(Thanh tra) - Tại Nghị định số 288/2025/NĐ-CP của Chính phủ quy định về việc quản lý tàu bay không người lái và phương tiện bay khác, công tác thanh tra, kiểm tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo được xác định rõ ràng, chi tiết trách nhiệm của từng cơ quan, nhằm đảm bảo an ninh, quốc phòng và trật tự, an toàn xã hội.
Chính phủ đã ban hành Nghị định số 288/2025/NĐ-CP ngày 5/11/2025, quy định chi tiết về việc quản lý tàu bay không người lái và phương tiện bay khác (gọi chung là phương tiện bay). Nghị định này áp dụng cho mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân Việt Nam và nước ngoài có hoạt động liên quan đến các loại phương tiện bay này tại Việt Nam. Đặc biệt, công tác thanh tra, kiểm tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo được xác định rõ ràng, chi tiết trách nhiệm của từng cơ quan, nhằm đảm bảo an ninh, quốc phòng và trật tự, an toàn xã hội.
Cụ thể, công tác thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm là một phần trọng tâm của Nghị định, được phân giao trách nhiệm cụ thể cho các bộ, ngành, đặc biệt là Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh. Việc phân định rõ ràng này giúp tăng cường hiệu quả quản lý Nhà nước đối với lĩnh vực an ninh và quốc phòng.
Nghị định không chỉ nhằm phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm mà còn là đảm bảo các hoạt động nghiên cứu, sản xuất, kinh doanh và khai thác phương tiện bay diễn ra đúng quy định pháp luật. Trong mọi trường hợp, các tổ chức và cá nhân liên quan đến hoạt động của phương tiện bay đều phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác, trung thực của các thông tin, tài liệu, hồ sơ nộp, xuất trình cho cơ quan có thẩm quyền.
Theo Khoản 1, Điều 30 của Nghị định, Bộ Quốc phòng có trách nhiệm chủ trì và phối hợp với Bộ Công an cùng các bộ, ngành, địa phương khác để thực hiện công tác kiểm tra, thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, và xử lý vi phạm đối với hầu hết các hoạt động chính liên quan đến phương tiện bay.
Cụ thể, trách nhiệm này bao gồm hoạt động nghiên cứu chế tạo, thử nghiệm, sản xuất, sửa chữa, bảo dưỡng, kinh doanh phương tiện bay. Ngoài ra, Bộ Quốc phòng còn chịu trách nhiệm xử lý vi phạm đối với các hoạt động khai thác, sử dụng phương tiện bay.
Điều này nhấn mạnh vai trò trung tâm của Bộ Quốc phòng trong việc kiểm soát các khía cạnh kỹ thuật, sản xuất và an ninh quốc phòng liên quan đến loại hình thiết bị này. Bộ cũng có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan để ban hành các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về phương tiện bay.
Bộ Công an đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo trật tự và an toàn xã hội liên quan đến phương tiện bay. Theo Khoản 2, Điều 30, Bộ Công an có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với Bộ Quốc phòng và các cơ quan khác để thực hiện công tác kiểm tra, thanh tra và xử lý vi phạm liên quan đến hoạt động đăng ký, khai thác, sử dụng và các hoạt động khác liên quan đến phương tiện bay theo thẩm quyền.
Đặc biệt, Bộ Công an chịu trách nhiệm rà soát, đề xuất xây dựng, sửa đổi, bổ sung văn bản quy phạm pháp luật về xử lý các hành vi vi phạm trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội liên quan đến việc đăng ký, khai thác, sử dụng, thu hồi giấy phép điều khiển phương tiện bay và các hoạt động khác liên quan đến phương tiện bay. Trong trường hợp phát hiện vi phạm, Bộ Công an có thẩm quyền hủy bỏ toàn bộ hoặc một phần phép bay do cơ quan chức năng của Bộ Công an cấp.
Để công tác quản lý được thực hiện hiệu quả ở cấp địa phương, Điều 31 quy định rõ trách nhiệm của Ủy ban Nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Các cơ quan này có trách nhiệm phối hợp với Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và các ngành liên quan tổ chức kiểm tra, thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo các hoạt động, lĩnh vực liên quan đến phương tiện bay tại địa phương thuộc thẩm quyền. Việc phối hợp này đảm bảo rằng mọi hoạt động của phương tiện bay, bao gồm nhập khẩu, xuất khẩu, nghiên cứu, kinh doanh và khai thác… đều được giám sát chặt chẽ tại từng khu vực.
Đồng thời, Nghị định cũng xác định trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân hoạt động liên quan đến phương tiện bay là phải cung cấp đầy đủ các hồ sơ, tài liệu cần thiết theo yêu cầu của cơ quan quản lý khi thực hiện công tác kiểm tra, thanh tra. Đây là yếu tố then chốt giúp các cơ quan chức năng thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ của mình.
Nhìn chung, đối với công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong Nghị định 288/2025/NĐ-CP, mỗi cơ quan có một vai trò chuyên biệt nhưng lại phối hợp chặt chẽ với nhau để đảm bảo rằng việc phát triển và sử dụng phương tiện bay tại Việt Nam luôn hài hòa giữa lợi ích kinh tế, khoa học và yêu cầu nghiêm ngặt về quốc phòng, an ninh.
Nếu tổ chức hay cá nhân vi phạm các quy định, không chỉ bị xử lý hành chính, thu hồi giấy phép, trong trường hợp nghiêm trọng có thể bị áp dụng biện pháp khẩn cấp vô hiệu hóa hoặc tạm giữ phương tiện và người điều khiển theo Khoản 7, Điều 25 nếu phát hiện hành vi xâm phạm an toàn. Điều này đảm bảo chỉ những hoạt động hợp pháp, an toàn và tuân thủ mới được phép thực hiện, bất kỳ mối đe dọa nào cũng sẽ bị phát hiện và vô hiệu hóa kịp thời.
