Ý kiến này đến nay vẫn thu hút được sự chú ý của cử tri cả nước. Ông Thái Văn T. có đất ruộng bị quy hoạch vào một dự án du lịch văn hóa ở Gò Tháp, Đồng Tháp cho biết: “Nếu được như thế thì mừng biết mấy. Chứ hồi năm 2005, người ta đền tui mỗi mét vuông đất bằng giá một ký cá linh. Làm ăn được gì đâu”.

Ở thành thị thì giá đất đền bù cao hơn so với ở nông thôn. Chẳng hạn, Dự án Khu dân cư Trung Sơn ở huyện Bình Chánh. Tiếng là huyện Bình Chánh nhưng khu này giáp với quận 7 và quận 8, chạy vào quận 1 đúng có 10 phút. Ông Huỳnh Văn B. có 3 công đất (3000m2) ở đây. Hồi đó chủ đầu tư đền bù mỗi công gần 2 tỷ và được 3 suất mua đất nền với giá gốc. “Hồi mới cầm tiền thì thấy sướng rơn nhưng chỉ cần nhìn giá đất Chủ đầu tư rao sau khi san lấp và phân lô bán nền thì mới tiếc của. Hơn giá đền bù đến mấy chục lần. Nhìn mà tiếc đứt ruột. Ông B. cho hay và chia sẻ thêm: “Đất của mình, người ta chỉ bỏ thêm tiền san lấp thôi mà hưởng gấp mấy chục lần mình thì hỏi sao mà không tức. Nhưng người ta có tiền, mình đành chịu”. 

Các dự án thủy điện cũng vậy. Khi nghe ý kiến này, anh Sẩm Minh Trân ở quận Bình Tân cũng hết sức đồng tình, gia đình anh Trân bị giải tỏa đất ở Bình Phước để xây dựng một nhà máy thủy điện. Hơn chục năm trước, tài sản hàng chục tỷ đồng, nay gần như khánh kiệt sau lần giải tỏa đó. Anh cho biết, “Nếu được vậy thì mình đồng ý cái rụp liền. Nhưng đời nào họ chịu như vậy. Bởi vì như thế là chia sẻ quyền lợi của họ”.

Trở lại ý kiến của ĐB Trần Du Lịch. Cần nhớ rằng, nông dân mà bị tách khỏi đất đai thì chỉ có nước đi vào chỗ chết. Chính những uất ức về chuyện đền bù giải tỏa mà những năm qua có đến 80% khiếu nại, tố cáo tập trung vào lĩnh vực nhà cửa, đất đai. 

Đất nước ta đang trong giai đoạn phát triển, cần phải đầu tư nhiều cho xây dựng hạ tầng, xây dựng nhà máy, khu công nghiệp… Nhưng tiếc là dường như ở các đồng bằng châu thổ phì nhiêu, quy hoạch đã không cân đối thế mạnh vốn có của vùng. Thậm chí, người ta còn quy hoạch cả đất bờ xôi ruộng mật để làm hàng chục sân golf.

Theo ĐB Trần Du Lịch, mô hình chủ trang trại thuê đất của nông dân, người nông dân từ chỗ làm chủ những miếng đất nhỏ, thành người làm thuê nhưng vẫn là chủ phần đất của mình, là mô hình rất thành công và ổn định. Ở các nước Bắc Âu có đến 70% trang trại thuê đất như thế với chính sách khuyến khích của nhà nước. 

Tại Hongkong, Đài Loan, Malaysia, các dự án bất động sản cũng đã áp dụng cách thức này. Và người có đất nếu muốn, có thể trở thành cổ đông của dự án.

Sao không để người sử dụng đất tham gia góp vốn bằng giá trị quyền sử dụng đất, hoặc cho thuê đất để đảm bảo quyền định đoạt của họ. Hà cớ gì Nhà nước mất công sức đền bù rồi giao cho doanh nghiệp?

Võ Anh Tuấn