trạng “quay vòng”.
Việc này không chỉ rút ngắn thời gian mà còn giúp xã tránh chuyển đơn không cần thiết, nâng cao trách nhiệm giải trình, xây dựng năng lực xử lý.
4. Tăng cường phối hợp, áp dụng công nghệ thông tin
Xây dựng tuyến liên lạc trực tiếp, đầu mối giữa cán bộ tiếp dân, xử lý đơn thư của xã với các phòng, ban chuyên môn tỉnh để trao đổi nhanh, hạn chế gửi công văn giấy tờ qua lại nhiều lần.
Áp dụng hệ thống quản lý đơn thư trực tuyến, tích hợp phân quyền rõ ràng, giúp các cấp theo dõi trạng thái xử lý, nhắc nhở tiến độ, giảm giao dịch giấy tờ truyền thống.
Quản lý, giám sát chặt chẽ công việc, tránh “bỏ quên” hay trì hoãn trong quá trình giải quyết.
Nâng cao trách nhiệm, hiệu quả hoạt động: Bài học từ thực tiễn
Thực tiễn cho thấy, mô hình chính quyền địa phương hai cấp có nhiều thuận lợi, nhưng để phát huy tối đa điểm mạnh, tính hiệu quả thì cần:
Cán bộ cấp xã phải nâng cao nhận thức, kỷ luật công vụ, chịu trách nhiệm đầy đủ trước dân, trước pháp luật về đề tài xử lý đơn thư, khiếu nại, tố cáo thuộc phạm vi thẩm quyền.
Cấp tỉnh chủ động hỗ trợ, tháo gỡ, hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc công vụ, tránh tình trạng “đùn đẩy”, tắc trách gây ách tắc hành chính.
Tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng, nghiệp vụ xử lý vụ việc tại cấp xã và tỉnh, đặc biệt về phân định thẩm quyền, kỹ thuật soạn thảo văn bản, tiếp công dân và ứng dụng công nghệ.
Kiểm tra, giám sát định kỳ để kịp thời phát hiện và xử lý các tồn tại, hạn chế, đề xuất phương án cải thiện, hướng dẫn thực hành giải quyết hồ sơ đúng quy trình, hạn chế tối đa tồn đọng.
Tinh thần của Khoản 1, Điều 2 Thông tư 02/2025/TT-TTCP là hỗ trợ, tháo gỡ, chứ không phải đùn đẩy trách nhiệm. Việc tránh “chuyển đơn lòng vòng” giữa xã và tỉnh không chỉ yêu cầu sự quyết liệt từ từng cán bộ mà còn là trách nhiệm chung của toàn hệ thống chính quyền hai cấp mới.
Chỉ khi chủ động xác định thẩm quyền, phối hợp sâu sát, minh bạch hồ sơ, sử dụng công nghệ quản lý tối ưu, công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo mới thực sự hiệu quả, nhanh gọn, góp phần nâng cao niềm tin của người dân với bộ máy Nhà nước, giữ vững ổn định, đảm bảo an ninh trật tư, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
