(Thanh tra) - Dự thảo Nghị định quy định về quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được xây dựng nhằm cụ thể hóa chủ trương, định hướng của Đảng, Nhà nước về phát triển kinh tế tư nhân, đồng thời hoàn thiện cơ chế quản lý thuế theo hướng minh bạch, hiện đại và phù hợp với thực tiễn. Trong đó, các quy định về tổ chức thực hiện, đặc biệt là trách nhiệm của các chủ thể liên quan và hoạt động kiểm tra, xử lý vi phạm, được xác định là yếu tố then chốt bảo đảm hiệu lực, hiệu quả của chính sách, với vai trò của UBND cấp xã được nhấn mạnh rõ nét.
Dự thảo Nghị định quy định về quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được xây dựng trên cơ sở cụ thể hóa chủ trương, định hướng của Đảng và Quốc hội tại Nghị quyết số 68-NQ/TW và Nghị quyết số 198/2025/QH15. Qua đó, tạo điều kiện thuận lợi, hỗ trợ cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh phát triển ổn định, bền vững, đồng thời từng bước bãi bỏ cơ chế thuế khoán và thiết lập phương thức quản lý thuế phù hợp với từng nhóm quy mô, đặc điểm hoạt động.
Theo nội dung dự thảo, Nghị định gồm 4 chương, 17 điều, quy định tương đối toàn diện các nội dung liên quan đến khai thuế, tính thuế, khấu trừ thuế, nộp thuế, sử dụng hóa đơn điện tử của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, cũng như trách nhiệm của cơ quan thuế, người nộp thuế và các tổ chức, cá nhân có liên quan.
Đáng chú ý, bên cạnh các quy định về kỹ thuật quản lý thuế, dự thảo Nghị định đặc biệt chú trọng đến khâu tổ chức thực hiện. Trong đó, làm rõ trách nhiệm của từng chủ thể và nhấn mạnh công tác kiểm tra, xử lý hành vi vi phạm nhằm bảo đảm tính khả thi và hiệu lực thi hành của Nghị định trong thực tiễn.
Về tổ chức thực hiện, dự thảo Nghị định quy định trách nhiệm của các chủ thể có liên quan theo hướng phân định rõ ràng, gắn trách nhiệm với thẩm quyền và vai trò của từng cấp, từng ngành, qua đó tạo cơ chế phối hợp đồng bộ trong quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh. Trong hệ thống đó, UBND các cấp giữ vai trò quan trọng trong việc chỉ đạo, điều hành và tổ chức phối hợp các lực lượng chức năng trên địa bàn nhằm hỗ trợ cơ quan thuế thực hiện nhiệm vụ quản lý thuế.
Cụ thể, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm chỉ đạo lực lượng quản lý thị trường, công an, tài chính và các cơ quan có liên quan phối hợp chặt chẽ với cơ quan thuế trong việc kiểm tra, giám sát hoạt động kinh doanh của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh; phòng, chống thất thu thuế; đồng thời xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về thuế và vi phạm trong hoạt động kinh doanh theo quy định.
Thông qua cơ chế này, công tác kiểm tra, giám sát không còn là nhiệm vụ đơn lẻ của ngành thuế mà được đặt trong mối liên kết chặt chẽ với các hoạt động quản lý Nhà nước khác. Từ đó, góp phần kịp thời phát hiện, ngăn chặn các hành vi vi phạm, hạn chế tình trạng thất thu thuế và bảo đảm kỷ cương, pháp luật trong hoạt động kinh doanh.
Một điểm nổi bật của dự thảo Nghị định là việc nhấn mạnh và tăng cường trách nhiệm của UBND cấp xã trong triển khai thực hiện quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh. Đây là cấp chính quyền gần dân, sát dân, trực tiếp nắm bắt tình hình cư trú, hoạt động kinh doanh và các biến động phát sinh trên địa bàn. Do đó, có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc hỗ trợ cơ quan thuế quản lý đối tượng nộp thuế một cách đầy đủ, chính xác và kịp thời.
Theo dự thảo, UBND cấp xã có trách nhiệm phối hợp với cơ quan thuế trong việc rà soát, thống kê, cập nhật danh sách hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trên địa bàn; kịp thời cung cấp thông tin về việc thành lập mới, thay đổi quy mô, ngành nghề, địa điểm kinh doanh hoặc chấm dứt hoạt động. Việc cập nhật thường xuyên và đầy đủ các thông tin này có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định đúng đối tượng quản lý, làm cơ sở cho việc tính thuế, thu thuế và kiểm soát nghĩa vụ thuế phát sinh.
Bên cạnh đó, UBND cấp xã còn tham gia tuyên truyền, phổ biến pháp luật về thuế nhằm nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, góp phần thúc đẩy tính tự giác, tuân thủ trong thực hiện nghĩa vụ thuế.
Không chỉ dừng lại ở vai trò hỗ trợ, dự thảo Nghị định còn quy định rõ trách nhiệm của UBND cấp xã trong việc chỉ đạo các lực lượng chức năng trên địa bàn phối hợp, hỗ trợ cơ quan thuế xử lý các hành vi vi phạm pháp luật thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh khi có yêu cầu. Các nội dung phối hợp bao gồm xác minh thông tin, xác minh địa chỉ kinh doanh, xác định quy mô kinh doanh, số lượng hộ kinh doanh và doanh thu, cũng như phối hợp lập biên bản trong quá trình kiểm tra, xử lý vi phạm.
Đồng thời, UBND cấp xã phối hợp với cơ quan thuế, lực lượng quản lý thị trường, công an và các cơ quan liên quan trong việc kiểm tra, phát hiện, ngăn chặn và xử lý các hành vi kinh doanh không đăng ký, kinh doanh không khai thuế, trốn thuế, gian lận thuế. Việc tăng cường kiểm tra từ cơ sở giúp kịp thời phát hiện các vi phạm ngay từ khi mới phát sinh, hạn chế thất thu thuế và bảo đảm sự công bằng trong thực hiện nghĩa vụ thuế giữa các chủ thể kinh doanh.
Đặc biệt, dự thảo Nghị định giao cho cấp xã trách nhiệm kiểm tra, giám sát và xử lý đối với các hộ kinh doanh hoạt động tại địa điểm kinh doanh trái phép hoặc hoạt động tại địa điểm không đủ điều kiện theo quy định của pháp luật. Đây là nội dung có ý nghĩa quan trọng trong việc lập lại trật tự, kỷ cương trong hoạt động kinh doanh trên địa bàn, đồng thời góp phần làm lành mạnh môi trường kinh doanh và tăng hiệu quả quản lý thuế.
Như vậy, việc quy định rõ ràng trách nhiệm của từng chủ thể, nhất là việc nhấn mạnh vai trò của hoạt động kiểm tra, xử lý vi phạm và vai trò của UBND cấp xã, đã tạo nền tảng quan trọng để nâng cao tính khả thi và hiệu lực thực thi của Nghị định khi được ban hành. Thông qua cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan thuế và chính quyền địa phương các cấp, đặc biệt là từ cơ sở, công tác quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được triển khai một cách đồng bộ, xuyên suốt và sát với thực tiễn.
Qua đó, dự thảo Nghị định không chỉ hướng tới mục tiêu thu đúng, thu đủ, chống thất thu cho ngân sách Nhà nước mà còn góp phần xây dựng một cơ chế quản lý thuế minh bạch, hiện đại, phù hợp với bối cảnh chuyển đổi số trong lĩnh vực thuế. Đồng thời, tạo môi trường kinh doanh công bằng, lành mạnh, thúc đẩy sự phát triển bền vững của khu vực hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trong nền kinh tế.
